Nhiều mặt hàng đối diện nguy cơ

Thực hiện chương trình hành động triển khai Quyết định số 824/QĐ-TTg và Nghị quyết số 119/NQ-CP về tăng cường quản lý nhà nước về chống lẩn tránh biện pháp PVTM và gian lận xuất xứ, Cục PVTM tiếp tục cập nhật danh sách theo dõi các mặt hàng có nguy cơ gian lận xuất xứ, chuyển tải bất hợp pháp. Danh sách được xây dựng trên cơ sở theo dõi biến động xuất khẩu của những mặt hàng đã bị thị trường xuất khẩu áp dụng biện pháp PVTM hoặc các biện pháp hạn chế thương mại khác với nước thứ ba nhưng chưa áp dụng đối với Việt Nam.

Theo thông báo mới nhất từ Cục PVTM, từ tháng 1-5/2021, danh sách theo dõi bao gồm 10 mặt hàng được xác định có nguy cơ bị áp dụng biện pháp chống lẩn tránh, gian lận xuất xứ, chuyển tải bất hợp pháp hoặc biện pháp PVTM bao gồm các mặt hàng: gỗ dán từ nguyên liệu gỗ cứng, tủ gỗ, ghế sofa có khung gỗ, đá nhân tạo, gạch men, xe đạp điện, ống đồng, vỏ bình ga, ghim đóng thùng, gỗ thanh và viền dải gỗ được tạo dáng liên tục. Trong đó, có nhiều sản phẩm xuất khẩu sang thị trường Hoa Kỳ đang đối diện có nguy cơ kiện chống bán phá giá, chống trợ cấp.

Cụ thể, như gỗ dán từ nguyên liệu gỗ cứng. Cục PVTM cho biết, với kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang Hoa Kỳ tăng nhanh từ 33,4 triệu USD năm 2016 lên 322,2 triệu USD năm 2019. Riêng trong năm 2019, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam đã tăng 63,7% so với năm 2018. Trong giai đoạn 12 tháng từ tháng 6/2020 đến tháng 5/2021, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam đạt 407,3 triệu USD. Tốc độ tăng trưởng đã giảm, chỉ còn tăng 11,3% so với cùng kỳ năm trước, tuy nhiên kim ngạch nhập khẩu từ Việt Nam vẫn chiếm tới 25% tổng kim ngạch nhập khẩu của Hoa Kỳ.

Hoa Kỳ đã chính thức áp dụng thuế chống bán phá giá, chống trợ cấp đối với sản phẩm tương tự nhập khẩu từ Trung Quốc kể từ tháng 11/2017. Tháng 10/2019, Cơ quan Hải quan và Bảo vệ biên giới Hoa Kỳ thông báo chính thức điều tra trốn thuế PVTM đối với một số công ty Hoa Kỳ nhập khẩu gỗ dán từ Việt Nam. Tháng 6 năm 2020, Bộ Thương mại Hoa Kỳ đã khởi xướng điều tra lẩn tránh thuế PVTM đối với toàn bộ sản phẩm gỗ dán nhập khẩu từ Việt Nam. Tháng 10/2020, Cơ quan Đại diện Thương mại Hoa Kỳ (USTR) đã thông báo khởi xướng điều tra về tình hình nhập khẩu và sử dụng gỗ nguyên liệu được khai thác và buôn bán bất hợp pháp tại Việt Nam. Các vụ việc điều tra của Hoa Kỳ đều chưa có kết luận cuối cùng.

Đối với tủ gỗ, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam đã tăng mạnh từ 913 triệu USD năm 2018 lên 1,37 tỷ USD năm 2019 (tăng 50%). Trong giai đoạn 12 tháng từ tháng 6/2020 đến tháng 5/2021, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam tiếp tục tăng 73% so với cùng kỳ năm trước lên gần 2,8 tỷ USD. Tỷ trọng nhập khẩu từ Việt Nam trong tổng nhập khẩu của Hoa Kỳ đã tăng từ 20,8% năm 2019 lên 34% trong giai đoạn tháng 6/2020 đến tháng 5/2021.

Theo đó, Hoa Kỳ chính thức áp dụng thuế chống bán phá giá, chống trợ cấp đối với các sản phẩm tương tự nhập khẩu từ Trung Quốc kể từ tháng 2/2020. Tháng 10/2020, Cơ quan Đại diện Thương mại Hoa Kỳ (USTR) đã thông báo khởi xướng điều tra về tình hình nhập khẩu và sử dụng gỗ nguyên liệu được khai thác và buôn bán bất hợp pháp tại Việt Nam. Vụ việc điều tra của Hoa Kỳ chưa có kết luận cuối cùng. Theo dự báo của Cục PVTM, bên cạnh cuộc điều tra đang diễn ra, tồn tại khả năng cao Hoa Kỳ có thể khởi xướng các cuộc điều tra khác về PVTM hoặc lẩn tránh thuế đối với mặt hàng tủ gỗ nhập khẩu từ Việt Nam.

Riêng ống đồng, kim ngạch nhập khẩu sản phẩm này của Hoa Kỳ từ Việt Nam đã tăng từ 38 triệu USD năm 2015 lên 146 triệu USD năm 2019. Trong giai đoạn 12 tháng từ tháng 6/2020 đến tháng 5/2021, kim ngạch của Việt Nam đạt 127,3 triệu USD, giảm 21,9% so với cùng kỳ năm trước. Tỷ trọng nhập khẩu từ Việt Nam trong tổng nhập khẩu của Hoa Kỳ cũng giảm còn 20,9% trong giai đoạn tháng 6/2020 đến tháng 5/2021.

Cục PVTM - cho hay, mặt hàng ống đồng của Trung Quốc bị Hoa Kỳ áp thuế chống bán phá giá từ tháng 10/2010. Ngày 20/7/2020, Bộ Thương mại Hoa Kỳ đã khởi xướng điều tra chống bán phá giá giá đối với ống đồng nhập khẩu từ Việt Nam. Ngày 27/6/2021, Hoa Kỳ đã công bố kết luận cuối cùng về phá giá, theo đó DOC xác định ống đồng nhập khẩu từ Việt Nam bán phá giá tại Hoa Kỳ với biên độ 8,35%. Trên cơ sở kết luận của DOC, Ủy ban thương mại quốc tế Hoa Kỳ dự kiến sẽ công bố kết luận cuối cùng về thiệt hại trong tháng 8/2021.

Mặc dù có khả năng cao mặt hàng ống đồng sẽ bị áp dụng mức thuế chống bán phá giá là 8,35% nhưng theo đánh giá của Cục PVTM mức thuế này vẫn thấp hơn đáng kể so với mức thuế chống bán phá giá mà Hoa Kỳ áp dụng đối với ống đồng nhập khẩu từ Trung Quốc (đa số các công ty Trung Quốc bị áp dụng mức thuế 36,05% hoặc 60,85%). Do vậy, vẫn tồn tại nguy cơ lẩn tránh thuế đối với mặt hàng ống đồng.

Tăng cường ứng phó

Cục PVTM - cho biết, hiện nay Hoa Kỳ là quốc gia điều tra và áp dụng biện pháp PVTM nhiều nhất với hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam. Tính đến năm 2020, đã có 41 vụ việc bao gồm 21 vụ điều tra chống bán phá giá, 8 vụ điều tra CTC, 10 vụ điều tra chống lẩn tránh thuế PVTM và 2 vụ điều tra tự vệ. Tiếng riêng năm 2020, Hoa Kỳ đã khởi xướng điều tra 8 vụ việc PVTM đối với hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam, cao nhất từ trước tới nay, tăng gần 3 lần so với năm 2019.

Các mặt hàng bị Hoa Kỳ điều tra tương đối đa dạng, bên cạnh các mặt hàng vẫn đang bị áp dụng biện pháp PVTM như cá tra-basa, tôm nước ấm, các sản phẩm thép. Hoa Kỳ cũng điều tra một số sản phẩm mới như máy cắt cỏ, lốp xe, đệm mút.

Năm 2020 kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang Hoa Kỳ đạt hơn 77 tỷ USD, chiếm 27,7% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam, trong đó kim ngạch bị ảnh hưởng bởi các vụ kiện PVTM khởi xướng mới hoặc rà soát năm 2020 khoảng 1,39 tỷ USD.

Theo đại diện Cục PVTM, hiện nay một số thị trường áp thuế chống bán phá giá, chống trợ cấp rất cao cho doanh nghiệp do doanh nghiệp không hợp tác cung cấp thông tin cho cơ quan điều tra, như Hoa Kỳ áp thuế chống bán phá giá đối với sản phẩm đệm mút, máy cắt cỏ của Việt Nam. Vì vậy, Cục PVTM - khuyến nghị, trong trường hợp doanh nghiệp mới thành lập có nhu cầu xuát khẩu các mặt hàng này sang các thị trường xuất khẩu đã bị áp thuế PVTM thì cần đề nghị nước xuất khẩu rà soát nhà xuất khẩu mới để được tính mức thuế riêng. Ngoài ra, doanh nghiệp cần được hỗ trợ có thể liên hệ với Cục PVTM để được tư vấn, hỗ trợ úng phó với các vụ điều tra kịp thời.

Cục PVTM cho biết thêm, hiện nhiều nước, trong đó có Hoa Kỳ đang thay đổi phương pháp tiếp cận, có xu hướng tự khởi xướng, điều tra tình hình thị trường đặc biệt, hay giảm thiểu thời gian điều tra để nhanh chóng áp dụng biện pháp PVTM. Trước vấn đề này, ngoài ứng phó với các vụ việc khởi xướng mới, Bộ Công Thương tiếp tục theo dõi, xử lý nhiều vụ rà soát các sản phẩm đã bị áp dụng thuế trước đây và chuẩn bị cho các vụ việc có nguy cơ bị điều tra trong tương lai gần.