Nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp mới được mua trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ

Hiện nay, pháp luật quy định, nhà đầu tư tự đánh giá rủi ro và tự chịu trách nhiệm về việc mua trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ. Pháp luật cũng quy định, chỉ nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp mới là đối tượng được mua và giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ. Quy định này nhằm bảo vệ các nhà đầu tư cá nhân nhỏ lẻ, không có kinh nghiệm, khả năng phân tích, đánh giá các rủi ro khi mua trái phiếu doanh nghiệp phát hành riêng lẻ.

Cụ thể, theo quy định tại Luật Chứng khoán, nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp bao gồm: ngân hàng thương mại, công ty tài chính, tổ chức kinh doanh bảo hiểm, công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ đầu tư chứng khoán, công ty đầu tư chứng khoán, quỹ đầu tư chứng khoán, tổ chức tài chính quốc tế, quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách, tổ chức tài chính nhà nước được mua chứng khoán theo quy định của pháp luật có liên quan; công ty có vốn điều lệ đã góp đạt trên 100 tỷ đồng hoặc tổ chức niêm yết, tổ chức đăng ký giao dịch.

Cá nhân là nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp phải có chứng chỉ hành nghề chứng khoán; hoặc nắm giữ danh mục chứng khoán niêm yết, đăng ký giao dịch có giá trị tối thiểu là 02 tỷ đồng theo xác nhận của công ty chứng khoán nơi nhà đầu tư mở tài khoản giao dịch chứng khoán; hoặc có thu nhập chịu thuế năm gần nhất tối thiểu là 01 tỷ đồng theo hồ sơ khai thuế.

Theo quy định tại Nghị định số 155/2020/NĐ-CP ngày 31/12/2020 của Chính phủ hướng dẫn chi tiết thi hành một số điều của Luật Chứng khoán, khi chào bán chứng khoán, tổ chức phát hành có trách nhiệm xác định tư cách nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp. Trường hợp ủy quyền, tổ chức phát hành phải ký hợp đồng với công ty chứng khoán về việc xác định và lưu trữ tài liệu xác định tư cách nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp, trong đó quy định rõ quyền, trách nhiệm của các bên liên quan.

Khi giao dịch thứ cấp, đối với chứng khoán phát hành riêng lẻ được giao dịch tập trung trên hệ thống giao dịch của sở giao dịch chứng khoán, công ty chứng khoán nơi nhà đầu tư thực hiện giao dịch mua chứng khoán có trách nhiệm xác định tư cách nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp trước khi thực hiện giao dịch.

Đối với chứng khoán phát hành riêng lẻ chưa được giao dịch tập trung, tổ chức đăng ký, lưu ký có trách nhiệm xác định tư cách nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp trước khi thực hiện chuyển quyền sở hữu.

Xử phạt hành vi vi phạm quy định về nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp

Theo Vụ Tài chính các ngân hàng và tổ chức tài chính (Bộ Tài chính), trên thị trường hiện nay có dấu hiệu xuất hiện tình trạng nhà đầu tư “lách” các quy định của pháp luật để trở thành nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp với mục đích để mua trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ thông qua phân phối của công ty chứng khoán, ngân hàng thương mại mà chưa nắm rõ tình hình tài chính của doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, cũng có hiện tượng tổ chức cung cấp dịch vụ (công ty chứng khoán, ngân hàng thương mại) chào mời, phân phối trái phiếu doanh nghiệp không đúng đối tượng cho nhà đầu tư không phải là nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp.

Khi đó, nhà đầu tư không đánh giá, phân tích được rủi ro, không nắm rõ điều kiện, điều khoản của trái phiếu, trái phiếu có hay không có tài sản đảm bảo, chất lượng tài sản đảm bảo, trái phiếu có được mua lại hay không... Như vậy, hành vi này sẽ trực tiếp gây ra rủi ro cho nhà đầu tư, nhà đầu tư có thể không thu hồi được số tiền mua trái phiếu và vi phạm quy định của pháp luật.

Nghị định số 156/2020/NĐ-CP đã quy định cụ thể về xử phạt hành vi vi phạm quy định về nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp. Theo đó, lựa chọn nhà đầu tư tham gia mua chứng khoán chào bán, phát hành riêng lẻ không đúng đối tượng theo quy định pháp luật; không lưu giữ tài liệu về việc lựa chọn nhà đầu tư tham gia mua chứng khoán chào bán, phát hành riêng lẻ theo quy định của pháp luật thì bị phạt tiền từ 100 triệu đồng đến 150 triệu đồng.

Đối với tổ chức cung cấp dịch vụ liên quan đến trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ, không đảm bảo việc chào bán, phát hành trái phiếu riêng lẻ đáp ứng đủ điều kiện theo quy định pháp luật; không đảm bảo các thông tin trong hồ sơ chào bán, phát hành trái phiếu riêng lẻ chính xác, trung thực, có thể kiểm chứng được, không gây hiểu nhầm và có đầy đủ những nội dung có thể ảnh hưởng đến quyết định của nhà đầu tư; không rà soát đối tượng tham gia mua trái phiếu phát hành riêng lẻ đảm bảo tuân thủ quy định pháp luật thì bị phạt tiền từ 200 triệu đồng đến 300 triệu đồng.

Ông Nguyễn Hoàng Dương - Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính các ngân hàng và tổ chức tài chính cho biết, trường hợp Bộ Tài chính phát hiện có những sai phạm trong việc phân phối trái phiếu doanh nghiệp thì sẽ thực hiện xử phạt theo đúng quy định của pháp luật.

Bộ Tài chính, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước sẽ tăng cường kiểm tra việc cung cấp dịch vụ về trái phiếu doanh nghiệp của các tổ chức cung cấp dịch vụ để xử phạt nghiêm các hành vi vi phạm.