Thêm lựa chọn, mở rộng cơ hội với chứng chỉ lưu ký

Một trong những tín hiệu rõ ràng cho thấy TTCK Việt Nam đang từng bước hội nhập sâu rộng, chính là sự xuất hiện của các công cụ đầu tư xuyên biên giới – trong đó, chứng chỉ lưu ký (DR) nổi lên như một mắt xích đáng chú ý.

Về bản chất, DR là loại chứng khoán đại diện cho cổ phiếu của một doanh nghiệp nước ngoài, được niêm yết và giao dịch trên thị trường nội địa bằng đồng nội tệ. Nhà đầu tư tại Việt Nam có thể mua bán DR như với cổ phiếu niêm yết trong nước, nhưng thực chất đang đầu tư vào một công ty ở nước ngoài.

Điều này mở ra một cơ hội lớn cho nhà đầu tư cá nhân Việt Nam, không cần mở tài khoản ở nước ngoài, không gặp rào cản về ngoại hối hay thủ tục, nhưng vẫn tiếp cận được các cổ phiếu chất lượng quốc tế. Đặc biệt, giao dịch được thực hiện trong giờ Việt Nam, bằng VND, với sự hỗ trợ của hệ thống các công ty chứng khoán trong nước.

Đối với doanh nghiệp trong nước, DR cũng là con đường huy động vốn hiệu quả mà không phải đi theo hướng niêm yết trực tiếp – vốn yêu cầu cao về mặt pháp lý, chi phí và sự hiện diện tại thị trường sở tại. Tính đến tháng 7/2025, một doanh nghiệp Việt đã phát hành DR tại Thái Lan và đang được giao dịch trên Sở Giao dịch chứng khoán Thái Lan (SET). Theo định hướng của Sở Giao dịch Chứng khoán Việt Nam (VNX), thị trường Singapore sẽ là điểm đến tiếp theo. DR sẽ được phân phối qua các công ty chứng khoán có nghiệp vụ lưu ký quốc tế, với mức chi phí giao dịch dự kiến tương đương giao dịch cổ phiếu trong nước – không phát sinh thêm chi phí chuyển tiền quốc tế hay ngoại hối.

Bà Bernice Tan, Phó Chủ tịch Sở Giao dịch Chứng khoán Singapore (SGX) – nhận định rằng DR giúp tận dụng hạ tầng giao dịch hiện có, kết nối thanh khoản khu vực, và thúc đẩy khả năng tiếp cận các tài sản chất lượng với nhà đầu tư ASEAN. Điều này cũng mở rộng không gian đầu tư cho nhà đầu tư Việt, đặc biệt là trong giai đoạn đa dạng hóa danh mục được ưu tiên.

DR – Đòn bẩy minh bạch và bước đệm nâng hạng thị trường

DR không chỉ là công cụ tài chính, mà còn là “tấm gương phản chiếu” chuẩn mực quốc tế đối với doanh nghiệp Việt. Việc phát hành DR đòi hỏi doanh nghiệp phải tuân thủ các tiêu chuẩn báo cáo tài chính, công bố thông tin, kiểm toán độc lập... theo quy định nghiêm ngặt của sàn nước ngoài.

Theo ông Vũ Chí Dũng, Trưởng Ban Pháp chế và Đối ngoại, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN), việc thúc đẩy chào bán và niêm yết DR là một phần trong chiến lược hội nhập quốc tế, nâng tầm doanh nghiệp Việt và tạo điều kiện cho nhà đầu tư toàn cầu tiếp cận thị trường Việt Nam dễ dàng hơn. Đặc biệt, DR sẽ là công cụ hỗ trợ quá trình nâng hạng TTCK Việt Nam từ cận biên lên mới nổi – mục tiêu được xác định rõ trong Chiến lược phát triển TTCK quốc gia đến năm 2030.

Ông Nguyễn Quang Thương, Phó Tổng Giám đốc VNX, cho biết, khung pháp lý hiện tại đã sẵn sàng: Luật Chứng khoán 2019, Nghị định 155/2020/NĐ-CP, Thông tư 119/2020/TT-BTC đã quy định khá rõ về điều kiện và thủ tục phát hành DR. VNX sẽ tiếp tục phối hợp với các sàn như SGX để đưa cổ phiếu Việt lên giao dịch quốc tế dưới dạng DR.

Không chỉ dừng lại ở thị trường doanh nghiệp, DR còn đóng vai trò tăng cường tính minh bạch, so sánh giá và thanh khoản trên thị trường nội địa. Khi DR đại diện cho cổ phiếu niêm yết ở nước ngoài, giá của DR cũng phản ánh kỳ vọng thị trường quốc tế – qua đó giúp nhà đầu tư nội có thêm góc nhìn tham chiếu, tránh định giá “một chiều” vốn là hạn chế trong một thị trường đang phát triển.

Lợi ích và rủi ro của DR dưới góc nhìn nhà đầu tư cá nhân

Ở góc độ nhà đầu tư cá nhân, DR mở ra cơ hội tiếp cận cổ phiếu chất lượng quốc tế mà không cần phải vượt qua các rào cản pháp lý, ngoại hối hay mở tài khoản tại nước ngoài. Toàn bộ quá trình giao dịch, lưu ký, thanh toán đều được thực hiện tại Việt Nam, bằng đồng Việt Nam, trong khung giờ hành chính quen thuộc, với sự hỗ trợ của hệ thống công ty chứng khoán nội địa. Nhà đầu tư có thể tận dụng mạng lưới tư vấn sẵn có, giảm thiểu chi phí và rủi ro liên quan đến chuyển tiền, tỷ giá và pháp lý quốc tế.

DR cũng giúp đa dạng hóa danh mục đầu tư, giảm thiểu rủi ro tập trung khi thị trường nội địa biến động mạnh. Thay vì chỉ phụ thuộc vào diễn biến trong nước, nhà đầu tư có thể chia đều vốn cho các cổ phiếu niêm yết tại nước ngoài thông qua DR, tận dụng xu hướng tăng trưởng tại các nền kinh tế khác.

Tuy nhiên, DR cũng mang theo những rủi ro đặc thù. Giá DR phụ thuộc vào giá cổ phiếu gốc tại thị trường nước ngoài, nên có thể biến động không đồng bộ với thị trường Việt Nam. Nhà đầu tư cũng không có quyền biểu quyết hay tham gia điều hành doanh nghiệp gốc – khác với cổ đông phổ thông. Ngoài ra, mức độ minh bạch và uy tín của tổ chức phát hành DR là yếu tố then chốt. Nếu đơn vị trung gian không đảm bảo tiêu chuẩn quốc tế, rủi ro vận hành và thông tin sẽ tăng cao.

Cần chuẩn bị gì khi đầu tư DR?

Để tham gia hiệu quả vào thị trường DR, nhà đầu tư cần chủ động trang bị kiến thức nền tảng về mô hình vận hành và khung pháp lý của sản phẩm này. Việc hiểu rõ cơ chế chuyển đổi giữa DR và cổ phiếu cơ sở, cách thức thanh toán cổ tức, cũng như vai trò của các bên liên quan như tổ chức phát hành, công ty chứng khoán, trung tâm lưu ký… sẽ giúp quá trình đầu tư diễn ra thuận lợi hơn.

Nhà đầu tư nên lựa chọn các mã DR được phát hành bởi tổ chức trung gian uy tín, có thông tin minh bạch và được quản lý chặt chẽ. Việc đồng hành với công ty chứng khoán có kinh nghiệm về sản phẩm quốc tế là yếu tố quan trọng, không chỉ để thực hiện giao dịch, mà còn để nhận được hỗ trợ về mặt thông tin, phân tích và kiểm soát rủi ro.

Một yếu tố then chốt khác là tính thanh khoản của mã DR – nhà đầu tư nên ưu tiên các DR gắn liền với doanh nghiệp có nền tảng tài chính vững vàng, minh bạch và được định giá tích cực trên thị trường. Đây là cơ sở để đảm bảo hiệu quả đầu tư dài hạn.