Theo NHNN, do điều kiện kinh tế - xã hội thay đổi, các quy định pháp luật về hoạt động của công ty quản lý nợ và khai thác tài sản ban hành trước đây không còn phù hợp.

Vì thế, NHNN xây dựng Dự thảo Thông tư trên cơ sở kế thừa một số quy định vẫn còn phù hợp tại Quyết định số 1390/2001/QĐ-NHNN và có sửa đổi để phù hợp Luật Các TCTD năm 2024 và một số quy định pháp luật hiện hành về ủy quyền, quy định về mua, bán nợ của TCTD…

Theo Dự thảo Thông tư, các công ty AMC chỉ được mua nợ khi TCTD có công ty quản lý nợ đó có tỷ lệ nợ xấu dưới 3% theo kỳ phân loại gần nhất theo quy định của NHNN về phân loại tài sản có trước thời điểm ký hợp đồng mua nợ, trừ trường hợp mua nợ theo phương án cơ cấu lại đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt.

Dự thảo cũng quy định, khoản nợ mà công ty AMC thực hiện quản lý, khai thác theo ủy quyền là nợ xấu bao gồm cả nội bảng, ngoại bảng. Đối với khoản nợ công ty AMC được mua, bán, chỉ bao gồm các khoản nợ xấu nội bảng, ngoại bảng phát sinh từ nghiệp vụ cho vay, khoản trả thay cho bảo lãnh, khoản phải thu từ hợp đồng cho thuê tài chính.

Báo cáo của NHNN đưa ra lý giải, hoạt động của TCTD hiện nay đa dạng hơn so với thời điểm ban hành Quyết định 1390/2001/QĐ-NHNN về Điều lệ mẫu về tổ chức và hoạt động của Công ty quản lý nợ và khai thác tài sản trực thuộc ngân hàng thương mại.

Do đó, việc tiếp nhận, xử lý các khoản nợ theo ủy quyền của AMC cần được mở rộng để đảm bảo có nguồn lực xử lý các khoản nợ xấu phát sinh trong hoạt động của TCTD.

Hơn nữa, trên thế giới, các công ty AMC được thành lập theo nhiều mô hình khác nhau nhằm xử lý nợ xấu và tái cấu trúc tài sản của ngân hàng thương mại.

Các AMC của ngân hàng thương mại thường hoạt động với mục tiêu xử lý nợ xấu nội bộ, hoặc chỉ mua nợ thông thường ở một số trường hợp đặc biệt như khi doanh nghiệp có khoản vay tốt nhưng gặp khó khăn tài chính tạm thời, AMC có thể mua lại nợ và tái cơ cấu hoặc bán lại khi doanh nghiệp phục hồi, thay vì để thành nợ xấu....

Chẳng hạn, tại Hàn Quốc, các ngân hàng lớn như KB Kookmin, Shinhan, Woori đều có AMC riêng để xử lý nội bộ. Trung Quốc có một hệ thống AMC phát triển mạnh như ICBC, CCB, BOC đều thành lập AMC riêng để xử lý nợ xấu nội bộ…

“Việc quy định phạm vi khoản nợ được tiếp nhận, quản lý, xử lý theo ủy quyền; mua, bán là khoản nợ xấu phù hợp với mục tiêu chính của việc thành lập công ty quản lý nợ, giúp công ty quản lý nợ tập trung xử lý đối với các khoản nợ xấu. Cũng như tránh việc TCTD lợi dụng hoạt động của công ty quản lý nợ để mua, bán nợ, làm thay đổi số liệu, tình hình nợ xấu của TCTD”, báo cáo của NHNN nhấn mạnh.

Hiện trên thị trường, nhiều ngân hàng thương mại đã thành lập các công ty AMC như BIDV, VietinBank, Vietcombank, MB, Sacombank, ACB…

Mới đây, Đại hội đồng cổ đông thường niên 2025 của LPBank đã thông qua việc thành lập Công ty TNHH MTV Quản lý nợ và Khai thác tài sản Ngân hàng Lộc Phát (LPBank AMC) với vốn điều lệ 200 tỷ đồng trong năm nay.

Theo giải trình của ban lãnh đạo LPBank, việc xử lý tài sản bảo đảm và các khoản nợ tồn đọng hiện vẫn gặp nhiều rào cản về pháp lý lẫn vận hành, nên cần lập Công ty để chuyên môn hóa công tác quản lý và xử lý nợ xấu.

Các công ty AMC của các ngân hàng được nhận định là đã góp phần tạo lập, phát triển thị trường mua bán, xử lý nợ xấu chuyên nghiệp và hiệu quả; kết nối, mở rộng quan hệ hợp tác giữa các thành viên với Sàn giao dịch nợ của Công ty TNHH Quản lý tài sản các TCTD (VAMC).

Tuy nhiên, việc mua bán nợ vẫn chủ yếu tại VAMC, Công ty TNHH Mua bán nợ Việt Nam (DATC) và xử lý nợ xấu từ nguồn trích lập dự phòng rủi ro của các ngân hàng.

Vì thế, việc chuẩn hoá hoạt động của các công ty AMC được kỳ vọng sẽ tạo lập thị trường mua bán nợ xấu đúng nghĩa, từ đó giúp hệ thống ngân hàng xử lý khối lượng nợ xấu đang có xu hướng gia tăng trong bối cảnh nền kinh tế trong nước và thế giới còn nhiều biến động khó lường.