Thêm cơ hội

Cuối tháng 6/2020, lô vải thiều của Việt Nam có mặt trên kệ hàng của 250 trung tâm bách hóa tổng hợp, siêu thị và cửa hàng Aeon Style tại Nhật Bản là tín hiệu lạc quan cho hàng hoá xuất khẩu của Việt Nam trong giai đoạn này. Ước tính, mùa vải năm 2020, khoảng 200 tấn vải thiều tươi được xuất sang thị trường Nhật Bản bằng đường hàng không và đường biển.

Hiện, Nhật Bản là thị trường xuất nhập khẩu lớn thứ 3 của Việt Nam. Số liệu từ Tổng cục Hải quan cho thấy, 5 tháng đầu năm 2020, bất chấp dịch Covid-19, kim ngạch thương mại song phương Việt Nam-Nhật Bản vẫn đạt 15,6 tỷ USD, tăng 2,2% so với cùng kỳ năm 2019. Trong đó, xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam sang Nhật Bản đạt 7,83 tỷ USD, nhập khẩu 7,77 tỷ USD.

Chia sẻ tại hội thảo về định hướng sản phẩm xuất khẩu sáng 22/7/2020, Giám đốc Trung tâm Xúc tiến thương mại và Đầu tư TP.HCM (ITPC) Nguyễn Hữu Tín cho biết, dù Việt Nam đã kiểm soát Covid-19, nhưng diễn biến đại dịch trên thế giới còn phức tạp, khó lường; do đó, nền kinh tế vẫn phải đối mặt với nhiều khó khăn và thách thức. Nguồn cung nguyên liệu và đầu ra sản phẩm của các ngành sản xuất, nhất là các ngành có giá trị xuất khẩu chiếm tỷ trọng lớn, chịu nhiều ảnh hưởng tiêu cực.

Tuy nhiên, trạng thái "bình thường mới" cũng là cơ hội để DN làm mới mình, tìm ra những hướng đi mới, phù hợp với nhu cầu thị trường để tồn tại và phát triển mạnh mẽ hơn. Cũng có thể xem thời điểm này là "cơ hội vàng" để DN tập trung đổi mới trang thiết bị, công nghệ với chi phí rẻ hơn, đồng thời thúc đẩy liên kết, mạng lưới cung ứng trong nước, giảm lệ thuộc vào nước ngoài, nâng cao chất lượng, giảm giá sản phẩm, dịch vụ để tận dụng cơ hội chiếm lĩnh và củng cố thị phần.

Xuất khẩu vào thị trường Nhật Bản thông qua kênh bán lẻ được xem là một trong những "giải pháp tình thế" của DN Việt. Bởi, năm 2019, giá trị xuất khẩu các sản phẩm Việt Nam tính riêng qua hệ thống Aeon đã đạt 381 triệu USD, trong đó 75% là hàng may mặc. Hiện, cá basa Việt Nam đang nhận được sự ủng hộ của người tiêu dùng Nhật Bản, với tổng sản lượng xuất khẩu cá basa sang Nhật Bản thông qua Aeon năm 2019 lên tới 1.200 tấn.

Theo Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường trong Nước (Bộ Công Thương) Lê Thị Việt Nga, Tập đoàn Aeon cam kết tăng tỷ lệ mua hàng Việt Nam để bán tại hệ thống siêu thị của họ tại Việt Nam và khu vực. Tập đoàn cũng hướng đến mục tiêu đạt kim ngạch xuất khẩu hàng Việt Nam thông qua hệ thống tại Nhật là 500 triệu USD trong năm 2020 và 1 tỷ USD vào năm 2025.

Để tăng cường xuất khẩu hàng Việt qua kênh siêu thị, ITPC đã phối hợp với các nhà nhập khẩu Nhật Bản triển khai nhiều giải pháp xúc tiến và hỗ trợ cộng đồng DN phát triển mới chuỗi cung ứng, mở rộng quan hệ đối tác gắn với mở rộng và đa dạng hóa thị trường xuất khẩu. Trong đó, làm thế nào tiếp cận các chuỗi siêu thị, hệ thống phân phối hiện đại ở cả trong và ngoài nước rất được DN quan tâm.

"Cửa ải" tiêu chuẩn

Dù cơ hội xuất khẩu rất lớn, nhưng Nhật Bản vẫn luôn được đánh giá là một trong những thị trường khó tính nhất.

Cụ thể, hàng hóa nhập khẩu đã cập cảng tại Nhật Bản, sau khi được kiểm dịch động, thực vật, báo cáo nhập khẩu thực phẩm và quá trình thẩm định cho thấy không có vấn đề gì mới được chuyển qua thủ tục nhập khẩu.

Khi thông quan, thực phẩm hay đồ đựng thực phẩm, bao bì phải được làm thủ tục báo cáo theo Luật Vệ sinh thực phẩm... Riêng với sản phẩm dệt may, DN Việt Nam phải thông báo cho nhà nhập khẩu về nguyên vật liệu và cách thức dệt may để thời gian thông quan được nhanh chóng.

Các điều kiện nhập khẩu của thị trường Nhật buộc DN Việt phải tuân thủ mọi quy định ở tất cả các giai đoạn, từ nuôi trồng, sản xuất, phân phối, bán hàng và giao hàng. Các quy định này được phân cấp từ những quy định bắt buộc của pháp luật cho đến các tiêu chuẩn quốc tế, tiêu chuẩn chuyên ngành. Tiếp đó là các tiêu chuẩn riêng của siêu thị. 

Theo các chuyên gia, đưa hàng vào các siêu thị Nhật tại Việt Nam đã khó, đưa hàng Việt vào bày bán tại các siêu thị ở Nhật Bản càng khó hơn. Với riêng Aeon, bà Nguyễn Thị Duy Xuân - Giám đốc bộ phận Quản lý nhà cung cấp của Aeon Việt Nam cho biết, có 6 điều kiện mà DN phải đảm bảo nếu muốn đưa hàng vào Aeon.

Cụ thể, sản phẩm không được có điều tiếng về chất lượng, có đủ giấy chứng nhận theo quy định của Việt Nam, điều kiện vận chuyển phải phù hợp với yêu cầu của từng loại sản phẩm, sản phẩm phải truy xuất được nguồn gốc, kiểm soát được nguồn gây ô nhiễm tiềm ẩn về vi sinh vật, kim loại nặng… theo quy định Việt Nam. Việc sử dụng thuốc, phụ gia trong sản xuất phải tuân thủ quy định Việt Nam.

Hiện tại, Aeon đang có nhiều chương trình, hoạt động để tìm kiếm các đối tác tại Việt Nam. Trong tháng 8 tới, Aeon Việt Nam sẽ phối hợp ITPC tổ chức Tuần lễ triển lãm sản phẩm DN Việt tại Aeon và chương trình kết nối, xúc tiến thương mại để đưa hàng vào hệ thống siêu thị Nhật Bản này.

Sẽ có khoảng 25 DN các ngành lương thực, thực phẩm, nông sản, đồ uống đóng gói, chế biến sẵn (như trà, cà phê, gia vị, bánh kẹo, hải sản khô, gạo, rau, củ, quả, trái cây...) được chọn lựa làm đối tác của Aeon. Những DN này sẽ có cơ hội đẩy mạnh xuất khẩu sản phẩm vào chuỗi Aeon toàn cầu thông qua nhãn hàng Topvalu, từ đó giúp DN mở rộng thị trường, nâng cao sức cạnh tranh cho hàng hóa Việt Nam.

Ông Yuichiro Shiotani - Tổng giám đốc Aeon Topvalu cũng lưu ý, các DN Việt muốn trở thành đối tác của đơn vị này cho thị trường khu vực cần đáp ứng các tiêu chuẩn về khả năng tiếp nhận đơn hàng, có thể sản xuất theo hình thức gia công (OEM), có sản lượng hàng tháng ổn định… 

Với hàng xuất khẩu sang các thị trường khác, ngoài điều kiện về khả năng tiếp nhận đơn hàng, định hướng sản xuất sản phẩm mang thương hiệu riêng cho Aeon và OEM, DN còn phải cung cấp báo cáo tài chính hai kỳ gần nhất, quy mô sản xuất phải gấp 10 lần so với số lượng dự kiến đặt hàng, có kinh nghiệm sản xuất sản phẩm xuất khẩu… Không chỉ vậy, các DN phải tuân thủ các quy định về việc sử dụng lao động, an toàn vệ sinh...