Thị trường tín chỉ carbon được xây dựng dựa trên Nghị quyết 24-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương khóa XI, với mục tiêu thúc đẩy các hoạt động giảm phát thải khí nhà kính phù hợp với điều kiện quốc gia và căn cứ vào Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 24-NQ/TW về Chiến lược quốc gia về biến đổi khí hậu, Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh, và Nghị quyết số 93/NQ-CP phê duyệt Thỏa thuận Paris về biến đổi khí hậu.

Bên cạnh đó, thị trường cũng phát triển dựa trên đề án phát triển thị trường carbon cũng dựa trên Kế hoạch thực hiện Thỏa thuận Paris (theo Quyết định số 2053/QĐ-TTg ngày 28/10/2016); Luật Bảo vệ môi trường số 72/2020/QH14 nhấn mạnh vai trò của thị trường carbon nội địa trong việc giảm phát thải khí nhà kính, với các hoạt động trao đổi hạn ngạch và tín chỉ carbon; và cuối cùng là Nghị định số 06/2022/NĐ-CP về việc trao đổi hạn ngạch phát thải và tín chỉ carbon thông qua sàn giao dịch, góp phần phát triển thị trường carbon trong nước.

Đến nay, Đề án phát triển thị trường carbon do Bộ Tài chính chủ trì cùng sự phối hợp với Bộ Tài nguyên và Môi trường đã xây dựng đầy đủ các quy định cần thiết để triển khai sớm nhất. Đây là một bước đi chiến lược nhằm tham gia vào xu thế toàn cầu, khi nhiều nước như Liên minh Châu Âu (EU) và Singapore đã phát triển các mô hình thị trường carbon thành công.

Trong Đề án phát triển thị trường carbon tại Việt Nam, Bộ Tài chính đã xác định hai loại hàng hóa chính gồm: hạn ngạch phát thải khí nhà kính (do Bộ Tài nguyên Môi trường phân bổ cho cơ sở thuộc danh mục phải kiểm kê khí nhà kính) và tín chỉ carbon do Bộ Tài nguyên Môi trường xác nhận được giao dịch trên sàn giao dịch tín chỉ carbon (được tạo ra từ chương trình, dự án tạo tín chỉ trong nước và quốc tế).

Thị trường carbon sẽ có sự tham gia của hai nhóm chủ thể chính là nhà đầu tư và tổ chức trung gian. Nhà đầu tư được hiểu bao gồm 3 đối tượng: cơ sở thuộc Danh mục phải kiểm kê khí nhà kính; tổ chức thực hiện chương trình, dự án tạo tín chỉ các bon trong nước hoặc quốc tế; tổ chức, cá nhân đủ điều kiện  tham gia hoạt động đầu tư, kinh doanh tín chỉ carbon.

Về nhiệm vụ phát triển thị trường carbon, Bộ Tài nguyên và Môi trường sẽ chịu trách nhiệm quản lý và vận hành thị trường carbon, bao gồm: Phân bổ hạn ngạch phát thải khí nhà kính và xác nhận tín chỉ carbon, các giao dịch này được thực hiện trên sàn; Xây dựng và thực hiện cơ chế trao đổi, bù trừ tín chỉ carbon; Hướng dẫn đấu giá, chuyển giao, vay mượn và nộp trả hạn ngạch phát thải khí nhà kính.

Ngoài ra, Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng sẽ vận hành thị trường carbon trong nước và tham gia thị trường carbon quốc tế. Bộ này sẽ thí điểm và triển khai sàn giao dịch tín chỉ carbon để quản lý, theo dõi và giám sát thị trường này.

Về mặt vận hành, Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng sẽ là đơn vị chịu trách nhiệm quản lý và vận hành thị trường carbon trong nước, đồng thời giám sát sàn giao dịch tín chỉ carbon, theo các quy định của Luật Bảo vệ Môi trường năm 2020 và các nghị định liên quan.

Theo lộ trình, đến cuối năm 2024 thị trường carbon sẽ được hoàn thiện khuôn khổ pháp lý và hạ tầng kỹ thuật; nâng cao năng lực quản lý của cơ quan nhà nước và nhận thức của doanh nghiệp.

Đến năm 2025-2027, thí điểm sàn giao dịch tín chỉ carbon, đánh giá kết quả thí điểm; tiếp tục hoàn thiện khuôn khổ pháp lý và hạ tầng kỹ thuật.

Từ năm 2028, sàn giao dịch tín chỉ carbon chính thức hoạt động; nghiên cứu khả năng kết nối với thị trường carbon khu vực và thị trường carbon thế giới.