Cấm nhập khẩu máy đào tiền ảo là cấp thiết
Tại Buổi họp báo Chính phủ thường kỳ, ngày 1/8, Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính và các cơ quan liên quan như Ngân hàng Nhà nước, Bộ Tư pháp… nghiên cứu, xem xét việc đề xuất tạm ngừng nhập khẩu máy xử lý dữ liệu tự động khai thác tiền ảo theo thẩm quyền và quy định pháp luật hiện hành.
Từ đầu năm đến nay, hàng loạt vụ lừa đảo nhà đầu tư đã bị phanh phui, như vụ lừa đảo 6.000 nhà đầu tư thông qua sàn tiền ảo VNCOINS dạng đa cấp, hay vụ việc hàng ngàn nhà đầu tư bị chiếm đoạt tài sản bởi công ty Cổ phần Modern Tech, với số tiền lên đến hơn 15.000 tỷ đồng. Gần đây nhất, ngày 23/7/2018, nhiều nhà đầu tư tại TP. Hồ Chí Minh đã tố Công ty Sky Mining - chuyên đầu tư máy đào tiền ảo cực lớn tại Việt Nam, có dấu hiệu lừa đảo. Đỉnh điểm là chiều 30/7, một nhóm nhà đầu tư đại diện cho khoảng 300 nhà đầu tư máy đào tiền ảo của Công ty Sky Mining đã đến cơ quan công an gửi đơn tố cáo. Có nhà đầu tư đã rót tới 75.000 USD vào dự án này.
Có thể nói, việc sử dụng máy xử lý dữ liệu tự động giải mã bitcoin, litecoin cho mục đích khai thác tiền ảo đã bộc lộ dấu hiệu cho thấy sự phức tạp trong công tác quản lý, dễ bị các đối tượng lợi dụng để sử dụng như tiền tệ hoặc một phương pháp thanh toán khác. Điều này đã vi phạm Nghị định số 101/2012/NĐ-CP của Chính phủ về việc thanh toán không dùng tiền mặt đã được sửa đổi bổ sung.
Trước hiện tượng biến tướng của loại hình thanh toán này, gây hệ lụy cho người tiêu dùng, cuối tháng 5 vừa qua, Bộ Tài chính có đề nghị trình Chính phủ xem xét tạm dừng nhập khẩu đối với máy đào tiền ảo .
Luật sư Nguyễn Đức Chánh (Đoàn Luật sư TP. Hồ Chí Minh) cho biết: “Hiện nay, Việt Nam chưa có khung pháp lý để điều chỉnh và bảo vệ quyền lợi của những nhà đầu tư tiền ảo. Còn hành vi phát hành, cung ứng và sử dụng tiền ảo là vi phạm pháp luật. Do đó, khi có tranh chấp phát sinh từ các giao dịch dân sự có sử dụng tiền ảo thì có thể bị tuyên vô hiệu do có nội dung vi phạm điều cấm của luật, các bên chỉ phải hoàn trả cho nhau những gì đã nhận. Nhưng nếu bên có nghĩa vụ hoàn trả tiền không có khả năng thanh toán thì nguy cơ mất tài sản là rất cao”.
Ngoài ra, theo Nghị định số 69/2018/NĐ-CP ban hành ngày 15/5/2018 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Quản lý ngoại thương, mặt hàng máy xử lý dữ liệu tự động giải mã bitcoin, litecoin cho mục đích khai thác tiền ảo không thuộc danh mục bị cấp nhập khẩu, tạm ngưng nhập khẩu. Máy móc này thuộc danh mục nhập khẩu có điều kiện. Các doanh nghiệp hiện nay được phép nhập khẩu các mặt hàng này chỉ phải làm thủ tục hải quan.
Như vậy, việc nhập khẩu máy đào tiền ảo theo quy định hiện hành là không cấm. Trước tình hình như vậy, Thứ trưởng Bộ Công thương Đỗ Thắng Hải cho biết, Bộ Công Thương đã chủ trì phối hợp Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước và Bộ Tư pháp cùng nghiên cứu đưa ra đề xuất cấm nhập máy đào tiền ảo. Việc cấm phải trả lời được câu hỏi đặt ra là trường hợp nào thì cấm nhập khẩu.
Hiện nay, sau khi nghiên cứu, Ngân hàng Nhà nước và Bộ Tư pháp đã nhất trí với ý kiến của Bộ Tài chính và Bộ Công Thương trong việc xem xét đề nghị tạm dừng nhập khẩu máy xử lý dữ liệu tự động nhằm mục đích đào tiền ảo. Bộ Công An cũng vừa chính thức lên tiếng đồng tình với đề xuất của Bộ Tài chính về việc ngừng nhập khẩu máy xử lý dữ liệu tự động khai thác tiền ảo.
Bộ Công An đề xuất cần nghiên cứu, xác định chính xác cấu thành, chức năng giải mã Bitcoin và các loại máy đào tiền ảo tương tự khác để kịp thời gắn mã HS đối với mặt hàng này. Công văn của Bộ Công an nêu rõ: "Việc gắn mã riêng cho máy đào tiền ảo sẽ đảm bảo chính sách tạm ngừng nhập khẩu áp dụng đúng đối tượng cần quản lý, tránh ảnh hưởng đến hoạt động của các doanh nghiệp khi nhập mặt hàng khác trong nhóm".
Theo thống kê của Tổng cục Hải quan, chỉ tính từ năm 2017 đến nửa đầu tháng 4/2018, cả nước đã nhập khẩu khoảng 15.600 máy đào tiền ảo. Số lượng máy đào tiền ảo nhập khẩu về chủ yếu tập trung tại 3 thành phố lớn gồm TP. Hồ Chí Minh, Hà Nội và Đà Nẵng. Cụ thể, năm 2017, lượng máy nhập về là hơn 9.300 bộ. Trong đó, hơn 2.300 bộ nhập về Hà Nội, khoảng 7.000 bộ nhập về TP. Hồ Chí Minh, còn lại là Đà Nẵng.