Tín hiệu tích cực trong nỗ lực giảm phát thải khí nhà kính

Hiệp hội Vận tải Hàng không Quốc tế (IATA) vừa công bố dự báo sản lượng nhiên liệu hàng không bền vững (Sustainable Aviation Fuel – SAF) toàn cầu sẽ tăng gấp đôi, đạt khoảng 2 triệu tấn vào năm 2025, tương đương 0,7% tổng mức tiêu thụ nhiên liệu của ngành hàng không. Đây được xem là một bước tiến tích cực trong lộ trình thực hiện cam kết phát thải ròng bằng 0 (Net Zero) của ngành vào năm 2050.

SAF được đánh giá là giải pháp khả thi và hiệu quả nhất để cắt giảm khí CO₂ trong lĩnh vực hàng không, khi có thể giảm tới 65% lượng phát thải trong toàn bộ chuỗi cung ứng so với nhiên liệu truyền thống. Tuy nhiên, tính đến cuối năm 2024, SAF mới chỉ chiếm khoảng 0,3% nguồn cung nhiên liệu hàng không toàn cầu, do chi phí sản xuất cao gấp 2-6 lần so với nhiên liệu JET A1 và nguồn cung còn hạn chế.

Tổng Giám đốc IATA Willie Walsh cho biết, mặc dù mức tăng trưởng dự kiến về sản lượng là đáng khích lệ, nhưng vẫn còn rất khiêm tốn so với nhu cầu chuyển đổi dài hạn của ngành. Chi phí nhiên liệu toàn ngành ước tính sẽ tăng thêm khoảng 4,4 tỷ USD do sử dụng SAF. Ông Willie Walsh nhấn mạnh, để đáp ứng mục tiêu Net Zero vào năm 2050, cần đẩy nhanh tốc độ mở rộng sản xuất, cải thiện công nghệ và giảm chi phí.

Theo phân tích của IATA, việc hiện thực hóa mục tiêu phát thải ròng bằng 0 đòi hỏi ngành hàng không phải xây dựng từ 3.000 đến 6.500 nhà máy SAF trên toàn cầu, với mức đầu tư trung bình 128 tỷ USD mỗi năm trong vòng 30 năm. Dù con số này vẫn thấp hơn đáng kể so với quy mô đầu tư vào năng lượng mặt trời và gió (khoảng 280 tỷ USD/năm từ 2004–2022), nhưng cần có sự cam kết mạnh mẽ hơn từ các chính phủ và khu vực tư nhân.

Thách thức không chỉ nằm ở sản xuất, mà còn ở việc phối hợp với các công ty năng lượng và nhà sản xuất máy bay. Nhiều hãng bay vẫn phải sử dụng các dòng máy bay tiêu thụ nhiên liệu cao do chưa có đủ mẫu tàu bay mới tối ưu hóa cho SAF.

Việt Nam từng bước thúc đẩy thị trường nhiên liệu hàng không bền vững

Tại Việt Nam, xu hướng “xanh hóa” ngành hàng không đang dần được hiện thực hóa thông qua việc triển khai sử dụng SAF trên một số chặng bay thương mại. Vietnam Airlines là hãng hàng không đầu tiên áp dụng SAF trong khai thác thường lệ, với các chuyến bay từ châu Âu sử dụng nhiên liệu này từ ngày 1/1/2025. Trước đó, vào tháng 5/2024, hãng đã thực hiện chuyến bay thử nghiệm sử dụng SAF từ Singapore về Hà Nội.

Ông Nguyễn Chiến Thắng - Phó Tổng Giám đốc điều hành Vietnam Airlines, khẳng định việc chuyển sang SAF là một phần trong chiến lược phát triển bền vững, góp phần giảm dấu chân carbon của hãng và nâng cao hình ảnh doanh nghiệp thân thiện với môi trường.

Vietjet cũng đã ghi dấu bước tiến tương tự khi thực hiện hai chuyến bay sử dụng SAF từ Việt Nam đến Melbourne (Úc) và Seoul (Hàn Quốc) vào tháng 10/2024. Nhiên liệu cho các chuyến bay này do Petrolimex Aviation cung cấp.

Ông Đinh Việt Phương - Tổng Giám đốc Vietjet đánh giá các “chuyến bay xanh” là biểu tượng cho nỗ lực chuyển đổi năng lượng trong ngành hàng không Việt Nam.

Ông Nguyễn Văn Học - Tổng Giám đốc Petrolimex Aviation cho biết, doanh nghiệp cam kết đồng hành cùng Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021–2030, tầm nhìn đến 2050, nhằm thực hiện mục tiêu phát thải ròng bằng 0 như Việt Nam đã cam kết tại COP26.

Ở góc độ công nghiệp chế tạo, Boeing và Airbus đều xác định Việt Nam là điểm đến tiềm năng trong chuỗi giá trị SAF toàn cầu. Boeing đang hợp tác nghiên cứu nguyên liệu đầu vào và hỗ trợ các thử nghiệm công nghệ phù hợp với thị trường Đông Nam Á.

Đại diện Boeing Việt Nam, ông Nguyễn Vũ Michael, cho biết tập đoàn đang đẩy mạnh đầu tư để thúc đẩy quy mô SAF thông qua các chương trình nghiên cứu và vận động chính sách.

Trong khi đó, Airbus đặt mục tiêu tất cả máy bay của hãng sẽ sử dụng được 100% SAF vào năm 2030. Hiện Airbus đang tiến hành các chuyến bay thử nghiệm với SAF và hỗ trợ ngành hàng không Việt Nam chuyển đổi thông qua xây dựng hạ tầng, đối tác cung ứng và phát triển công nghệ.

Với các bước đi ban đầu từ doanh nghiệp, cơ quan quản lý và các nhà sản xuất, thị trường SAF tại Việt Nam đang định hình là một cấu phần thiết yếu trong chiến lược phát triển hàng không xanh, mở ra cơ hội để quốc gia này tham gia sâu rộng hơn vào tiến trình giảm phát thải toàn cầu.