Đến nay, Việt Nam đã thiết lập quan hệ thương mại với hơn 200 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới; tham gia đàm phán và ký kết nhiều hiệp định thương mại tự do (FTA), trong đó có các FTA thế hệ mới. Việc ký kết và tham gia các FTA nói chung và các FTA thế hệ mới nói riêng đã, đang tác động mạnh mẽ tới tăng trưởng kinh tế - xã hội Việt Nam trên nhiều khía cạnh. Bài viết nghiên cứu và phân tích về những tác động này, đề xuất giải pháp nhằm thực thi hiệu quả cam kết quốc tế thông qua các FTA của Việt Nam.

Hội nhập và liên kết kinh tế trong kỷ nguyên mới tiếp tục là xu hướng tất yếu trong bối cảnh hiện nay, tuy nhiên xu hướng này đang và sẽ bị ảnh hưởng bởi các cuộc chiến tranh thương mại giữa các cường quốc lớn, sự phá vỡ chuỗi cung ứng của các công ty, tập đoàn kinh tế lớn… Để tận dụng những cơ hội, vượt qua thách thức trong môi trường hội nhập, Việt Nam cần có các giải pháp nhằm đẩy mạnh liên kết kinh tế trong khu vực và trên thế giới, tận dụng hiệu quả những lợi thế, đặc biệt là những lợi thế từ các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới đem lại cho kinh tế Việt Nam.

Trước bối cảnh hội nhập và toàn cầu hóa ngày càng mạnh mẽ, Việt Nam đã và đang tham gia rất nhiều hiệp định thương mại tự do thế hệ mới (FTA), trong đó có những cam kết rất chặt chẽ về tự do hóa và bảo hộ đầu tư. Điều này mặc dù tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển hoạt động đầu tư gián tiếp nước ngoài vào Việt Nam nhưng cũng đặt ra không ít thách thức cho các chủ thể liên quan nhất là từ phía quốc gia tiếp nhận đầu tư. Bài viết đánh giá thực trạng đầu tư gián tiếp nước ngoài vào Việt Nam trong bối cảnh tham gia các FTA, nhận diện các cơ hội và gợi mở hàm ý chính sách nhằm đẩy mạnh hoạt động đầu tư gián tiếp nước ngoài vào Việt Nam.

Mở cửa thị trường hàng hóa theo cam kết thuộc các hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới tạo điều kiện cho doanh nghiệp Việt Nam mở rộng thị trường xuất khẩu, giảm chi phí sản xuất của doanh nghiệp trong nước (được giảm thuế nhập khẩu), nâng cao sức cạnh tranh hàng hóa... Tuy nhiên, bên cạnh những cơ hội, việc thực hiện cam kết thuế mở cửa thị trường hàng hóa cũng đặt ra những thách thức cho doanh nghiệp Việt Nam khi sức cạnh tranh còn yếu, khả năng tận dụng cơ hội còn thấp. Hơn thế, các FTA thế hệ mới cũng đòi hỏi cơ quan quản lý cần xây dựng các chính sách nội luật hóa, chính sách hỗ trợ phù hợp để việc thực thi các FTA hiệu quả.

Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) và Hiệp định thương mại tự do Việt Nam – Liên minh châu Âu (EVFTA) dự báo sẽ đem lại nhiều ưu đãi tạo cơ hội phát triển mới cho doanh nghiệp Việt Nam, song cũng đặt ra nhiều thách thức trong chính những cam kết hội nhập mà Việt Nam phải thực thi. Để tận dụng tốt các ưu đãi, cơ hội, vượt qua thách thức, đòi hỏi doanh nghiệp Việt Nam phải có sự chuẩn bị kỹ lưỡng, nhận thức rõ những cơ hội và thách thức để mở rộng thị trường, vươn ra thế giới.

Các hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới như Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), FTA Việt Nam – Liên minh châu Âu (EVFTA) hay các cam kết trong khuôn khổ hội nhập thị trường chung ASEAN… đã và đang thúc đẩy, đòi hỏi thị trường tài chính nói chung và thị trường chứng khoán Việt Nam nói riêng phát triển và mở cửa sâu rộng hơn, tiếp cận các chuẩn mực quốc tế. Đồng thời, bối cảnh này cũng tạo ra những yêu cầu buộc thị trường tài chính, thị trường chứng khoán Việt Nam phải đáp ứng được các tiêu chuẩn có chất lượng ngày càng cao theo các cam kết quốc tế.

Theo Công ước Viên về Luật Điều ước quốc tế năm 1969, một trong những nghĩa vụ cơ bản của quốc gia thành viên khi tham gia là phải thi hành các điều ước một cách thiện chí và đảm bảo rằng các quy định pháp luật trong nước không cản trở việc thi hành. Với những cam kết sâu rộng trên nhiều lĩnh vực, quá trình tham gia các hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới mang lại nhiều cơ hội hoàn thiện thể chế, chính sách pháp luật của mỗi quốc gia thành viên nhưng cũng đặt ra những thách thức trong việc chuyển hóa cam kết quốc tế thành pháp luật trong nước đảm bảo việc tương thích và thực thi hiệu quả các cam kết quốc tế.