Nhiều chính sách mới được đề xuất

Trình bày tờ trình dự thảo Nghị quyết, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết, dự thảo Nghị quyết được xây dựng nhằm thay thế Nghị quyết số 119/2020/QH14 ngày 19/06/2020 để sửa đổi, bổ sung một số cơ chế, chính sách nhằm thực hiện chính thức mô hình chính quyền đô thị và thí điểm xây dựng các cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội nhằm phát huy tính ưu việt, khắc phục những khó khăn, vướng mắc, bất cập của chính quyền đô thị tại Nghị quyết số 119/2020/QH14. Đồng thời, tạo cơ sở pháp lý hữu hiệu để phát huy tiềm năng, lợi thế, tạo đột phá, giải quyết các điểm nghẽn, nút thắt về phát triển kinh tế - xã hội của TP. Đà Nẵng.

Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội quy định tiếp tục thực hiện các chính sách của Nghị quyết số 119/2020/QH14 của Quốc hội đang thực hiện có hiệu quả; điều chỉnh, bỏ các nội dung, chính sách không còn phù hợp khi thực hiện chính thức tổ chức chính quyền đô thị. Đồng thời, đề xuất cơ chế chính sách đặc thù sửa đổi bổ sung theo 02 nhóm cơ chế, chính sách đặc thù với 30 chính sách cụ thể.

Về các chính sách về tổ chức chính quyền đô thị tại TP. Đà Nẵng, dự thảo đề xuất 02 chính sách mới theo thực tiễn quản lý của Thành phố. Theo đó, đề xuất Ủy ban nhân dân quận quyết định đối với nhiệm vụ theo quy định của pháp luật phải trình Hội đồng nhân dân quận thông qua trước khi quyết định, hoặc trình Ủy ban nhân dân Thành phố quyết định đối với nhiệm vụ theo quy định của pháp luật do Hội đồng nhân dân quận quyết định theo thẩm quyền.

Ủy ban nhân dân phường quyết định theo thẩm quyền đối với nhiệm vụ theo quy định của pháp luật phải trình Hội đồng nhân dân phường thông qua trước khi quyết định hoặc trình Ủy ban nhân dân quận quyết định đối với nhiệm vụ theo quy định của pháp luật do Hội đồng nhân dân phường quyết định theo thẩm quyền.

Chính phủ cũng đề xuất quy định thẩm quyền của HĐND thành phố bãi bỏ văn bản của HĐND quận và phường ban hành trước ngày 01/7/2021. Trường hợp văn bản của Hội đồng nhân dân quận và văn bản của Hội đồng nhân dân phường được ban hành trước ngày 01/7/2021 mà không còn phù hợp thì Hội đồng nhân dân Thành phố bãi bỏ văn bản của Hội đồng nhân dân quận và văn bản của Hội đồng nhân dân phường.

Đối với các chính sách đặc thù phát triển TP. Đà Nẵng đề xuất thực hiện thí điểm, ngoài các chính sách tương tự các tỉnh, Thành phố đã được Quốc hội cho phép thực hiện tại các nghị quyết đặc thù, Chính phủ đề xuất 10 chính sách tương tự có điều chỉnh, bổ sung cho phù hợp với thực tiễn của Thành phố và 05 chính sách đề xuất mới.

Đáng chú ý, Chính phủ đề xuất thí điểm thành lập Khu thương mại tự do Đà Nẵng gắn với Cảng biển Liên Chiểu. Đây là khu chức năng, có ranh giới địa lý xác định, được thành lập để thực hiện thí điểm các cơ chế chính sách nhằm mục tiêu thu hút đầu tư, tài chính, thương mại, du lịch, dịch vụ chất lượng cao, công nghệ cao. Khu thương mại tự do Đà Nẵng có các khu chức năng: sản xuất; hậu cần cảng - logistics; thương mại - dịch vụ.

Các khu chức năng thuộc Khu thương mại tự do Đà Nẵng được ngăn cách với khu vực bên ngoài bằng hàng rào cứng, bảo đảm hoạt động kiểm tra, giám sát, kiểm soát hải quan của cơ quan hải quan và hoạt động quản lý nhà nước theo lĩnh vực tương ứng của các cơ quan có liên quan. Quan hệ mua bán, trao đổi hàng hóa giữa các khu chức năng thuộc Khu thương mại tự do Đà Nẵng với bên ngoài là quan hệ xuất khẩu, nhập khẩu theo các quy định của pháp luật Việt Nam về hải quan, thuế và xuất khẩu, nhập khẩu.

Ngoài đề xuất thành lập Khu thương mại tự do, Chính phủ đề xuất các chính sách mới khác như: Thành phố được thực hiện thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng đối với dự án trung tâm logistics; Phát triển lĩnh vực vi mạch bán dẫn, trí tuệ nhân tạo; Đầu tư, quản lý, khai thác và xử lý tài sản kết cấu hạ tầng, trang thiết bị phục vụ phát triển khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo; Tổ chức sự nghiệp công lập được giao quản lý và kinh doanh kết cấu hạ tầng kỹ thuật cụm công nghiệp đã được đầu tư từ nguồn vốn đầu tư công thì được Nhà nước giao đất, cho thuê đất và được cho thuê lại đất.

Tạo tiền đề thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội TP. Đà Nẵng

Báo cáo thẩm tra về nội dung này, Chủ nhiệm Uỷ ban Tài chính - Ngân sách Lê Quang Mạnh cho biết, về nhóm chính sách đã quy định tại Nghị quyết số 119/2020/QH14 được tiếp tục triển khai, không sửa đổi và nhóm chính sách về tổ chức mô hình chính quyền đô thị tại TP. Đà Nẵng, trên cơ sở báo cáo thẩm tra của Ủy ban Pháp luật cho thấy, các ý kiến cơ bản nhất trí với những chính sách Chính phủ trình.

Về nhóm chính sách đặc thù phát triển TP. Đà Nẵng, đối với đề xuất thí điểm thành lập khu thương mại tự do, Uỷ ban Tài chính - Ngân sách cho rằng, đây là chủ trương lớn có đủ căn cứ chính trị, căn cứ pháp lý, là chính sách mang tính đột phá, là quyết tâm chính trị, tinh thần đổi mới, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm của TP. Đà Nẵng và Chính phủ trong áp dụng mô hình phát triển tiên tiến của thế giới; nếu thực hiện thành công sẽ tạo tiền đề thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của TP. Đà Nẵng và của cả Vùng.

Bên cạnh đó, việc thí điểm mang ý nghĩa đặt nền móng cho việc hình thành chính sách mới trong quá trình vận hành nền kinh tế thị trường định hướng Xã hội Chủ nghĩa ở nước ta. Đồng thời, có lựa chọn lĩnh vực đột phá để tập trung phát triển là vi mạch bán dẫn, trí tuệ nhân tạo. Đây cũng là bước thử nghiệm, vừa làm vừa rút kinh nghiệm để hoàn thiện dần. Vì vậy, đa số ý kiến Ủy ban Tài chính - Ngân sách tán thành với chủ trương thí điểm thành lập Khu thương mại tự do tại TP. Đà Nẵng.

Tuy nhiên, Chủ nhiệm Uỷ ban Tài chính - Ngân sách đánh giá, đây cũng là vấn đề lớn, không chỉ mang tính chất kinh tế mà liên quan đến quốc phòng, an ninh, trật tự, an toàn xã hội, gắn với thể chế và hệ thống pháp luật. Để triển khai hiệu quả chủ trương này của Bộ Chính trị, Uỷ ban Tài chính - Ngân sách đề nghị Chính phủ chỉ đạo làm rõ, quy định cụ thể về một số nội dung sau: Khái niệm, mô hình tổ chức; Chức năng, nhiệm vụ; Nguồn lực thực hiện, đầu tư phát triển hạ tầng… Khu thương mại tự do; Tác động đến phát triển doanh nghiệp, tăng trưởng kinh tế, ngân sách, xã hội và tính lan tỏa vùng miền...

Về thí điểm thực hiện thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội đối với dự án xây dựng trung tâm logistics và trong khu thương mại tự do, Uỷ ban Tài chính - Ngân sách cho rằng, đây là chính sách mới, được xây dựng phù hợp với đặc thù của TP. Đà Nẵng và theo tinh thần Nghị quyết số 43-NQ/TW của Bộ Chính trị: “Có chính sách phát triển TP. Đà Nẵng trở thành một trung tâm kinh tế biển, hình thành chuỗi cung ứng dịch vụ logistics tại miền Trung với vai trò trung tâm của Đà Nẵng…”.  

Vì vậy, Ủy ban Tài chính - Ngân sách nhất trí với dự thảo Nghị quyết, theo đó, cho phép thực hiện thí điểm thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng đối với dự án xây dựng kết cấu hạ tầng kỹ thuật gồm: trung tâm logistics và Khu thương mại tự do.

Tuy nhiên, việc thu hồi đất cần bảo đảm các điều kiện: Không tác động tiêu cực đến môi trường sinh thái, cảnh quan; Bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của người dân, các tổ chức liên quan trong thu hồi đất; Bảo đảm quốc phòng, an ninh; Bảo đảm nguồn lực thực hiện; Mang lại hiệu quả kinh tế; tránh lãng phí đất đai, tài nguyên; Quy định rõ trách nhiệm pháp lý của các tổ chức, cá nhân trong thí điểm thu hồi đất để xây dựng kết cấu hạ tầng kỹ thuật gồm: trung tâm logistics, Khu thương mại tự do...