Đó là đề xuất của TS. Cấn Văn Lực và nhóm tác giả Viện Đào tạo và Nghiên cứu BIDV trong báo cáo nghiên cứu vừa công bố: “Fed hạ lãi suất khẩn cấp - liệu đã đúng bệnh và hàm ý đối với Việt Nam?”

Chưa đúng bệnh?

Động thái cắt giảm mạnh lãi suất của Fed lần này được lý giải nhằm hỗ trợ nền kinh tế Mỹ đối phó với những rủi ro từ dịch Covid-19, nhất là giảm thiểu tiêu cực đối với hoạt động xuất nhập khẩu và tiêu dùng (giảm cú sốc cầu), qua đó, giúp nền kinh tế đạt được những mục tiêu về việc làm và ổn định giá cả. Động thái này cũng thể hiện việc Fed cần có hành động để củng cố niềm tin, ổn định thị trường tài chính (thị trường chứng khoán Mỹ trong tuần từ 24 - 28/2/2020 đã suy giảm mạnh từ 10 - 12%).

Dịch Covid-19 đã và đang có tác động tiêu cực đến cả tổng cung (các ngành sản xuất theo chuỗi) và tổng cầu (du lịch - nhà hàng - khách sạn, vận tải, giao thương, giải trí, bán lẻ).

Tuy nhiên, khó khăn lớn nhất hiện nay của nền kinh tế, người dân và doanh nghiệp (DN) là dòng tiền, thanh khoản và niềm tin, cần hỗ trợ tức thì, trong khi chính sách tiền tệ như giảm lãi suất cơ bản lại có độ trễ.

Thay vào đó, quan trọng hơn là cần giảm, giãn các nghĩa vụ trả nợ của người dân, DN.

Vì thế, việc giảm lãi suất cơ bản của Fed chưa phải là đúng bệnh, nhất là trong bối cảnh dư địa giảm lãi suất không còn nhiều (ở Nhật Bản và châu Âu thậm chí lãi suất cơ bản âm); động thái giảm mạnh lãi suất này chứng tỏ tiềm ẩn nhiều rủi ro phía trước; vì vậy thị trường có phản ứng trái chiều (nhiều chuyên gia kinh tế Mỹ cũng có chung nhận định này).

Ngoài ra, Chủ tịch Jerome Powell của Fed lưu ý rằng, Fed không sẵn sàng sử dụng thêm bất kỳ công cụ nào để kích thích nền kinh tế ngoài việc hạ lãi suất. Đây có thể cũng là yếu tố gây thất vọng đối với các nhà đầu tư, bởi họ mong đợi nhiều động thái mạnh mẽ hơn từ Fed.

Nhanh chóng hỗ trợ doanh nghiệp

Theo Nhóm nghiên cứu của BIDV, các gói chính sách kinh tế cần hướng đến hỗ trợ ổn định, khắc phục khó khăn, vượt qua cú sốc về cả phía cung và cầu, cũng như chuẩn bị tốt nhất để tạo đà phục hồi mạnh ngay sau khi dịch bệnh kết thúc.

Trong những trường hợp chống cú sốc ngắn hạn như hiện nay, chính sách tài khóa nên được ưu tiên hơn là chính sách tiền tệ, do hiệu quả tức thì, ít độ trễ hơn chính sách tài khóa. Tuy nhiên, vẫn phải kết hợp hài hòa cả hai nhóm chính sách này thì hiệu quả hỗ trợ mới tốt hơn.

Để hỗ trợ hộ kinh doanh và DN về dòng tiền và tính thanh khoản, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã yêu cầu các tổ chức tín dụng (TCTD) xem xét cho phép bên vay giãn, hoãn nợ, giảm lãi/phí, không chuyển nhóm nợ, cho vay mới phục vụ sản xuất kinh doanh. Các TCTD đã tung ra hàng loạt gói tín dụng với lãi suất giảm từ 0,5 - 2%/năm, giảm một số loại phí, rà soát, xem xét từng khách hàng, khoản vay để có biện pháp hỗ trợ tương ứng.

Theo đó, NHNN cần sớm ban hành văn bản hướng dẫn, quy định tiêu chí hỗ trợ để các TCTD nhất quán thực hiện, tiếp tục hỗ trợ gián tiếp như cho vay tái cấp vốn, cho vay trên thị trường mở để các TCTD có thể tiếp cận một phần nguồn vốn chi phí thấp hơn.

Đối với chính sách tài khóa, Chính phủ chỉ đạo sớm cho phép giãn, hoãn các nghĩa vụ tài chính (nộp thuế, chi trả bảo hiểm xã hội, tiền thuê đất…). Chính phủ sớm trình Quốc hội chính thức cho phép giảm thuế thu nhập DN nhỏ và vừa xuống mức 15 - 17% (Luật Hỗ trợ DN nhỏ và vừa năm 2017 cho phép điều này, nhưng cần được Quốc hội thông qua). Đồng thời, đẩy mạnh giải ngân đầu tư công, đặc biệt là lĩnh vực y tế, giáo dục, bảo vệ môi trường, các dự án lớn, các dự án đầu tư hạ tầng đã được phê duyệt theo kế hoạch.

Bên cạnh đó, việc Fed giảm lãi suất khiến đồng USD và thị trường chứng khoán biến động, giá vàng tăng, Chính phủ chỉ đạo dùng nhiều công cụ, biện pháp để kiểm soát lạm phát, ổn định tỷ giá, thị trường ngoại hối và thị trường vàng - cũng là động lực quan trọng góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, giúp người dân và DN yên tâm làm ăn hơn.