Không thể mạo hiểm

Sau cuộc họp hai ngày về chính sách vào trung tuần tháng này, Ủy ban Thị trường mở liên bang (FOMC) - cơ quan hoạch định chính sách của FED - đã quyết định hạ dự báo tăng trưởng của nền kinh tế đầu tàu thế giới trong năm nay xuống 2,2%, thấp hơn 0,2% so với dự báo đưa ra hồi tháng 12 năm ngoái.

Bên cạnh đó, Ủy ban quyết sách của FED cũng quyết định vẫn “án binh bất động” lãi suất ở thời điểm này. Theo FOMC, một trong những nguyên nhân khiến FED trì hoãn tăng lãi suất là do sự thận trọng về sức khỏe nền kinh tế toàn cầu đang suy yếu. Mặc dù nền kinh tế số 1 thế giới đang có những dấu hiệu tích cực như: kinh tế vẫn mở rộng với tốc độ vừa phải trong những tháng qua, thị trường việc làm tiếp tục được cải thiện, tỷ lệ thất nghiệp sẽ giảm xuống 4,7% vào cuối năm nay từ mức 4,9% hiện nay, lạm phát giữ ở mức thấp (1,2%)...

Tuy nhiên, các quan chức FED vẫn lo ngại về một số nguy cơ tồn tại có thể đe dọa nền kinh tế Mỹ trong thời gian gần đây như: đầu tư doanh nghiệp và xuất khẩu của Mỹ còn khá yếu, trong khi tốc độ tăng trưởng toàn cầu đang chậm lại. Đầu tháng 1.2016, Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) đã phải cắt giảm dự báo tăng trưởng của thế giới từ mức 3,6% xuống còn 3,4%. Nguy cơ này đã khiến các ngân hàng trung ương hoặc duy trì chính sách nới lỏng tiền tệ (như Trung Quốc) hoặc quyết định hạ lãi suất (như trường hợp của Ngân hàng Trung ương châu Âu - ECB).

Thực tế, sau khi tăng lãi suất từ mức thấp kỷ lục vào tháng 12, FED đã đặt ra mục tiêu tăng lãi suất 4 lần trong năm 2016, mỗi lần tăng 0,25%. Song gần đây, FED đã khiến thị trường dần tin rằng mục tiêu này sẽ không thành hiện thực. Phát biểu sau cuộc họp của FOMC, Chủ tịch FED Janet Yellen cho biết, FOMC đã chọn lựa một con đường phù hợp hơn so với tháng 12.2015. Tuy nhiên, bà khẳng định quyết định này một phần phản ánh tầm ảnh hưởng của nền kinh tế và tài chính toàn cầu đối với kinh tế Mỹ. Bà cũng nhấn mạnh không có dấu hiệu rõ ràng rằng lạm phát đang gia tăng.

Các nhà phân tích cho rằng, FED đã tỏ ra thận trọng khi định lượng và dự báo tình hình “sức khỏe” của kinh tế thế giới để có những bước đi đúng nhằm duy trì vị thế tiên phong của nền kinh tế Mỹ. Trước đó, tại hội nghị quan chức của nhóm Các nền kinh tế phát triển và mới nổi hàng đầu thế giới (G20) cuối tháng 2 vừa qua, rất nhiều quan chức tham dự đã khẳng định rằng, các chính sách tiền tệ hiện nay tiếp tục góp phần thúc đẩy hoạt động kinh tế và bảo đảm giá cả ổn định nhưng không thể giúp tăng trưởng cân bằng.

Nếu Mỹ tăng lãi suất sẽ khiến đồng USD tăng giá, đồng nghĩa với việc chi phí vay cao hơn đối với các nền kinh tế đang phát triển và mới nổi, gây khó khăn cho sự phát triển kinh tế, chặn đà tăng trưởng. Chưa kể, dòng vốn sẽ tháo chạy khỏi những quốc gia trên, đẩy những nước này đến bờ vực phá sản. Điều này có thể gây náo loạn kinh tế toàn cầu bởi các quốc gia đang phát triển và mới nổi chiếm từ 40% - 50% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) toàn cầu.

Áp lực tăng lãi suất

Một số chuyên gia kinh tế cho rằng, kế hoạch hiện tại của FED đang đáp ứng kỳ vọng của các nhà đầu tư. Hiện chưa có dấu hiệu nào cụ thể cho thấy các bước đi sắp tới của FED, nhưng rõ ràng cơ quan hoạch định chính sách tiền tệ của Mỹ đang chịu không ít sức ép trước cuộc họp tiếp theo vào tháng 4 hoặc tháng 6 năm nay.

Bà Yellen cho biết, các quy định chặt chẽ trên thị trường tài chính ở nhiều nước cũng đang đẩy lãi suất cho vay lên mức cao, gây sức ép đáng kể lên lãi suất của đồng USD, khiến FED phải tiến hành kế hoạch “đi đều bước” một cách đầy thận trọng.

Tuy nhiên, các nhà hoạch định chính sách Mỹ cũng cho rằng, mức lãi suất chủ chốt siêu thấp 0,25 - 0,5% của FED sẽ không duy trì lâu dài. Esther L. George, Chủ tịch ngân hàng liên bang tại thành phố Kansas nhận định, FED sẽ tăng lãi suất thêm khoảng 0,25% trong tương lai gần khi các chỉ số kinh tế Mỹ lạc quan.

Theo số liệu của chương trình FedWatch thuộc Tập đoàn CME Group, giới đầu tư đặt cược khoảng 50% khả năng FED sẽ tăng lãi suất vào tháng 6 năm nay và 80% ngân hàng đưa ra quyết sách này vào cuối năm. Còn khảo sát của hãng tin Reuters cho thấy, các nhà kinh tế dự đoán 60% khả năng Mỹ tăng lãi suất vào giữa năm nay. Trong khi, nhiều quan chức FED dự đoán, cơ quan này sẽ đẩy lãi suất lên thêm 3% từ nay cho tới cuối năm 2018.

Các chuyên gia kinh tế Mỹ lưu ý giới hoạch định chính sách tài chính – tiền tệ nước này là mặc dù các số liệu cho thấy nền kinh tế thế giới tăng trưởng vừa phải, nhưng không đồng đều, đặc biệt là thu nhập và mức sống của người dân không được cải thiện đáng kể, đã dần hình thành các cuộc khủng hoảng về chính trị bằng các làn sóng chống lại chính phủ.

Báo cáo mới nhất của tổ chức từ thiện Oxfam (Anh) chỉ ra rằng số lượng tài sản của 1% người giàu nhất thế giới đã vượt qua số tài sản của 99% số người còn lại. Đây có lẽ là nguyên nhân dẫn tới sự thất bại trong chính sách kích thích kinh tế, khi mà người dân bình thường không có khả năng mua sắm, trong khi tầng lớp trung lưu cũng giảm chi tiêu do thiếu niềm tin vào tương lai. Do vậy, mọi chính sách tài chính - tiền tệ cần được cân nhắc thận trọng và đặt trong một tổng thể chung để thực sự phát huy tác dụng.