Giải ngân vốn đầu tư công đạt thấp

Tại Hội thảo khoa học “Tăng cường công tác thanh toán vốn đầu tư công trong bối cảnh triển khai pháp luật về đầu tư công” tổ chức ngày 7/11 tại Hà Nội, ông Lê Tuấn Anh, Phó Vụ trưởng Vụ Đầu tư cho biết, qua theo dõi tình hình giải ngân nguồn ngân sách trung ương cho thấy, tỷ lệ giải ngân kế hoạch vốn đầu tư công giai đoạn 2016 - 2018 đạt thấp, đến nay chỉ đạt 72% kế hoạch ngân sách trung ương đã giao giai đoạn 2016-2018 (Tính đến ngày 31/10/2018, tỷ lệ giải ngân mới đạt 367.961/513.446 tỷ đồng).

Theo ông Lê Tuấn Anh, hằng năm, các cấp, các ngành luôn đặt ra mục tiêu đảm bảo giải ngân hết kế hoạch, song thực tế cho thấy luôn có sự chênh lệch nhất định.

Cụ thể, năm 2016, kế hoạch vốn đầu tư ngân sách trung ương (NSTW) là 163.024 tỷ đồng, giải ngân đạt 145.306 nghìn tỷ đồng, bằng 89,1% kế hoạch. Năm 2017, kế hoạch vốn đầu tư NSTW là 174.457 tỷ đồng, giải ngân đạt 134.493 nghìn tỷ đồng, bằng 77,1% kế hoạch. Năm 2018, kế hoạch vốn đầu tư NSTW là 175.965 tỷ đồng, giải ngân tính đến ngày 31/10/2018 đạt 88.162 nghìn tỷ đồng, bằng 50,1% kế hoạch.

Đưa ra những nguyên nhân khiến công tác giải ngân vốn đầu tư công thấp, bà Lương Thị Hồng Thúy, Phó Vụ trưởng Vụ Kiểm soát chi (Kho bạc Nhà nước) cho biết, còn nhiều vướng mắc về cơ chế chính sách tại Luật Đầu tư công, Luật Xây dựng, Luật Đấu thầu, Luật Đất đai. Cùng với đó, công tác bồi thường giải phóng mặt bằng không theo kịp tiến độ, yêu cầu… cũng ảnh hưởng đến kết quả giải ngân vốn.

Thêm vào đó, Nghị định số 37/2015/NĐ-CP quy định mức tạm ứng hợp đồng không được vượt quá 50% giá trị hợp đồng tại thời điểm ký kết, tuy nhiên không quy định thu hồi tạm ứng ngay từ lần đầu tiên và không quy định mức vốn tạm ứng phải thu hồi từng lần. Do đó, thời gian theo dõi số dư tạm ứng dài, dễ gây rủi ro trong quá trình kiểm soát chi.

Đại diện Kho bạc Nhà nước cũng cho rằng, trong quá trình triển khai thực hiện, việc các cấp thẩm quyền giao dự toán cho cơ quan, đơn vị thuộc cấp mình và cấp dưới còn chậm. “Quy định thời gian giải ngân vốn kế hoạch đầu tư công hàng năm được kéo dài sang năm sau” (Điều 76, Luật Đầu tư công 2014) gây tâm lý ỷ lại cho các bộ, ngành và địa phương, họ sẽ có tâm lý “để dành” việc, đến cuối năm mới bắt đầu đôn đốc thực hiện kế hoạch. Trường hợp không thực hiện hết kế hoạch thì sẽ được chuyển sang năm sau để tiếp tục thực hiện, nên đã ảnh hưởng đến tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công hằng năm”… bà Thúy viện dẫn.

Đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công

Trước thực trạng kết quả giải ngân thấp so với kế hoạch của Quốc hội giao, hàng năm, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ luôn có những chỉ đạo quyết liệt nhằm đẩy mạnh tiến độ giải ngân. Ông Lê Tuấn Anh cho biết, về phía Bộ Tài chính với vai trò được giao là cơ quan quản lý thanh toán vốn đầu tư, trong quá trình điều hành ngân sách đã luôn chủ động tổng hợp, nắm bắt tình hình, bám sát tiến độ giải ngân vốn đầu tư các dự án, tích cực tổng hợp, báo cáo Thủ tướng Chính phủ, kiến nghị những giải pháp tháo gỡ kịp thời.

“Cơ chế quản lý giải ngân hiện nay đã được sửa đổi, đơn giản tối đa về trình tự, thủ tục, thời gian. Các vướng mắc từ các bộ, địa phương gửi về Bộ Tài chính được nghiên cứu trả lời ngay”, ông Lê Tuấn Anh nói.

Tại hội thảo, đại diện Kho bạc Nhà nước đề xuất sửa đổi các vướng mắc về cơ chế chính sách quy định tại Luật Xây dựng, Luật Đầu tư, Luật Đấu thầu, Luật Đất đai và các văn bản hướng dẫn… nhằm tháo gỡ kịp thời các khó khăn, vướng mắc và tạo điều kiện thuận lợi để các dự án triển khai theo đúng tiến độ với chất lượng cao…

Bên cạnh đó, kiến nghị Chính phủ tiếp tục chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương quyết liệt triển khai các giải pháp đẩy nhanh giải ngân vốn đầu tư công, có cơ chế giám sát kết quả, đề cao trách nhiệm của người đứng đầu từng bộ phận, trách nhiệm của mỗi cán bộ công chức; Bám sát Nghị quyết số 01/NQ-CP ngày 1/1/2018 và Nghị quyết số 70/NQ-CP ngày 3/8/2017 của Chính phủ để triển khai kịp thời, có kế hoạch đánh giá từng thời kỳ, đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công, đảm bảo hoàn thành kế hoạch được giao.

Còn theo quan điểm của TS. Vũ Đình Ánh - Chuyên gia kinh tế, cần kiên quyết loại bỏ các dự án đầu tư công kém hiệu quả, triển khai chậm hay chưa chuẩn bị đầy đủ thủ tục đầu tư theo quy định để tập trung vốn cho các dự án đầu tư có hiệu quả cao. Tiếp tục cải cách thủ tục quản lý đầu tư và giải ngân vốn đầu tư công theo hướng tạo điều kiện thuận lợi nhất cho những chủ đầu tư dự án tốt đẩy nhanh tiến độ thực hiện, đi đôi với giải ngân vốn kịp thời theo đúng tiến độ, giảm thiểu những thủ tục hành chính rườm rà, phức tạp.

Đồng thời, Chính phủ đôn đốc các bộ, ngành trung ương và địa phương nỗ lực giải ngân vốn đầu tư công một cách hiệu quả với quy trình xét duyệt, phê chuẩn và giải ngân vốn dự án đầu tư công rõ ràng, gọn nhưng vẫn đảm bảo chặt chẽ và hiệu quả, chống lãng phí và thất thoát trong đầu tư công.