Phát biểu tại cuộc họp trực tuyến với các địa phương, Bộ trưởng Hồ Đức Phớc cho biết, theo tinh thần chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về việc kịp thời có các giải pháp quyết liệt, hiệu quả nhằm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công năm 2022, các tổ công tác được thành lập trực tiếp đi kiểm tra các địa phương có giải ngân chậm dưới 50%.

Bộ trưởng Bộ Tài chính khẳng định, giải ngân vốn đầu tư công được Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đặc biệt quan tâm, bởi nếu không đẩy nhanh giải ngân vốn sẽ hạn chế tăng trưởng, không thể hiện được vai trò như dòng vốn mồi dẫn dắt nền kinh tế. Đẩy nhanh giải ngân vốn đầu tư công sẽ góp phần thúc đẩy tăng trưởng và kiểm soát lạm phát.

Năm 2022-2023, Quốc hội và Chính phủ đã đưa ra gói kích cầu 340 nghìn tỷ đồng, trong đó tập trung cho an sinh xã hội, chuyển đổi số, giải quyết việc làm, hỗ trợ người thuê nhà, hỗ trợ lãi suất cho doanh nghiệp và đầu tư cơ sở hạ tầng, các công trình giao thông trọng yếu…

Theo Báo cáo của Bộ Tài chính, tính đến hết tháng 7, tổng số vốn đã phân bổ chi tiết của 4 địa phương gồm Khánh Hòa, Nghệ An, Phú Yên và Sóc Trăng là 22.940,803 tỷ đồng.

Trong đó, với vốn ngân sách địa phương, tỉnh Phú Yên giao cao hơn số vốn kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao là 1.634,645 tỷ đồng (bằng 157% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao). Hai tỉnh Nghệ An, Sóc Trăng giao bằng 100% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao. Tỉnh Khánh Hòa giao thấp hơn vốn kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao là 47,821 tỷ đồng.

Đối với nguồn vốn ngân sách trung ương, vốn trong nước đã được cả 4 địa phương phân bổ 100% vốn kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao. Đối với vốn ODA, tỉnh Khánh Hòa giao thấp hơn kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao là 2,139 tỷ đồng (Tỉnh đang đề nghị giảm kế hoạch). Đối với vốn thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia là 1.938,878 tỷ đồng thì cả 4 địa phương đều chưa phân bổ chi tiết.

Bộ Tài chính đã có Công văn số 8284/BTC-ĐT ngày 22/8/2022 về tình hình thanh toán vốn đầu tư nguồn NSNN lũy kế 7 tháng, ước thực hiện 8 tháng kế hoạch năm 2022. Theo đó, lũy kế thanh toán từ đầu năm đến ngày 30/7/2022 của các địa phương là 7.239,530 tỷ đồng, đạt 31,1% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao (23.294,996 tỷ đồng) và đạt 31,6% kế hoạch địa phương triển khai (22.940,803 tỷ đồng).

Thực tế, 4 địa phương triển khai thực hiện 7 tháng đầu năm, ước 8 tháng cụ thể như sau: Nghệ An đạt 32,8%, ước 8 tháng đạt 50,6%; Khánh Hòa đạt 31,4%, ước 8 tháng đạt 40,1%; Sóc Trăng đạt 30,9%, ước 8 tháng đạt 40,2%; Phú Yên đạt 26,3%, ước 8 tháng đạt 28,6%.

Sau 2 đợt kiểm tra tình hình giải ngân vốn đầu tư công năm 2022 cho thấy, cả 4 địa phương đã có chuyển biến về công tác giải ngân. Tuy nhiên, tỉnh Phú Yên giải ngân vốn đầu tư công còn thấp hơn bình quân chung cả nước (7 tháng là 29,93%, ước 8 tháng là 36,2%) chưa đạt yêu cầu đặt ra.

Kiểm tra chi tiết giải ngân các dự án trong 7 tháng đầu năm (đến 31/7/2022) cho thấy, các địa phương đều còn tình trạng các dự án chưa giải ngân hoặc số giải ngân thấp so với kế hoạch vốn năm được giao (dưới mức bình quân chung cả nước 30% kế hoạch). Cụ thể: tỉnh Khánh Hòa 18 dự án, Phú Yên 26 dự án, tỉnh Nghệ An 55 dự án, tỉnh Sóc Trăng 26 dự án.

Lý giải về việc chậm giải ngân, báo cáo của 4 địa phương cho rằng, nguyên nhân chủ yếu là do vướng về thể chế, chính sách. Điển hình như trong lĩnh vực đất đai, công tác giải phóng mặt bằng gặp nhiều khó khăn; vướng mắc về chuyển đổi mục đích sử dụng đất lúa còn bất cập; về quy định đầu tư xây dựng đường quốc lộ và dự án liên vùng...

Đối với việc triển khai các dự án, thời gian qua, giá của các loại vật liệu xây dựng tăng đột biến đặc biệt là giá xăng dầu, sắt, thép, đất, cát... tăng mạnh, dẫn đến dự toán vượt so với tổng mức đầu tư được duyệt. Nhiều dự án phải thực hiện điều chỉnh theo hướng tăng tổng mức đầu tư hoặc thay đổi giải pháp thiết kế hoặc giảm quy mô đầu tư để đảm bảo nguồn lực triển khai. Một số gói thầu áp dụng hình thức hợp đồng trọn gói, hợp đồng theo đơn giá cố định nên không thể điều chỉnh; các nhà thầu giãn tiến độ hoặc thi công cầm chừng, ảnh hưởng đến tiến độ giải ngân...

Kết luận buổi làm việc, Bộ trưởng Bộ Tài chính nhấn mạnh, năm 2022 là năm bắt đầu khởi công mới nhiều dự án, những tháng đầu năm hoàn tất thủ tục đầu tư, nên tiến độ giải ngân vốn của những dự án khởi công mới chỉ được đẩy mạnh vào những tháng cuối năm. Do vậy, dù còn nhiều khó khăn, nhưng các địa phương đều phấn đấu ước giải ngân cả năm (đến ngày 31/01/2023) đạt 100% kế hoạch vốn Thủ tướng Chính phủ giao.

Để thực hiện được điều này, Bộ trưởng Bộ Tài chính đề nghị các địa phương cần "đi trước một bước" trong công tác giải phóng mặt bằng, bởi đây chính là nguyên nhân khiến tiến độ giải ngân chậm. Bộ trưởng lưu ý các địa phương cần báo cáo rõ tình hình giải ngân, nêu các khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện và từ đó đề ra các giải pháp trong thời gian tới.

Bộ trưởng đề nghị sau cuộc họp này, các địa phương sớm có báo cáo về Bộ Tài chính, trong đó cần kiến nghị các giải pháp cụ thể để trình các cấp có thẩm quyền tháo gỡ kịp thời.