Hiện thực hóa mục tiêu của Khu vực mậu dịch tự do ASEAN

Với chương trình nghị sự gồm 12 nội dung, Hội nghị Tổng cục trưởng Hải quan ASEAN lần thứ 33 đã cùng nhau thảo luận các nội dung mang tính kế thừa, tiếp nối thành quả của Hội nghị lần thứ 32 tổ chức tại Thái Lan. Tại hội nghị, các Tổng cục trưởng đã quyết định phương hướng hợp tác hải quan trong thời gian tới, đặc biệt là thông qua Kế hoạch Chiến lược Phát triển Hải quan (SPCD) giai đoạn 2026-2030.

Trên cơ sở xem xét các xu hướng phát triển hải quan gần đây trong Tổ chức Hải quan thế giới (WCO) và các tổ chức quốc tế liên quan, cùng với các sáng kiến Hải quan khu vực ASEAN và các khuyến nghị của khu vực tư nhân, hội nghị đã đưa vào các yếu tố mới gồm: số hóa, tự động hóa hải quan, nền kinh tế tuần hoàn, trung hòa carbon, tính bền vững... trong chu kỳ mới của các SPCD.

Hội nghị cũng quyết định phương hướng tiếp tục triển khai Danh mục biểu thuế chung ASEAN, Cơ chế Một cửa ASEAN, Hệ thống Quá cảnh Hải quan ASEAN, Thỏa thuận công nhận lẫn nhau (MRA) về Doanh nghiệp ưu tiên (AEO) trong ASEAN và các chiến dịch, sáng kiến hợp tác đấu tranh chống buôn lậu và gian lận thương mại chung của ASEAN.

Các chương trình hành động và kế hoạch chiến lược phát triển hải quan được thực hiện nhằm từng bước hiện thực hóa mục tiêu của Khu vực mậu dịch tự do ASEAN về luân chuyển hàng hóa tự do trong nội khối ASEAN và thúc đẩy thương mại giữa ASEAN với các đối tác.

Cụ thể, các Tổng cục trưởng Hải quan ASEAN đã rà soát công việc và tiến độ của Ủy ban Điều phối Hải quan ASEAN (CCC), Nhóm Công tác về Thủ tục Hải quan và Tạo thuận lợi Thương mại (CPTFWG), Nhóm Công tác về Thực thi và Tuân thủ Hải quan (CECWG), Nhóm Công tác Xây dựng Năng lực (CCBWG) và Ủy ban Chỉ đạo Một cửa ASEAN.

Hội nghị cũng cập nhật những tiến bộ gần đây trong hội nhập hải quan ASEAN, bao gồm việc ký Thỏa thuận công nhận lẫn nhau về Doanh nghiệp ưu tiên (AAMRA) phù hợp với các nguyên tắc và tiêu chuẩn của Khung tiêu chuẩn SAFE của Tổ chức Hải quan Thế giới (WCO); hoan nghênh những tiến bộ tích cực của 6 nước thành viên, gồm Brunei Darussalam, Indonesia, Malaysia, Philippines, Thái Lan và Singapore trong việc thực hiện chương trình Thí điểm AAMRA.

Hội nghị hoan nghênh Myanmar là nước thành viên tham gia thứ 7 trong Hệ thống quá cảnh hải quan ASEAN (ACTS) và chính thức tham gia hoạt động trực tiếp của ACTS có hiệu lực từ ngày 1/3/2024. Thông qua Hội nghị, Hải quan ASEAN khuyến khích tất cả các nước thành viên tăng cường nhận thức, sự tham gia của công chúng để thu hút nhiều hơn nữa doanh nghiệp sử dụng ACTS.

Hội nghị ghi nhận bốn nước thành viên tham gia Chương trình Doanh nghiệp quá cảnh ưu tiên (ATT) gồm Lào, Malaysia, Singapore và Việt Nam và mong muốn các nước thành viên còn lại hoàn tất việc thiết lập ATT càng sớm càng tốt để tạo điều kiện thuận lợi hơn nữa cho các doanh nghiệp sử dụng ACTS.

Các Tổng cục trưởng cũng ghi nhận việc hoàn thành Kết quả Khảo sát Nghị quyết Luxor về Thương mại điện tử xuyên biên giới, đánh giá mức độ thực hiện các nguyên tắc được nêu trong Nghị quyết Luxor, xác định khoảng cách giữa các nước thành viên ASEAN trong lĩnh vực thương mại điện tử và xây dựng các khuyến nghị để thu hẹp khoảng cách.

Đồng thời, hoan nghênh Hoạt động Kiểm soát Hải quan Chung (JCC) lần thứ nhất được tiến hành trực tuyến vào tháng 12/2023 với sự tham gia của 10 nước thành viên ASEAN tập trung vào giải quyết tình trạng buôn bán thuốc lá bất hợp pháp trong ASEAN. Hội nghị khuyến khích các nước thành viên ASEAN tiếp tục các hoạt động kiểm soát chung để đấu tranh với tình trạng buôn lậu và gian lận thương mại trong khu vực.

Hội nghị đã thông qua “Hướng dẫn Quản lý Hiệu quả làm việc của Hải quan ASEAN” và “Hướng dẫn về Thông lệ tốt nhất trong Thực hiện Quản lý Tri thức”. Đây là nguồn tài liệu tham khảo cho Hải quan ASEAN áp dụng các nguyên tắc quản lý, thông lệ tốt nhất về làm việc hiệu quả, áp dụng các bài học nhằm cải thiện hiệu quả công tác của công chức hải quan ASEAN, tìm kiếm giải pháp và tối ưu hóa nguồn lực trong quản lý tri thức.

Hội nghị công nhận những nỗ lực hỗ trợ đáng kể cho việc thực hiện Nghiên cứu về Cơ chế một cửa ASEAN (ASW) thế hệ mới, được coi là một trong những ưu tiên trong nhiệm kỳ Chủ tịch ASEAN của Lào năm 2024. Đầu ra của Nghiên cứu Nâng cấp ASW là các khuyến nghị về chính sách, kỹ thuật và pháp lý cho phép ASW có khả năng tương tác với các hệ thống/nền tảng khác của khu vực tư nhân và có khả năng trao đổi dữ liệu hải quan điện tử với các Đối tác Đối thoại Hải quan.

Phát huy hiệu quả từ cơ chế tham vấn

Bên cạnh hoạt động bàn thảo các nội dung hợp tác hải quan, cơ chế tham vấn với các đối tác đối thoại với các cơ quan hải quan trong khu vực và khu vực tư nhân đã trở thành một phần quan trọng trong Chương trình nghị sự của Hội nghị Tổng cục trưởng Hải quan ASEAN hàng năm.

Hội nghị Tổng cục trưởng Hải quan ASEAN lần thứ 33 bao gồm các phiên tham vấn với các Đối tác Đối thoại gồm: phiên tham vấn lần thứ 13 với Tổng Thư ký WCO; tham vấn cấp Cao ủy/Tổng cục trưởng lần thứ 22 với Hải quan Trung Quốc, lần thứ 26 với Hải quan Nhật Bản, lần thứ 20 với Hải quan Hàn Quốc và lần thứ 8 với Cơ quan Hải quan và Bảo vệ Biên giới Australia.

Tại các Phiên tham vấn này, Hải quan ASEAN và các đối tác đối thoại đã cùng nhau trao đổi, chia sẻ về những thông lệ tốt nhất cho công tác quản lý hải quan và tạo thuận lợi thương mại. Đồng thời, tìm kiếm các cơ hội hợp tác trong lĩnh vực hải quan, đặc biệt là các vấn đề mới nổi liên quan đến tính bền vững, hải quan xanh, thương mại điện tử xuyên biên giới, AEO MRA, đấu tranh chống thương mại bất hợp pháp, kiểm soát rác thải nhựa và sự luân chuyển các sản phẩm của nền kinh tế tuần hoàn...

Các phiên tham vấn với khu vực tư nhân bao gồm: Hội đồng Kinh doanh Hoa Kỳ - ASEAN, Hội đồng Kinh doanh EU – ASEAN và Hội đồng Tư vấn Kinh doanh ASEAN nhằm thúc đẩy hơn nữa quan hệ hợp tác giữa Hải quan ASEAN với khu vực tư nhân. Qua đó, tạo thuận lợi hơn nữa cho các doanh nghiệp kinh doanh trong khu vực, tạo thuận lợi cho dòng chảy thương mại hợp pháp, tăng cường sự ổn định và bền vững của chuỗi cung ứng thương mại quốc tế và góp phần giải quyết tình trạng buôn bán bất hợp pháp trong khu vực.

Hội nghị ghi nhận các tiến triển trong đàm phán nâng cấp một số Hiệp định thương mại tự do (FTA), đặc biệt là Hiệp định Thương mại hàng hóa ASEAN (ATIGA) và Hiệp định thương mại tự do ASEAN - Trung Quốc (ACFTA).

Trên cơ sở Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP), những nâng cấp này đã góp phần tạo nên giá trị gia tăng cho các sáng kiến hải quan hiện nay. Hội nghị cũng ghi nhận việc triển khai đầy đủ Chứng nhận xuất xứ Mẫu D điện tử trong khu vực ASEAN kể từ tháng 1/2024.

Theo Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan Việt Nam Nguyễn Văn Thọ, việc đăng cai tổ chức và chủ trì thành công Hội nghị quan trọng nhất trong cơ chế hợp tác Hải quan ASEAN lần thứ 33 năm 2024 có ý nghĩa lớn đối với Hải quan Việt Nam, thể hiện Hải quan Việt Nam là thành viên có trách nhiệm và thực hiện đầy đủ nghĩa vụ trong ASEAN. 

"Hải quan Việt Nam mong muốn và hy vọng với sự đóng góp trong phạm vi, khả năng của mình, cùng Hải quan ASEAN hướng đến một mục tiêu chung trong tiến trình hội nhập của Hải quan ASEAN, góp phần vào xây dựng thành công Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2025", Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan Việt Nam Nguyễn Văn Thọ nhấn mạnh.