Những dấu ấn năm 2022 của Hải quan Việt Nam

Năm 2022, kinh tế thế giới tiếp tục diễn biến phức tạp, khó lường, lạm phát tăng cao, tăng trưởng thấp, cạnh tranh chính trị, xung đột vũ trang; thiên tai, dịch bệnh, biến đổi khí hậu… đã làm gia tăng rủi ro đến thị trường tài chính, tiền tệ, an ninh năng lượng, an ninh lương thực toàn cầu.

Trước tình hình đó, với quyết tâm duy trì sự ổn định để phát triển kinh tế – xã hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo các Bộ, ngành và địa phương tích cực triển khai có hiệu quả các Nghị quyết về điều hành kinh tế vĩ mô, đặc biệt là Nghị quyết số 11/NQ-CP ngày 30/01/2022 về Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội; Nghị quyết số 43/2022/QH15 của Quốc hội về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội. Do đó, kinh tế - xãhội nước ta trong năm 2022 vẫn giữ vững sự ổn định, các cân đối vĩ mô được đảm bảo, lạm phát trong tầm kiểm soát, dự báo tốc độ tăng trưởng GDP trong năm 2022 đạt 7,5-8,2% và thuộc nhóm cao nhất Đông Nam Á.

Bám sát chỉ đạo điều hành kịp thời của Chính phủ và Bộ Tài chính với quan điểm lấy người dân, doanh nghiệp làm trung tâm, phát huy sáng tạo, nỗ lực vượt qua khó khăn, tích cực hỗ trợ khơi thông hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu, kiên quyết đấu tranh phòng chống buôn lậu, gian lận thương mại, Tổng cục Hải quan đã chỉ đạo các đơn vị tích cực, chủ động triển khai cụ thể hóa các Nghị quyết của Đảng, Quốc hội, Chính phủ thành các nhiệm vụ chuyên môn và đạt được những kết quả đáng ghi nhận.

Nổi bật trong năm 2022, tổng kim ngạch xuất khẩu, nhập khẩu hàng hóa của Việt Nam dự kiến đạt 750 tỷ USD ghi nhận đạt mốc cao nhất từ trước đến nay. Tổng thu ngân sách nhà nước (NSNN) của ngành Hải quan dự kiến đạt 440.000 tỷ đồng. Đây là các con số thực sự ấn tượng, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, kiềm chế lạm phát, tạo nên điểm sáng kinh tế trong bối cảnh đà tăng trưởng kinh tế thế giới và khu vực có dấu hiệu chậm lại.

Năm 2022, triển khai nhiệm vụtrong bối cảnh nhiều khó khăn, thách thức nhưng toàn ngành Hải quan đã phát huy truyền thống đoàn kết, sáng tạo, phấn đấu hoàn thành mọi nhiệm vụ được giao vàtạo nên những điểm sáng cho lĩnh vực hải quan nói riêng và ngành Tài chính nói chung. Cụ thể:

Thứ nhất, Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chiến lược phát triển Hải quan đến năm 2030, làm cơ sở cho việc hướng tới xây dựng Hải quan Việt Nam chính quy, hiện đại, ngang tầm Hải quan các nước phát triển trên thế giới.

Sau 10 năm triển khai Chiến lược phát triển Hải quan đến năm 2020 theo Quyết định số 448/QĐ-TTg ngày 25/3/2011 của Thủ tướng Chính phủ, Hải quan Việt Nam đã có những bước tiến vượt bậc, đạt được nhiều thành tựu và kết quả to lớn trong công cuộc xây dựng, phát triển và hiện đại hóa, được Chính phủ và xã hội đánh giá là một trong những cơ quan hành chính nhà nước đi đầu trong công tác cải cách và phát triển.

Mặc dù vậy, những thành tựu, kết quả đạt được trong thực hiện Chiến lược phát triển Hải quan đến năm 2020 đang tiếp tục và cần có thêm thời gian và nguồn lực để thực hiện mới đảm bảo tính bền vững và sự lan tỏa các thành quả này, đặc biệt trong giai đoạn xây dựng và thực hiện Chiến lược phát triển Hải quan đến năm 2030.

Với vai trò là “người gác cửa” nền kinh tế, bối cảnh và những yêu cầu đặt ra của Đất nước trong giai đoạn phát triển mới sẽ tác động, ảnh hưởng trực tiếp đến nhiệm vụ quản lý nhà nước của cơ quan hải quan trong hoạt động kiểm soát hàng hóa ra vào biên giới lãnh thổ Việt Nam. Điều này đặt ra cho Hải quan Việt Nam nhiều thách thức lớn và nhiều nhiệm vụ hết sức nặng nề, đòi hỏi toàn Ngành phải tiếp tục đẩy mạnh cải cách, đổi mới toàn diện hơn nữa để ngày càng nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về hải quan.

Kế thừa, phát huy, lan tỏa các kết quả, thành tựu đạt được trong cải cách, phát triển và hiện đại hóa Hải quan thời gian qua, ngay từ đầu năm 2020, ngành Hải quan đã chủ động tổng kết, đánh giá những kết quả đạt được trong công tác cải cách phát triển và hiện đại hoá, đặc biệt là quá trình thực hiện Chiến lược phát triển Hải quan đến năm 2020.

Đồng thời, nghiên cứu nhận diện những thách thức đặt ra cho Hải quan Việt Nam trong bối cảnh mới đến năm 2030 vàtầm nhìn 2045… Trên cơ sở đó, Tổng cục Hải quan đã xây dựng Dự thảo Chiến lược phát triển Hải quan đến năm 2030, thực hiện lấy ý kiến các bộ, ngành, các chuyên gia, nhà khoa học trong và ngoài nước. Tiếp thu các ý kiến tham gia, Tổng cục Hải quan đã hoàn thiện Dự thảo báo cáo Bộ Tài chính trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Ngày 20/5/2022, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái đã ký Quyết định số 628/QĐ-TTg phê duyệt Chiến lược phát triển Hải quan đến năm 2030. Chiến lược hướng đến xây dựng Hải quan Việt Nam chính quy, hiện đại, ngang tầm Hải quan các nước phát triển trên thế giới, dẫn đầu trong thực hiện Chính phủ số, với mô hình Hải quan số, Hải quan thông minh; nâng cao chất lượng phục vụ người dân, doanh nghiệp trong thực hiện thủ tục hải quan, quản lý hải quan. Quản lý thu thuế đối với hoạt động xuất nhập khẩu hiệu quả; tạo thuận lợi cho hoạt động thương mại, du lịch và vận tải hợp pháp qua biên giới, tạo môi trường xuất nhập khẩu minh bạch, công bằng, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia...

Chiến lược phát triển Hải quan đến năm 2030 đã xác định 07 mục tiêu cụ thể; đặt ra 26 chỉ tiêu phấn đấu (theo đó có 14 chỉ tiêu phấn đấu đến năm 2025 và 12 chỉ tiêu phấn đấu đến năm 2030); 08 hệ thống các giải pháp toàn diện, đồng bộ, đầy đủ trong mọi lĩnh vực hoạt động quản lý nhà nước về hải quan, hoạt động nghiệp vụ hải quan… để đảm bảo thực hiện thành công các chỉ tiêu, mục tiêu đặt ra tại Chiến lược.

Việc ban hành Quyết định số 707/QĐ-TCHQ ngày 4/5/2022 phê duyệt Kếhoạch chuyển đổi số ngành Hải quan đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 đã, đang và sẽ giúp nâng cao nhận thức trong toàn Ngành về tầm quan trọng của công tác chuyển đổi số. Từ đó, thống nhất về quan điểm và hành động để tập trung nguồn lực, trí tuệ triển khai thực hiện chuyển đổi số của ngành Hải quan nhằm hoàn thành các mục tiêu đã đề ra, góp phần quan trọng vào việc thực hiện các mục tiêu nêu tại Chiến lược.

Thứ hai, tăng cường cải cách hành chính, hiện đại hoá, tạo thuận lợi cho thương mại của ngành Hải quan, góp phần quan trọng đưa đến kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam lần đầu tiên vượt mốc 700 tỷ USD nhưng vẫn đảm bảo an ninh, an toàn và chống thất thu thuế cho Nhà nước.

Trong bối cảnh đại dịch COVID-19 gây nhiều khókhăn, thách thức đối với các hoạt động kinh tế – xã hội, ngay từ đầu năm 2022, Tổng cục Hải quan đã ban hành kế hoạch triển khai Nghị quyết số 01/ NQ-CP ngày 08/01/2022; Nghị quyết số 02/NQ-CP ngày 10/01/2022 nhằm đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính và Nghị quyết số 43/2022/QH15 ngày 11/01/2022 về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội. Đồng thời, Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan đã ban hành Chỉ thị số439/CT-TCHQ ngày 11/02/2022 tăng cường hiệu quả thu NSNN, trong đó chỉ ra các nhóm giải pháp chung và giải pháp cụ thể cho từng đơn vị để triển khai đồng bộ trong toàn ngành Hải quan.

Theo đó, Tổng cục Hải quan chỉ đạo các đơn vị thuộc và trực thuộc đồng hành cùng doanh nghiệp vượt qua khó khăn, từng bước phục hồi và khôi phục sản xuất thông qua việc thành lập các tổ hỗ trợ, xử lý vướng mắc về thủ tục hải quan đối với hàng hóa xuất nhập khẩu để đảm bảo kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc của doanh nghiệp trong quá trình thực hiện thủ tục hải quan, triển khai thực hiện các chính sách miễn, giảm, gia hạn thuế, phí, lệ phí hỗ trợ doanh nghiệp, hộ kinh doanh gặp khó khăn… từ đó góp phần cải thiện môi trường kinh doanh, tạo điều kiện thuận lợi để các doanh nghiệp phát triển ổn định, vững chắc, thu hút đầu tư, tăng thêm năng lực sản xuất mới, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, tạo tiền đề để tăng thu cho NSNN.

Cuộc Cách mạnh công nghiệp 4.0 đã, đang diễn ra hết sức mạnh mẽ. Để đáp ứng với công cuộc chuyển đổi số, hiện đại hóa, Tổng cục Hải quan đã thực hiện đề án nộp thuế điện tử với 46 ngân hàng phối hợp thu, trong đó, có 39 ngân hàng tham gia chương trình nộp thuế điện tử 24/7, 7 ngân hàng tham gia chương trình nộp thuế điện tử nhờ thu tạo thuận lợi cho doanh nghiệp, cá nhân có thể nộp thuế mọi lúc, mọi nơi. Tổng cục Hải quan cũng đã phối hợp với Tổng cục Thuế tổ chức các Hội nghị đối thoại với doanh nghiệp nhằm kịp thời tháo gỡ vướng mắc, khó khăn phát sinh của doanh nghiệp.

Đến ngày 15/12/2022, kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam chính thức cán mốc 700 tỷ USD. Đây là một kết quả ấn tượng cho sự nỗ lực không ngừng của Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương và cộng đồng doanh nghiệp. Kết quả này sẽ là cơ sở quan trọng để các bộ, ngành hoàn thành nhiệm vụ được giao, từng bước khôi phục sản xuất, kinh doanh, phát triển kinh tế - xã hội và đặc biệt là ngành Tài chính, Tổng cục Hải quan tiếp tục hoàn thành nhiệm vụ thu NSNN năm 2022, tạo đà thúc đẩy hoạt động xuất nhập khẩu của Việt Nam, tiếp tục khẳng định vai trò của Việt Nam trong chuỗi cung ứng hàng hóa toàn cầu.

Bên cạnh việc tạo thuận lợi cho doanh nghiệp, để nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước, chống thất thu trong triển khai nhiệm vụ thu NSNN năm 2022, Tổng cục Hải quan đã chỉ đạo các đơn vị thuộc và trực thuộc chú trọng thu thập, phân tích các thông tin trong và ngoài ngành, xác định dấu hiệu rủi ro để có biện pháp kiểm tra, giám sát, kiểm soát; Kiểm tra sau thông quan, thanh tra chuyên ngành, đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại; Tăng cường hoạt động kiểm tra, kiểm soát hàng hóa xuất nhập khẩu tại các đơn vị thuộc và trực thuộc để tạo sự đồng thuận, thống nhất trong thực hiện; Tập trung kiểm tra về số lượng, trị giá, mã số, xuất xứ để phát hiện và xử lý kịp thời các sai phạm; Tổ chức thực hiện thu hồi và xử lý nợ thuế đảm bảo hoàn thành chỉ tiêu được giao.

Thứ ba, thu thuế xuất nhập khẩu vượt dự toán cao nhất từ trước tới nay, dự kiến đạt 440 nghìn tỷ đồng, vượt 80 nghìn tỷ đồng so với dự toán được giao và 20 nghìn tỷ đồng so với chỉ tiêu phấn đấu.

Tính từ đầu năm đến hết ngày 15/12/2022, tổng trị giá xuất nhập khẩu của cả nước đạt 701,29 tỷ USD, tăng 10,5%, tương ứng tăng 66,9 tỷ USD về số tuyệt đối so với cùng kỳ năm 2021. Trong đó, tổng trị giá xuất khẩu đạt 355,82 tỷ USD, tăng 12% (tương ứng tăng 38,23 tỷ USD) và tổng trị giá nhập khẩu đạt 345,47 tỷ USD, tăng 9,1% (tương ứng tăng 28,67 tỷ USD). Dự kiến năm 2022, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu cả nước đạt 750 tỷ USD, tăng 12,18%, tương ứng tăng 81,46 tỷ USD về số tuyệt đối so với cùng kỳ năm 2021.

Cán cân thương mại hàng hóa của Việt Nam tính từ đầu năm đến hết ngày 15/12/2022 đã thặng dư 10,35 tỷ USD, cao hơn nhiều so với con số thặng dư 802 triệu USD của cùng kỳ năm 2021.

Vềthu NSNN, năm 2022, Tổng cục Hải quan được Quốc hội và Bộ Tài chính giao dự toán thu NSNN theo Nghị quyết số 34/2021/QH15 ngày 13/11/2021 là 352.000 tỷ đồng. Xác định nhiệm vụ thu NSNN là nhiệm vụ trọng tâm hàng đầu của toàn Ngành, ngay từ đầu năm, Tổng cục Hải quan đã ban hành Chỉ thị số 439/CT-TCHQ về việc thực hiện đồng bộ, quyết liệt các giải pháp tạo thuận lợi thương mại, nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước, chống thất thu trong triển khai nhiệm vụ thu NSNN năm 2022.

Bám sát các nhiệm vụ, giải pháp đề ra tại Chỉ thị, lực lượng Hải quan toàn Ngành đã tập trung triển khai một cách nghiêm túc, quyết liệt, đặc biệt là việc đẩy mạnh thực hiện hiện đại hóa công tác quản lý thu thuế bằng hình thức điện tử và thông quan 24/7. Đồng thời, triển khai quyết liệt các giải pháp tạo thuận lợi thương mại, các giải pháp chống gian lận thương mại, chống thất thu mang lại kết quả đáng kể.

Với sự nỗ lực của toàn ngành Hải quan, đến ngày 20/12/2022, tổng thu NSNN từ hoạt động xuất nhập khẩu đạt 425.593 tỷ đồng, bằng 120,9% dự toán, bằng 101,3% chỉ tiêu phấn đấu (420.000 tỷ đồng), tăng 13,95% so với cùng kỳ năm trước. Dự kiến số thu năm 2022 đạt 440 nghìn tỷ đồng, vượt 80 nghìn tỷ đồng so với dự toán được giao và 20 nghìn tỷ đồng so với chỉ tiêu phấn đấu.

Thứ tư, đấu tranh phòng, chống buôn lậu, gian lận thương mại đạt kết quả ấn tượng.

Năm 2022, tình hình buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả có chiều hướng gia tăng trên các tuyến biên giới, vùng biển và địa bàn nội địa với phương thức, thủ đoạn mới và tinh vi hơn. Các hoạt động buôn lậu, vận chuyển trái phép ma tuý, hàng hóa giả mạo xuất xứ, nhãn hiệu và xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ đặc biệt diễn ra phức tạp trên tất cả các tuyến đường bộ, đường biển, đường không, chuyển phát nhanh với nhiều phương thức, thủ đoạn tinh vi.

Hoạt động đấu tranh chống buôn lậu hàng cấm đãđạt kết quả ấn tượng với việc bắt giữ số lượng lớn ma tuý. Cụthể, trong năm 2022, ngành Hải quan đã chủ trì, phối hợp với các lực lượng Công an, Bộ đội Biên phòng phát hiện, bắt giữ 303 vụ/270 đối tượng, trong đó cơ quan hải quan chủ trì 163 vụ; Tang vật thu được gồm: 165 kg Heroin và 20 bánh heroin; 162 kg Cần sa; 51 kg thuốc phiện; ma tuý tổng hợp 668 kg và 6.624 viên... Trong đó, cơ quan hải quan đãchủ trì, phối hợp đấu tranh thành công nhiều chuyên án liên quan đến buôn bán, vận chuyển trái phép ma túy, triệt phá thành công các đường dây buôn bán, vận chuyển ma túy có quy mô lớn liên quan đến nhiều tỉnh, thành trên cả nước, bắt giữ được đối tượng chủ mưu, cầm đầu, bao gồm cả người Việt Nam và người nước ngoài. Cơ quan Hải quan cũng đãphát hiện, điều tra nhiều vụ gian lận thương mại với hàng hoá trị giá lớn, có những vụ án lên tới hàng nghìn tỷ đồng. Tiến hành khởi tố 47 vụ, kiến nghị cơ quan khác khởi tố 112 vụ, tăng 120% so với cùng kỳ.

Bên cạnh đó, với vai trò là cơ quan thường trực Ban Chỉ đạo 389 quốc gia của Bộ Tài chính, Tổng cục Hải quan đã làm tốt công tác tham mưu cho Bộ Tài chính phối hợp với các bộ, ngành, cơ quan chức năng tăng cường công tác đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả và vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới.

Năm 2022 cũng là năm thành công của ngành Hải quan trong việc kiểm soát, xử lý, buôn lậu gian lận thương mại số lượng lớn hạt điều, Tổng cục Hải quan đã chỉ đạo các đơn vị liên quan triển khai đồng bộ các biện pháp nghiệp vụ tập trung làm rõ các dấu hiệu bất thường về hoạt động xuất nhập khẩu hạt điều với 437 vụ việc (đã kết thúc kiểm tra 370/437 vụ việc). Kết quả, cơ quan Hải quan đã khởi tố 07 vụ buôn lậu liên quan đến mặt hàng điều, chuyển cơ quan điều tra 13 vụ việc, 78 vụ việc đã ấn định và xử phạt vi phạm hành chính 60,5 tỷ đồng.

Các sốliệu thống kê cho thấy, từ ngày 16/12/2021 đến ngày 15/12/2022, ngành Hải quan đã chủ trì, phối hợp, phát hiện, bắt giữ, tổng số 16.801 vụ việc vi phạm, tăng 10%, trị giá hàng hóa vi phạm ước tính 5.792 tỷ đồng, tăng 113 % so với cùng kỳ năm 2021; số thu NSNN đạt 459 tỷ đồng, tăng 46,8%. Cơ quan Hải quan khởi tố 48 vụ, tăng 120% so với cùng kỳ năm 2021, chuyển cơ quan khác kiến nghị khởi tố 141 vụ.

Thứ năm, năm thứ sáu liên tiếp Tổng cục Hải quan đứng đầu về cải cách hành chính khối Tổng cục và luôn trong Top đầu về chỉ số sẵn sàng ứng dụng công nghệ thông tin.

Trong những năm qua, Tổng cục Hải quan đã được Chính phủ, các bộ, ngành và cộng đồng doanh nghiệp đánh giá là một trong những cơ quan đi đầu trong cải cách, hiện đại hóa. Theo Quyết định số 2154/QĐ-BTC ngày 25/10/2022 của Bộ trưởng Bộ Tài chính, năm 2021 là năm thứ sáu liên tiếp Tổng cục Hải quan đứng đầu trong khối Tổng cục và tương đương thuộc Bộ Tài chính về Chỉ số cải cách hành chính. Đây là sự ghi nhận những kết quả mà Hải quan Việt Nam đã đạt được về thực hiện cải cách hành chính.

Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Chiến lược phát triển Hải quan giai đoạn 2021-2030 tại Quyết định số 628/QĐ-TTg ngày 20/5/2022. Theo đó, trong thời gian tới, Tổng cục Hải quan sẽtập trung sửa đổi, bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật nhằm tiếp tục thể chế hóa quan điểm của Đảng về phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; định hướng cải cách hành chính, cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia của Chính phủ; tháo gỡ vướng mắc phát sinh; bảo đảm hiệu quả quản lý nhà nước đồng thời tạo thuận lợi cho cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp; đáp ứng yêu cầu của hoạt động xuất nhập khẩu trong thời kỳ phòng chống dịch COVID-19. Hiện nay, Tổng cục Hải quan đã tham mưu cho Bộ Tài chính trình Chính phủ xem xét ban hành một số nghị định như: Nghị định quy định thực hiện kết nối và chia sẻ thông tin trong lĩnh vực xuất khẩu, nhập khẩu, quá cảnh hàng hóa, xuất cảnh, nhập cảnh, quá cảnh người và phương tiện theo Cơ chế một cửa quốc gia; Nghị định quy định về cơ chế quản lý, phương thức, trình tự, thủ tục kiểm tra chất lượng, kiểm tra an toàn thực phẩm đối với hàng hóa nhập khẩu; Nghị định về quản lý hải quan đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu giao dịch qua thương mại điện tử…

Thực hiện các nghị quyết của Chính phủ và kế hoạch hành động của Bộ Tài chính, Tổng cục Hải quan tập trung thực hiện đồng bộ các giải pháp về cải cách thủ tục hành chính; nghiên cứu, đề xuất cắt giảm, đơn giản hóa 5% số quy định và 5% chi phí liên quan đến hoạt động kinh doanh; trình ban hành Nghị định số 67/2020/NĐ-CP trong đó đã cắt giảm, đơn giản hóa 19/29 điều kiện kinh doanh, cắt giảm 22/52 thành phần hồ sơ của các thủ tục công nhận kho, bãi, cảng, cửa hàng miễn thuế; thực hiện tốt việc đánh giá tác động của thủ tục hành chính trong quá trình xây dựng văn bản quy phạm pháp luật góp phần quan trọng bảo đảm sự cần thiết, tính hợp pháp, hợp lý của thủ tục hành chính; công khai thủ tục hành chính kịp thời để bảo đảm quyền được tiếp cận thông tin về thủ tục hành chính của cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp; chủ động rà soát pháp luật kiểm tra chuyên ngành để kiến nghị các Bộ, ngành tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, rà soát chuyển đổi mã số HS đối với danh mục hàng hoá thuộc diện kiểm tra chuyên ngành.

Cùng với đó, tổ chức, bộ máy cơ quan Hải quan tiếp tục được củng cố, kiện toàn theo hướng tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ; xây dựng và hoàn thiện các quy định về quản lý biên chế trên cơ sở xác định vị trí việc làm phù hợp với chức năng, nhiệm vụ quyền hạn và cơ cấu tổ chức.

Thứ sáu, ký Tuyên bố Ý định về tăng cường, mở rộng hợp tác lẫn nhau giữa Tổng cục Hải quan Việt Nam với Cơ quan Hải quan và Bảo vệ Biên giới Hoa Kỳ.

Triển khai Hiệp định hỗ trợ lẫn nhau giữa Chính phủ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và Chính phủ Hợp chúng quốc Hoa Kỳ có hiệu lực từ ngày 20/5/2020, Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan Việt Nam đã có chuyến công tác tại Hải quan Hoa Kỳ từ ngày 6-10/6/2022 và hội đàm song phương với Cao ủy Hải quan Hoa Kỳ để trao đổi về các hoạt động hợp tác song phương trong khuôn khổ Hiệp định hỗ trợ lẫn nhau trong lĩnh vực hải quan giữa Việt Nam và Hoa Kỳ trong thời gian tới. Sau Hội đàm, Lãnh đạo Hải quan hai nước đã ký Tuyên bố Ý định về tăng cường, mở rộng hợp tác lẫn nhau.

Tuyên bố Ý định này thể hiện mối quan tâm của hai Bên trong việc xây dựng mối quan hệ hợp tác lâu dài trên tinh thần hiệu quả, tập trung vào các vấn đề nghiệp vụ chuyên sâu và sẽ được hai Bên thực hiện ngay sau khi ký với phạm vi hợp tác và hỗ trợ nằm trong khuôn khổ các quy định của Hiệp định và các quy định pháp luật của mỗi Bên.

Việc ký Tuyên bố Ý định về tăng cường, mở rộng hợp tác giữa Hải quan hai nước hứa hẹn sẽ tăng cường quan hệ hợp tác giữa hai cơ quan hải quan, góp phần tạo thuận lợi cho thương mại hợp pháp song song với đảm bảo an ninh thương mại và an ninh quốc gia. Đồng thời, tăng cường năng lực cơ quan hải quan trong việc phát hiện và ngăn chặn các vi phạm hải quan tạo thuận lợi cho hàng hóa nhập khẩu của mỗi bên, qua đó thúc đẩy hơn nữa quan hệ kinh tế thương mại song phương giữa hai nước.

Thứ bảy, ban hành và triển khai Chương trình thí điểm hỗ trợ, khuyến khích doanh nghiệp tự nguyện tuân thủ pháp luật hải quan; Tổ chức thành công Diễn đàn Hải quan - Doanh nghiệp với chủ đề: “Hải quan Việt Nam tạo thuận lợi cho thương mại và logistics phát triển” và tôn vinh "Doanh nghiệp nộp thuế lớn, tuân thủ tốt pháp luật về hải quan".

Ngày 15/7/2022, Tổng cục Hải quan đã ban hành Quyết định số1399/QĐ-TCHQ về Chương trình thí điểm hỗ trợ, khuyến khích doanh nghiệp tự nguyện tuân thủ pháp luật hải quan. Mục tiêu của Chương trình gồm: trên 80% doanh nghiệp tham gia được tăng mức tuân thủ hoặc giữ nguyên mức độ tuân thủ cao, trên 80% doanh nghiệp tham gia hài lòng về các biện pháp hỗ trợ của cơ quan hải quan. Sau 5 năm thực hiện Chương trình, phấn đấu tăng tỷ lệ doanh nghiệp tuân thủ mức 2, mức 3 đạt trên 20% tổng số doanh nghiệp hoạt động xuất nhập khẩu.

Tính đến ngày 8/11/2022, Cơ quan Hải quan đã thực hiện ký kết biên bản ghi nhớ với 160 doanh nghiệp tham gia Chương trình. Hiện nay, các cục hải quan tỉnh, thành phố đang tiếp tục tiến hành tổ chức ký kết biên bản ghi nhớ với doanh nghiệp trên địa bàn các đơn vị quản lý. Chương trình thí điểm bước đầu giúp cơ quan hải quan nâng cao hiệu quả quản lý hải quan trong hoạt động xuất nhập khẩu và phòng ngừa, ngăn chặn vi phạm pháp luật hải quan.

Định hướng lớn trong năm 2023 của ngành Hải quan

Năm 2023, đà tăng trưởng kinh tế thế giới tiếp tục được dự báo có dấu hiệu chậm lại do tác động của cuộc xung đột Nga - Ukraine ngày càng lan rộng và có ảnh hưởng xấu đến nền kinh tế toàn cầu, làm đứt gãy chuỗi cung ứng vừa phục hồi sau đại dịch COVID-19. Thương mại và đầu tư toàn cầu chịu tác động tiêu cực của các khó khăn, bất ổn kinh tế, đặc biệt là các rủi ro về tài chính - tiền tệ và thách thức lớn nhất là lạm phát toàn cầu, đặc biệt tình hình lạm phát và an ninh năng lượng ở các nước châu Âu và Hoa Kỳ có thể sẽ làm giảm sức mua của hai thị trường xuất khẩu chủ lực của Việt Nam cùng với việc áp dụng chính sách ưu tiên kiềm chế lạm phát của Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) có thể tác động và gây ảnh hưởng đáng kể tới việc thu hút đầu tư và xuất nhập khẩu của các doanh nghiệp trong nước.

Thời gian qua, Việt Nam vẫn duy trì tăng trưởng ổn định trong khi nhiều nước tăng trưởng âm. Chuỗi cung ứng đứt gãy ở nhiều nơi trên thế giới nhưng tăng trưởng xuất khẩu của Việt Nam trong cả thời kỳ đại dịch luôn cao. Đặc điểm của Việt Nam là nền kinh tế sản xuất nên chịu ảnh hưởng ít hơn so với khu vực dịch vụ khi kinh tế khó khăn.

Sản phẩm xuất khẩu của Việt Nam lại chủ yếu là hàng tiêu dùng, không phải tư liệu sản xuất nên khi suy thoái vẫn tiêu thụ được, dù mức tiêu thụ có giảm. Đó là những cơ sở để đánh giá Việt Nam vẫn được coi là điểm sáng kinh tế và dự báo đạt được tốc độ tăng trưởng GDP khá lạc quan trong năm 2023. Dự báo nền kinh tế trong nước có nhiều triển vọng lạc quan, tuy sẽ gặp những khó khăn, thách thức từ bên ngoài nhưng với sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, nền kinh tế vĩ mô dự báo tiếp tục ổn định. Để thực hiện nhiệm vụ chính trị được giao, năm 2023, ngành Hải quan đặt ra những mục tiêu cụ thể như sau:

Một là, hoàn thiện cơ sở pháp lý trên cơ sở rà soát sửa đổi, bổ sung toàn diện hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật, các quy trình thủ tục hải quan đáp ứng yêu cầu mô hình hải quan thông minh, số hóa các nghiệp vụ hải quan.

Hai là, đơn giản hóa thủ tục hải quan trên cơ sở áp dụng các chuẩn mực quản lý hải quan hiện đại. Tinh giản bộ máy tổ chức hải quan tại các cấp cơ sở hướng tới xây dựng mô hình hải quan tập trung, phù hợp với địa bàn quản lý và yêu cầu công việc, giảm bớt các khâu trung gian, hạn chế sự chồng chéo, không thống nhất, tiêu cực, nhũng nhiễu trong thực thi nhiệm vụ của công chức hải quan, tăng cường công tác đào tạo nâng cao năng lực cán bộ hải quan.

Ba là, tăng cường hợp tác quốc tế, phối hợp trao đổi thông tin để tiếp cận với mô hình quản lý của một số nước tiên tiến và mô hình hải quan hiện đại do Tổ chức Hải quan thế giới khuyến nghị và đề xuất (mô hình quản lýrủi ro, mô hình quản lý tuân thủ).

Bốn là, ứng dụng các tiến bộ khoa học trong Cách mạng công nghiệp 4.0 nhằm tái thiết kế hệ thống công nghệthông tin tổng thể của ngành Hải quan, xây dựng các giải pháp công nghệthông tin hỗ trợ các yêu cầu quản lý nhà nước đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu, phương tiện vận tải xuất cảnh, nhập cảnh, quá cảnh theo hướng quản lý điều hành tập trung tại cơ quan Hải quan.

Năm là, quyết liệt triển khai các giải pháp, phấn đấu hoàn thành nhiệm vụ thu NSNN năm 2023; Tăng cường công tác kiểm soát chống buôn lậu và gian lận thương mại, công tác quản lýrủi ro, kiểm tra sau thông quan; công tác thanh tra, kiểm tra góp phần tăng thu NSNN; Thực hiện nghiêm kỷ luật, kỷ cương hành chính trong thực thi công vụ.