Các chính sách tài chính kịp thời tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, người dân

Theo Bộ trưởng Hồ Đức Phớc, năm 2021, dịch bệnh COVID-19 ảnh hưởng nghiêm trọng đến mọi mặt kinh tế - xã hội của các quốc gia trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Đặc biệt, với một nền kinh tế hội nhập sâu, có độ mở cao, tình hình đứt gãy các chuỗi thương mại quốc tế do dịch bệnh đã gây ra tác động mạnh tới hoạt động kinh tế, tài chính trong nước.

Tỷ lệ thất nghiệp, thiếu việc làm tăng, đời sống của một bộ phận nhân dân lao động gặp khó khăn. Bên cạnh đó, hạn hán, xâm nhập mặn, mưa, lũ ảnh hưởng đến năng suất, sản lượng cây trồng và đời sống nhân dân.

Trong bối cảnh đó, các chính sách tài chính trong năm 2021 được thực hiện đồng bộ, kịp thời, tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, người dân bị ảnh hưởng của dịch. Vì vậy, từ cuối quý III/2021, các hoạt động kinh tế đã bắt đầu phục hồi và tăng trưởng tích cực, kinh tế vĩ mô cả năm được đánh giá ổn định, các cân đối lớn của nền kinh tế cơ bản được bảo đảm; kim ngạch xuất nhập khẩu tăng mạnh, thị trường tài chính tiền tệ ổn định, an sinh xã hội được đảm bảo, an ninh, quốc phòng được giữ vững.

Tại Phiên họp, Bộ trưởng Bộ Tài chính cho biết, quyết toán thu NSNN năm 2021 tăng 17,2% so với dự toán, tỷ lệ động viên thu NSNN năm 2021 đạt 18,7% GDP, riêng thu thuế và phí đạt 15,1% GDP. Thu nội địa tăng 15,9% so với dự toán, chủ yếu là tăng từ các khoản thu về nhà đất, thu từ hoạt động xổ số kiến thiết và thu khác ngân sách; tỷ trọng thu nội địa trên tổng thu NSNN đạt 82,5%. Thu ngân sách tăng chủ yếu do tăng từ các khoản thu về nhà đất, thu từ hoạt động xổ số kiến thiết và thu khác ngân sách; sản lượng dầu thô khai thác và giá dầu thô tăng cao; hoạt động xuất nhập khẩu tăng trưởng mạnh.

Đáng chú ý, năm 2021, Chính phủ đã chỉ đạo triển khai đồng bộ, quyết liệt nhiều giải pháp, quản lý, điều hành chi NSNN năm 2021 chủ động, đảm bảo chặt chẽ, đúng chính sách, chế độ, tăng cường kỷ luật tài chính, nâng cao hiệu quả sử dụng NSNN. Trong đó đã quán triệt quan điểm tập trung ưu tiên cho phòng, chống dịch COVID-19, nỗ lực cao nhất để kiểm soát dịch bệnh và đảm bảo an sinh xã hội, ổn định đời sống nhân dân.

Cùng với đó, Chính phủ đã thực hiện miễn, giảm nghĩa vụ thuế và một số khoản thu ngân sách, qua đó giúp doanh nghiệp, hộ kinh doanh và người dân vượt qua khó khăn và phục hồi hoạt động sản xuất - kinh doanh, được dư luận đánh giá cao.

Quyết toán chi NSNN năm 2021 tăng 0,4% so với dự toán. Trong đó chi thường xuyên quyết toán 1.061.316 tỷ đồng; Chi đầu tư phát triển quyết toán 540.046 tỷ đồng; Chi trả nợ lãi năm 2021 quyết toán 101.778 tỷ đồng.

Bộ trưởng Hồ Đức Phớc cũng cho biết, quyết toán chi đầu tư phát triển ngân sách trung ương giảm 13,5% so với dự toán, chủ yếu do ảnh hưởng của dịch COVID-19, các dự án ODA gặp nhiều khó khăn trong việc nhập khẩu máy móc, thiết bị, tiếp nhận chuyên gia nước ngoài, phê duyệt hồ sơ của một số nhà tài trợ kéo dài, nên không có khối lượng để thanh toán kế hoạch vốn được giao. Mặc dù trong bối cảnh chịu tác động của dịch bệnh, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã quan tâm chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương quyết liệt đẩy nhanh tiến độ thực hiện và giải ngân vốn đầu tư công.

Làm rõ trách nhiệm đối với đơn vị chậm gửi báo cáo quyết toán 

Tại Phiên họp, trình bày Báo cáo kiểm toán quyết toán NSNN, Tổng Kiểm toán Nhà nước Ngô Văn Tuấn nêu rõ, đến ngày 31/12/2022 các đơn vị đã thực hiện kiến nghị xử lý tài chính tăng thu, giảm chi NSNN 22.492,1 tỷ đồng, đạt tỷ lệ 88,57%; kiến nghị xử lý khác được thực hiện 33.284,7 tỷ đồng, đạt tỷ lệ 80,08 %.

Về sửa đổi, bổ sung cơ chế chính sách, có 50/198 văn bản đã được Chính phủ, các bộ, cơ quan trung ương và địa phương thực hiện hủy bỏ, sửa đổi, bổ sung theo kiến nghị của Kiểm toán Nhà nước, các kiến nghị khác đang được các đơn vị nghiên cứu sửa đổi theo quy định ban hành văn bản. Đối với kiến nghị kiểm điểm trách nhiệm tập thể, cá nhân, có 57/95 báo cáo kiểm toán có kiến nghị kiểm điểm trách nhiệm đối với cá nhân, tập thể đã được các đơn vị thực hiện.

Cũng tại Phiên họp, sau khi Bộ trưởng Bộ Tài chính và Tổng Kiểm toán Nhà nước nêu Báo cáo quyết toán NSNN và Báo cáo kiểm toán quyết toán NSNN, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Nguyễn Thị Phú Hà đã trình bày Báo cáo thẩm tra quyết toán NSNN năm 2021.

Theo đó, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Nguyễn Thị Phú Hà đề nghị Chính phủ làm rõ trách nhiệm đối với các bộ, ngành, địa phương chậm lập, gửi báo cáo quyết toán NSNN năm 2021, quyết toán các khoản thu, chi NSNN còn nhiều sai sót, hạch toán không đầy đủ,… ảnh hưởng đến công tác thẩm định, thẩm tra, tổng hợp quyết toán NSNN năm 2021, đồng thời, phải xác định lộ trình xử lý dứt điểm các tồn tại, hạn chế đã kéo dài nhiều năm.

Về một số khoản chuyển nguồn năm 2021 sang năm 2022, Phó Chủ nhiệm Nguyễn Thị Phú Hà cho hay, Thường trực Ủy ban Tài chính - Ngân sách nhất trí với đề nghị của Chính phủ và Kiểm toán Nhà nước cho phép chuyển nguồn kinh phí chi cho công tác phòng, chống dịch COVID-19 (theo quy định tại Nghị quyết số 82/2023/QH15) của 17 địa phương có nhu cầu chuyển nguồn toàn bộ và một phần (tỉnh Hậu Giang), bao gồm 3 địa phương chưa được Hội đồng nhân dân phê chuẩn điều chỉnh quyết toán NSNN. Tuy nhiên, đề nghị không chuyển nguồn dự toán năm 2020 sang năm 2022 của Bộ Khoa học và Công nghệ; vốn sự nghiệp môi trường được giao tại Quyết định số 1431/QĐ-TTg.

Đối với các khoản chuyển nguồn khác, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách đề nghị giao Chính phủ chỉ đạo các Bộ, ngành địa phương tiếp tục rà soát; không quyết toán các khoản chi chuyển nguồn năm 2021 sang năm 2022 không đúng quy định trong quyết toán NSNN năm 2022. Kiểm toán Nhà nước chịu trách nhiệm kiểm toán tính hợp lý, chính xác các khoản chi chuyển nguồn này.

Kết luận nội dung thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đề nghị Chính phủ rút kinh nghiệm về thời gian gửi quyết toán; Bộ Tài chính, Kiểm toán Nhà nước, Ủy ban Tài chính - Ngân sách cần phối hợp chặt chẽ để thống nhất số liệu khi báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội trình Quốc hội.

Phó Chủ tịch Quốc hội khẳng định, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đánh giá cao nỗ lực của Chính phủ trong điều kiện dịch COVID-19 ảnh hưởng nghiêm trọng tới mọi mặt đời sống kinh tế - xã hội của các quốc gia trên thế giới, trong đó có nước ta, đời sống người lao động gặp nhiều khó khăn, phải thực hiện chính sách miễn, giảm, giãn thuế, chính sách hỗ trợ doanh nghiệp, người dân, nhưng tổng thu ngân sách năm 2021 vẫn vượt dự toán.

Về nội dung chuyển nguồn, Ủy ban Tài chính - Ngân sách chưa thống nhất, vì vậy, Phó Chủ tịch Quốc hội yêu cầu Ủy ban Tài chính - Ngân sách chủ trì phối hợp với Bộ Tài chính, Kiểm toán Nhà nước rà soát để thống nhất xử lý theo đúng quy định của pháp luật, không đưa vào quyết toán trình Quốc hội nếu không có căn cứ pháp lý, không đúng quy định.