Các kỹ sư trong nhà máy của Suzhou Osaitek Photoelectric Technology gần Thượng Hải phải dựa vào linh kiện cần thiết từ Mỹ để sản xuất máy đo độ chính xác, dùng trong công nghiệp ôtô và nhiều lĩnh vực khác. Tuy nhiên, giờ đây, họ đang phải tăng tốc kế hoạch tự sản xuất linh kiện, He Zhongya - kỹ sư trưởng của công ty cho biết.

Thuế nhập khẩu mới mà Mỹ - Trung Quốc áp lên nhau trong cuộc chiến thương mại đã khiến hàng hóa Mỹ trở nên quá đắt đỏ. Công ty này trước đó đã có dự định nội địa hóa sản xuất. “Chiến tranh thương mại chỉ càng tăng tốc ý định trên”, He cho biết trên CNN.

Hai nền kinh tế lớn nhất thế giới đã áp thuế nhập khẩu lên hàng trăm tỷ USD hàng hóa của nhau. Các biện pháp này được cho là sẽ khiến Trung Quốc thiệt hại nặng hơn, do nước này phụ thuộc vào xuất khẩu nhiều hơn và nền kinh tế cũng có nhiều dấu hiệu đi xuống trong năm nay.

Tuy nhiên, xung đột này cũng đang khuyến khích Chính phủ và các công ty Trung Quốc thực hiện những thay đổi có thể khiến nền kinh tế này cạnh tranh và hấp dẫn hơn với nhà đầu tư ngoại. “Cuộc khủng hoảng này sẽ là động lực cho Trung Quốc phát triển nhanh hơn”, He cho biết.

Sự phụ thuộc của Trung Quốc vào công nghệ Mỹ đã bị phơi bày trong năm nay, khi Bộ Thương mại Mỹ cấm các công ty trong nước bán linh kiện thiết yếu cho đại gia thiết bị viễn thông Trung Quốc - ZTE. Việc này đã khiến ZTE phải ngừng gần như nửa hoạt động sản xuất.

Cuộc khủng hoảng của ZTE đã củng cố niềm tin rằng Trung Quốc cần tự cung tự cấp nhiều hơn nữa. “Trung Quốc có thể sẽ nỗ lực hơn trong hoạt động đột phá sáng tạo trong nước”, Scott Kennedy - chuyên gia nghiên cứu kinh tế Trung Quốc tại Trung tâm Quốc tế học và Chiến lược dự báo.

Việc phát triển công nghệ cao, như sản phẩm bán dẫn, có thể giúp Trung Quốc giảm phụ thuộc vào Mỹ. Tuy nhiên, ông cảnh báo nó sẽ rất khó thực hiện trong ngắn hạn, vì các công ty Trung Quốc dựa nhiều vào chip sản xuất tại Mỹ để làm smartphone và mạng di động.

Chiến dịch gây dựng nền công nghiệp sản xuất công nghệ cao của Trung Quốc là một trong những điểm nghẽn chính trong quan hệ thương mại Mỹ - Trung hiện tại. Tổng thống Mỹ - Donald Trump luôn cáo buộc Trung Quốc sử dụng các biện pháp không công bằng để lấy bí mật công nghệ của người Mỹ, như vi phạm quyền sở hữu trí tuệ. Chính phủ Trung Quốc đến nay vẫn bác bỏ các cáo buộc này.

Dù vậy, quan hệ với Mỹ xuống cấp có thể khiến Trung Quốc tăng tốc hợp tác về công nghệ cao với Nhật Bản, Hàn Quốc, Israel và các nước châu Âu, Kennedy cho biết. Bắc Kinh đang đẩy mạnh cải tổ các lĩnh vực như bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, nhằm khuyến khích phát triển công nghệ trong nước, theo Kenny Liew - nhà phân tích tại hãng nghiên cứu Fitch Solutions. “Chính phủ Trung Quốc đang tăng đặt cược vào việc này”, ông cho biết, “Chiến tranh thương mại chắc chắn sẽ làm tăng tốc cải tổ”.

Đến nay, Trung Quốc đã có bước tiến khá dài. Trong 20 năm qua, họ đã chuyển từ xuất khẩu các sản phẩm như quần áo và đồ chơi sang đồ điện tử và smartphone. “Trung Quốc không còn là địa điểm giá rẻ để sản xuất các mặt hàng giá trị thấp nữa”, Xu Bin - giáo sư kinh tế và tài chính tại Trường Kinh doanh Quốc tế Trung Quốc - châu Âu nhận xét. Các công ty Trung Quốc “phản ứng rất nhanh khi môi trường thay đổi” và thuế nhập khẩu “sẽ là động lực thúc đẩy họ tiến lên”, ông cho biết.

Thuế nhập khẩu mới cũng làm dấy lên câu hỏi về sức hấp dẫn của Trung Quốc trong vai trò trung tâm sản xuất. Các công ty đang cân nhắc chuyển sản xuất sang các nước khác để tránh chi phí phát sinh. Việc này đang gây áp lực buộc Chính phủ Trung Quốc tìm cách bù đắp thiệt hại.

Bắc Kinh từ lâu đã bị chỉ trích vì các chính sách kinh tế ghìm chân công ty ngoại tại Trung Quốc, đồng thời hỗ trợ các doanh nghiệp nội. Lãnh đạo Trung Quốc thì cam kết đang mở cửa nền kinh tế với tốc độ phù hợp. Tuy nhiên, chiến tranh thương mại có thể tăng tốc quá trình này.

Các nhà phân tích và lãnh đạo doanh nghiệp từng nghi ngờ cam kết của Trung Quốc về cải tổ môi trường kinh doanh cho nhà đầu tư ngoại. Tuy nhiên, Trung Quốc giờ chẳng còn mấy lựa chọn. “Trung Quốc phải mở cửa thị trường”, Jack Ma - Chủ tịch Alibaba cho biết trong một sự kiện tháng trước.

Bắc Kinh gần đây đã thực hiện nhiều biện pháp để hỗ trợ nền kinh tế đang chậm lại, như giảm thuế. Nếu họ cho phép các công ty ngoại tăng khả năng cạnh tranh, doanh nghiệp Trung Quốc sẽ phải cải tiến. Những thay đổi như vậy “sẽ đẩy cao tính cạnh tranh của nền kinh tế trong dài hạn” và giúp Trung Quốc “tạo ra chất lượng tăng trưởng tốt hơn”, Aidan Yao - nhà kinh tế phụ trách các thị trường mới nổi tại AXA Investment Managers kết luận.