Tìm kiếm sức cầu mới cho các đợt IPO

Danh sách các doanh nghiệp (DN) cổ phần hóa đã được công khai tại Quyết định 58/2016/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về doanh nghiệp nhà nước (DNNN) thực hiện sắp xếp giai đoạn 2016 - 2020.

Trong đó, có nhiều DN lớn đang và sắp khởi động tiến trình cổ phần hóa như: Tập đoàn công nghiệp cao su Việt Nam, Tổng công ty Viễn thông MobiFone, Tập đoàn hóa chất Việt Nam… Việc tìm kiếm sức cầu để đảm bảo cho đấu giá cổ phần lần đầu (IPO) của các DN này thành công trong thời gian tới đang đặt ra khá cấp thiết.

Để tìm kiếm sức cầu mới cho các đợt IPO, đặc biệt là các đợt IPO các tập đoàn, tổng công ty có quy mô vốn lớn hàng tỷ USD, thời gian qua, Chính phủ Việt Nam chọn Mỹ và Nhật Bản là hai điểm đến trong quảng bá các cơ hội đầu tư trước thềm tổ chức IPO các DN. Đây là những thị trường lớn có các nhà đầu tư chuyên nghiệp, nhất là các quỹ đầu tư hùng hậu với tiềm lực tài chính mạnh và luôn quan tâm tới tìm kiếm cơ hội đầu tư vào Việt Nam.

Các nỗ lực trên cùng với tình hình kinh tế vĩ mô tiếp tục có diễn biến tích cực, nên gần đây mức độ quan tâm và tìm kiếm các cơ hội đầu tư của giới đầu tư Mỹ và Nhật Bản vào các đợt IPO các DNNN lớn của Việt Nam đã gia tăng.

Bên cạnh mở rộng các hoạt động đầu tư trực tiếp tại Việt Nam, nhà đầu tư Mỹ đang quan tâm tới tìm kiếm cơ hội mua cổ phần trong đợt IPO các DNNN, đặc biệt là các DN lớn, đầu ngành… Năm 2016, Hội đồng Kinh doanh Hoa Kỳ - ASEAN đã có cuộc làm việc với Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư tại Mỹ.

Các nhà đầu tư Mỹ nhận thấy cổ phần hóa là một trong những ưu tiên hàng đầu của Chính phủ Việt Nam. Các nhà đầu tư Mỹ bày tỏ sự quan tâm đến tìm kiếm các cơ hội đầu tư vào DN Việt Nam khi cổ phần hóa thông qua các đợt IPO.

Tín hiệu tích cực cũng tương tự ở phía các nhà đầu tư Nhật Bản. Công ty TNHH Tư vấn Capital Partners Vietnam thuộc Tập đoàn Capital Partners (Nhật Bản) cho biết, thời gian gần đây, nhất là kể từ sau khi VN-Index vượt mốc 700 điểm, nhà đầu tư Nhật Bản đã gia tăng nhu cầu nắm bắt thông tin từ thị trường Việt Nam để tìm kiếm cơ hội đầu tư, trong đó có các cơ hội đầu tư vào các đợt IPO những doanh nghiệp lớn, đầu ngành…

Giải pháp thu hút nhà đầu tư nước ngoài

Mức độ quan tâm của giới đầu tư nước ngoài, mà điển hình là từ Mỹ và Nhật Bản tới nhiều đợt IPO các DN đang gia tăng, tuy nhiên, thực tiễn cho thấy, vẫn còn khoảng cách xa, từ sự quan tâm này đến các quyết định đầu tư.

Theo đánh giá của một số tổ chức tài chính, một số DNNN nói chung, các DN đang và sắp IPO của Việt Nam nói riêng chưa nghiêm túc tuân thủ các quy định về công bố thông tin. Điều này ảnh hưởng đến việc thúc đẩy minh bạch thông tin trên thị trường chứng khoán. Yêu cầu đặt ra là, DN muốn bán hàng hóa, bán cổ phần thì phải minh bạch thông tin, nhưng bản thân một số DN lại không kịp thời giải trình thông tin.

Để khắc phục tình trạng này, thu hút nhà đầu tư nước ngoài tích cực hơn trong tham gia vào mua cổ phần, góp phần đẩy nhanh tiến trình cổ phần hóa, Chính phủ cần có những chỉ đạo quyết liệt, khẩn trương áp dụng các biện pháp xử lý mạnh tay với lãnh đạo các DNNN vi phạm quy định về minh bạch thông tin.

Khắc phục hiệu quả tình trạng này vừa góp phần tránh “ế” cho các đợt IPO, vừa giúp nhà đầu tư có thông tin đa dạng về DNNN thực hiện IPO để họ có dữ liệu phân tích, đánh giá về hiệu quả hoạt động của DN, từ đó thuận lợi hơn khi đưa ra quyết định đầu tư.

Hiện nay, nhiều nhà đầu tư Nhật Bản đánh giá cao về việc nới room và gỡ vướng cho nhà đầu tư nước ngoài khi tham gia đầu tư vào thị trường chứng khoán Việt Nam. Tuy nhiên, mức độ minh bạch thông tin của DNNN, nhất là các DN tiến hành IPO dù đã cải thiện nhưng chưa làm thỏa lòng các nhà đầu tư và việc tiếp cận thông tin đối cới các nhà đầu tư Nhật Bản vẫn chưa dễ dàng khi phần lớn chưa được minh công khai rộng rãi bằng tiếng Anh.

Đây là lý do khiến nhà đầu tư Nhật Bản chưa hiện thực hóa quyết định giải ngân vào thị trường Việt Nam nói chung, các đợt IPO nói riêng. Do đó, cần khắc phục những cản trở này để thu hút dòng vốn đầu tư gián tiếp từ Nhật Bản chảy vào Việt Nam.

Với nhà đầu tư Mỹ, đưa ra quyết định đầu tư vào các đợt IPO xuất phát từ những băn khoăn về các chính sách thuế đối với tài sản là cổ phiếu mà họ đầu tư và nắm giữ. Theo các nhà đầu tư, khi thiết kế một thương vụ đầu tư, thuế là một thông số đầu vào quan trọng để nhà đầu tư tiên lượng chi phí, cũng như các rủi ro cần được tính đến để có hướng xử lý.

Bên cạnh đó, chế độ kế toán và kiểm toán của Việt Nam tuy đã tiếp cận thông lệ và chuẩn mực quốc tế nhưng còn khoảng cách khá xa so với chuẩn mực quốc tế, nên nhà đầu tư chưa tin cậy về những thông tin mà doanh nghiệp IPO đưa ra. Đó là chưa kể có những thông tin thiếu rõ ràng, nhưng lại không được giải trình kịp thời. Một khi báo cáo tài chính của các DN Việt Nam đưa ra IPO không được lập và công bố theo chuẩn mực kế toán, kiểm toán quốc tế, thì hiếm có nhà đầu tư Mỹ nào dám mạo hiểm rót tiền vào đầu tư...

Để giải quyết vấn đề trên, các quan chức năng đang phối hợp rà soát chính sách để có những chỉnh sửa phù hợp nhằm khuyến khích thị trường chứng khoán phát triển nói chung, thu hút nhà đầu tư nước ngoài tham gia thị trường nói riêng.

Về định hướng áp dụng ở mức độ cao hơn chuẩn mực kế toán và kiểm toán theo thông lệ quốc tế, Việt Nam cam kết áp dụng nhanh hơn các chuẩn mực này để gia tăng tính minh bạch trong báo cáo tài chính của các DN, giúp DN nâng cao chất lượng quản trị, quản lý dòng tiền tốt hơn, gia tăng tính hấp dẫn cho thị trường chứng khoán Việt Nam.

Hiện nay, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đang hướng dẫn các công ty chứng khoán áp dụng nguyên tắc hạch toán theo giá trị thị trường (giá trị hợp lý) khi lập báo cáo tài chính cho các kỳ trong năm 2017.

Tuy nhiên, việc áp dụng nhiều hơn các chuẩn mực kế toán và kiểm toán quốc tế tại Việt Nam cần có lộ trình hợp lý. Sau khi áp dụng nguyên tắc hạch toán theo giá trị thị trường đối với công ty chứng khoán, sẽ mở rộng áp dụng sang các công ty niêm yết lớn và tiến tới là áp dụng cho các đối tượng DN khác…