Theo Cục Thống kê, việc đánh giá hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp nói chung và doanh nghiệp ngành xây dựng nói riêng dựa trên các chỉ số cân bằng. Trong đó, chỉ số cân bằng chung đánh giá tổng quan xu hướng sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, các chỉ số cân bằng thành phần (đơn đặt hàng mới, sử dụng lao động, khối lượng sản xuất và tồn kho thành phẩm) đánh giá theo các yếu tố quan trọng phản ánh tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp.

Trên cơ sở đó, báo cáo cho thấy, chỉ số cân bằng hợp đồng xây dựng mới trong quý I/2025 so với quý IV/2024 là -21,2% (17,8% doanh nghiệp nhận định tăng; 39,0% nhận định giảm). Ngoài ra, chỉ số cân bằng tổng chi phí cho hoạt động xây dựng quý I/2025 so với quý IV/2024 là 2,4% (33,7% doanh nghiệp nhận định tăng và 31,3% nhận định giảm); chỉ số cân bằng chi phí nguyên vật liệu trực tiếp quý I/2025 so với quý IV/2024 là 10,8% (38,3% doanh nghiệp nhận định tăng và 27,5% doanh nghiệp nhận định giảm). Đáng chú ý, chỉ số cân bằng sử dụng lao động của ngành xây dựng trong quý I/2025 so với quý IV/2024 là -14,5%.

Cũng theo báo cáo của Cục Thống kê, kết quả khảo sát đánh giá của các doanh nghiệp đối với các yếu tố ảnh hưởng đến sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp cho thấy, hầu hết các doanh nghiệp đều gặp khó khăn ở cả đầu vào và đầu ra. Trong đó, có hai yếu tố ảnh hưởng nhiều nhất đến hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp ngành xây dựng là “không có hợp đồng xây dựng mới” (50,7% số doanh nghiệp lựa chọn) và “giá nguyên vật liệu tăng cao” (47,1% doanh nghiệp lựa chọn).

Bên cạnh đó, có 26,1% doanh nghiệp nhận định do năng lực của doanh nghiệp còn hạn chế; 25,6% doanh nghiệp gặp khó khăn do nợ đọng xây dựng cơ bản không được thanh quyết toán đúng kỳ hạn; 21,4% doanh nghiệp thiếu vốn cho hoạt động sản xuất kinh doanh; 18,8% gặp khó khăn do thủ tục hành chính còn rườm rà, phức tạp; 18,2% doanh nghiệp gặp khó khăn do công tác giải phóng mặt bằng chậm; 15,1% doanh nghiệp bị ảnh hưởng do thiếu nguồn cung nguyên vật liệu xây dựng. Ngoài ra, có 14,5% doanh nghiệp gặp khó khăn do không tuyển dụng được lao động theo yêu cầu của doanh nghiệp và 11,2% doanh nghiệp gặp khó khăn do không biết đến các thông tin đấu thầu.

Ghi nhận những ý kiến phản hồi, kiến nghị của doanh nghiệp ngành xây dựng, số liệu của Cục Thống kê cho thấy, có 48,2% doanh nghiệp đề nghị được hỗ trợ về nguyên vật liệu như đảm bảo nguồn cung và bình ổn giá nguyên vật liệu xây dựng; có 43,5% doanh nghiệp đề nghị được hỗ trợ về vốn cho sản xuất kinh doanh như được vay vốn ưu đãi, thủ tục vay thuận lợi và nhanh chóng hơn, giảm lãi suất cho vay; 43,0% doanh nghiệp đề nghị thông tin đấu thầu công khai, minh bạch; 35,7% doanh nghiệp đề nghị tiếp tục cắt giảm thủ tục hành chính.

Ngoài ra, 27,6% doanh nghiệp đề nghị phải có chế tài xử phạt các chủ đầu tư chậm thanh quyết toán nợ đọng xây dựng cơ bản để DN xây dựng quay vòng vốn cho hoạt động sản xuất kinh doanh; 27,2% doanh nghiệp đề nghị được bàn giao mặt bằng đúng tiến độ để đảm bảo thời gian thi công đúng hợp đồng đã ký kết.

Bên cạnh nhóm kiến nghị trên, các doanh nghiệp, nhà thầu xây dựng kiến nghị Chính phủ, bộ, ngành, địa phương:

Thứ nhất, giá nguyên vật liệu xây dựng trong quý I/2025 được ghi nhận có diễn biến phức tạp, tăng so với thời điểm cuối năm 2024 và tiếp tục được dự đoán sẽ tăng trong quý II/2025. Vì vậy, doanh nghiệp xây dựng mong muốn Chính phủ, bộ, ngành và các cấp có thẩm quyền có những biện pháp để bình ổn giá nguyên vật liệu;

Thứ hai, tình trạng thiếu hợp đồng xây dựng mới khiến nhiều nhà thầu xây dựng sẵn sàng giảm giá gói thầu để trúng thầu, mặc dù dự toán gói thầu được các chủ đầu tư căn cứ trên đơn giá, định mức bám sát thị trường. Với việc giảm giá gói thầu như vậy dẫn tới chất lượng công trình bị giảm, nhà thầu bỏ dở công trình,… ảnh hưởng tới tiến độ công trình. Vì vậy, cần có giải pháp để hạn chế hiện tượng phá giá để trúng thầu, tạo môi trường đấu thầu lành mạnh, công bằng cho tất cả các doanh nghiệp xây dựng;

Thứ ba, cải cách thủ tục hành chính thời gian qua đã được cải thiện rất đáng kể. Tuy nhiên, doanh nghiệp xây dựng vẫn mong muốn việc cải cách phải thực hiện đồng bộ từ cấp Trung ương đến địa phương, nhất là trong bối cảnh đất nước đang thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính, tinh gọn bộ máy, tinh giản biên chế./.