Sửa đổi, bổ sung thông tư là cần thiết

Ban soạn thảo cho biết, thời gian qua, Chính phủ đã tổ chức nhiều cuộc họp nhằm tháo gỡ khó khăn cho thị trường TPDN, trên cơ sở đó Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo và giao NHNN khẩn trương rà soát việc các TCTD mua, bán TPDN để kịp thời sửa đổi, bổ sung Thông tư số 16/2021/TT-NHNN.

Theo NHNN, qua kết quả thanh tra, giám sát hoạt động mua bán TPDN của các TCTD cho thấy tiềm ẩn rủi ro như: Mục đích phát hành trái phiếu; việc giám sát sử dụng tiền thu từ trái phiếu của DN phát hành theo đúng mục đích tại phương án phát hành...

Cụ thể, hiện chưa có quy định điều kiện phát hành trái phiếu về năng lực tài chính; cơ chế kiểm tra, giám sát việc sử dụng vốn của các khoản phát hành trái phiếu chưa chặt chẽ tạo điều kiện cho các DN thông qua việc phát hành nhằm mục đích đặt cọc, góp vốn, mua cổ phần, hợp tác kinh doanh, bổ sung vốn lưu động...

Một số DN phát hành và các DN liên quan thực hiện tăng vốn lớn trong thời gian ngắn để chứng minh năng lực tài chính. Tài sản bảo đảm là quyền sử dụng đất nhưng chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, đất thuê trả tiền hàng năm chưa đủ điều kiện để nhận làm tài sản bảo đảm; hợp đồng thế chấp chưa công chứng và chưa thực hiện đăng ký giao dịch bảo đảm theo quy định của pháp luật.

Bên cạnh đó, tỷ lệ trái phiếu có tài sản bảo đảm lớn nhưng thực tế chất lượng tài sản bảo đảm không cao, điều này tiềm ẩn nhiều rủi ro về khả năng thu hồi nợ của ngân hàng khi DN phát hành mất khả năng thanh toán.

Với những lý do trên, phía NHNN cho biết, việc sửa đổi, bổ sung Thông tư số 16/2021/TT-NHNN là cần thiết nhằm góp phần kiểm soát chặt chẽ rủi ro, tăng cường trách nhiệm của TCTD.

Đề xuất nhiều điểm mới đang chú ý 

Theo đó, tại dự thảo sửa đổi Thông tư số 16/2021/TT-NHNN, NHNN đã đề xuất một số điểm mới đáng chú ý. Theo đó, Dự thảo bổ sung các tiêu chí cụ thể xác định phương án khả thi và các tiêu chí cụ thể xác định DN phát hành trái phiếu có khả năng tài chính để đảm bảo thanh toán đủ gốc và lãi trái phiếu đúng hạn theo quy định.

Hệ số nợ trên vốn chủ sở hữu (bao gồm cả khối lượng trái phiếu dự kiến phát hành) của DN phát hành không vượt quá 5 lần vốn chủ sở hữu theo báo cáo tài chính quý gần nhất tại thời điểm phát hành đã được kiểm toán tình hình sử dụng vốn chủ sở hữu của DN phát hành.

TCTD chỉ được mua TPDN phát hành, trong đó có mục đích bổ sung vốn lưu động khi quản lý được nguồn thu từ hoạt động kinh doanh của DN phát hành và thu thập đầy đủ tài liệu chứng minh việc sử dụng vốn lưu động tương ứng với giá trị trái phiếu theo các vòng quay vốn lưu động trong thời gian nắm giữ TPDN.

Khi mua TPDN phát hành, trong đó có mục đích nhằm thực hiện bảo đảm nghĩa vụ, TCTD phải phong tỏa số tiền mua trái phiếu cho đến khi chấm dứt nghĩa vụ bảo đảm. TCTD phải sử dụng dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt để thanh toán số tiền mua TPDN cho DN phát hành, bên bán trái phiếu.

Điểm mới tiếp theo là TCTD có quyền, nghĩa vụ kiểm tra, giám sát việc sử dụng tiền thu từ trái phiếu của DN phát hành đảm bảo số tiền thu từ phát hành trái phiếu được sử dụng đúng mục đích tại phương án, cam kết với TCTD và theo quy định nội bộ. Trường hợp phát hiện DN phát hành, bên nhận bảo đảm sử dụng tiền thu từ phát hành trái phiếu không đúng mục đích tại phương án, cam kết thì TCTD yêu cầu DN phát hành mua lại trái phiếu trước hạn.

Bên cạnh đó, tại Điều 2 dự thảo Thông tư này đưa ra quy định ngưng hiệu lực thi hành đối với quy định tại khoản 11 Điều 4 Thông tư số 16/2021/TT-NHNN đến hết ngày 31/12/2023.

Theo đó, trong thời gian kể từ ngày Thông tư này có hiệu lực thi hành đến hết ngày 31/12/2023, TCTD chỉ được mua lại TPDN chưa niêm yết trên thị trường chứng khoán hoặc chưa đăng ký giao dịch trên hệ thống giao dịch UPCoM TPDN chưa niêm yết (sau đây gọi là TPDN chưa niêm yết) mà TCTD đã bán và/hoặc TPDN chưa niêm yết được phát hành cùng lô/cùng đợt phát hành với TPDN chưa niêm yết mà TCTD đã bán khi đáp ứng các điều kiện kèm theo: Đáp ứng các quy định tại Điều 4 Thông tư 16/2021/TT-NHNN (được sửa đổi, bổ sung tại khoản 2 Điều 1 Thông tư này); Bên mua TPDN này từ TCTD thanh toán toàn bộ số tiền mua TPDN tại thời điểm TCTD ký kết hợp đồng bán TPDN cho bên mua trái phiếu; DN phát hành trái phiếu được xếp hạng ở mức cao nhất theo quy định xếp hạng tín dụng nội bộ của TCTD tại thời điểm gần nhất trước khi TCTD mua TPDN.

Ngoài ra, đối với các hợp đồng mua, bán TPDN được ký kết trước ngày Thông tư này có hiệu lực thi hành, TCTD và khách hàng tiếp tục thực hiện các nội dung trong hợp đồng mua, bán TPDN đã ký kết phù hợp với quy định của pháp luật có hiệu lực thi hành tại thời điểm ký kết hợp đồng đó.