Giá trị của PCI

TS. Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch VCCI, chỉ số PCI là bộ chỉ số đánh giá chất lượng điều hành kinh tế và mức độ tạo thuận lợi, thân thiện của môi trường kinh doanh dành cho các doanh nghiệp tư nhân của các tỉnh, thành phố ở Việt Nam. Khảo sát PCI 2013 nhận được sự hưởng ứng của hơn 8.000 doanh nghiệp dân doanh trên 63 tỉnh thành phố của cả nước.

“Giá trị thực của PCI không nằm ở bản thân bảng xếp hạng, mà chính ở động lực mà bảng xếp hạng tạo ra cho những cuộc đối thoại công tư thiết thực để thúc đẩy cải cách và tạo ra sự thay đổi có ý nghĩa, như cải thiện thủ tục đăng ký doanh nghiệp, cắt giảm giấy phép. Lần đầu tiên, báo cáo năm nay đã đưa ra phân tích những thành tố “gốc ” của PCI qua 9 năm, giúp xác định những xu hướng và thách thức quan trọng trong công cuộc cải cách này.”, ngài David Shear Đại sứ Hoa Kỳ nhận xét.

Ông Gaurav Gupta, Tổng giám đốc, Công ty General Motors Việt Nam khẳng định: “Đối với những nhà đầu tư nước ngoài như chúng tôi, PCI giúp xác định và so sánh môi trường kinh doanh tại các địa phương khác nhau ở Việt Nam. Chúng tôi sử dụng dữ liệu PCI như một nguồn thông tin giá trị cho việc xem xét ra quyết định đầu tư hoặc mở rộng đầu tư tại một địa phương ở Việt Nam.... ”

TS. Vũ Tiến Lộc cho biết: “Tạo cơ hội để các doanh nghiệp có thể dễ dàng phản ánh cảm nhận của mình về môi trường kinh doanh, làm ăn tại địa phương; nhanh chóng và thực chất hơn nữa trong giải quyết các khó khăn mà doanh nghiệp gặp phải chỉnh là giải pháp quan trọng nhằm nâng cao hơn nữa sức cạnh tranh của các địa phương ở Việt Nam”.

Theo ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng ban Pháp chế VCCI, chỉ số PCI gồm 10 chỉ số thành phần, phản ánh các lĩnh vực điều hành kinh tế có tác động đến sự phát triển của khu vực kinh tế tư nhân. Một địa phương được coi là có chất lượng điều hành tốt khi có: Chi phí gia nhập thị trường thấp; Tiếp cận đất đai dễ dàng và sử dụng đất ổn định; Môi trường kinh doanh minh bạch và thông tin liên quan đến kinh doanh được công khai; Chi phí không chính thức thấp; Chi phí thời gian cho thanh tra, kiểm tra và thực hiện các thủ tục hành chính thấp; Môi trường kinh doanh bình đẳng; Lãnh đạo tỉnh năng động, sáng tạo; Dịch vụ hỗ trợ doanh nghiệp phát triển chất lượng cao; Dịch vụ hỗ trợ doanh nghiệp phát triển, chất lượng cao; Chính sách và dịch vụ đào tạo lao động tốt; và Giải quyết tranh chấp cho doanh nghiệp công bằng, hiệu quả.

Điều đáng mừng là chất lượng điều hành kinh tế của các tỉnh, thành phố ở Việt Nam thời gian qua có xu hướng chuyển biến tích cực. Chỉ số PCI gốc (hệ thống các chỉ số so sánh cố định từ 2006) có xu hướng tăng dần và năm 2013 đạt giá trị cao nhất trong các năm với 47 điểm.

Báo cáo PCI 2013 qua phân tích chỉ ra rằng luôn có mối tương quan thuận chiều giữa việc tuân thủ pháp luật của doanh nghiệp với vai trò của doanh nghiệp trong tham vấn chính sách, và phản hồi của cơ quan nhà nước khi tham vấn. Thông điệp chính sách của báo cáo năm nay là các cơ quan nhà nước ở Việt Nam cần tăng cường tham vấn doanh nghiệp, công khai phản hồi những đề xuất, góp ý của doanh nghiệp, điều này sẽ ảnh hưởng quan trọng đến mức độ thực hiện pháp luật nghiêm chỉnh của các doanh nghiệp.

Doanh nghiệp FDI vẫn “chê”

Nền kinh tế Việt Nam đang có dấu hiệu phục hồi, tuy nhiên Báo cáo PCI 2013 cho thấy doanh nghiệp tư nhân đang gặp nhiều khó khăn và vẫn đang rất vất và để duy trì hoạt động. Năm 2013, chỉ vỏn vẹn 6,4% doanh nghiệp trong nước tăng quy mô đầu tư và 6,2% doanh nghiệp tăng quy mô lao động. Các doanh nghiệp vẫn chưa thực sự lạc quan khi chỉ có 32,5% doanh nghiệp tham gia khảo sát cho biết có ý định tăng quy mô kinh doanh trong vòng 2 năm tới.

TS. Edmund Malesky, Đại học Duke (Hoa Kỳ) cũng chỉ ra một vài con số đáng chú ý về hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp FDI. Theo đó, thông qua việc khảo sát đối với đối với 1.610 doanh nghiệp FDI (trong đó 92% là doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài) thì trong năm 2013, tỷ lệ doanh nghiệp báo lãi đạt 64,1%, tỷ lệ doanh nghiệp báo lỗ đạt 23,8%. Trong khi đó, tỷ lệ doanh nghiệp có kế hoạch tăng quy mô đạt 28,2%, thấp hơn nhiều so với 3 năm trước (năm 2010: 68,5%, năm 2011 45,5%, năm 2012: 32,7%).

Kết quả điều tra 1.609 doanh nghiệp FDI trong PCI 2013 cho thấy Việt Nam được đánh giá tích cưc hơn so với các quốc gia cạnh tranh về sự ổn định của chính sách, vai trò tương đối lớn của doanh nghiệp trong hoạch định chính sách, rủi ro thu hồi tài sản thấp và các mức thuế khá hợp lý. Tuy nhiên, các doanh nghiệp FDI nhận định Việt Nam kém hơn các quốc gia cạnh tranh của mình về chi phí không chính thức, gánh nặng của quy định, chất lượng dịch vụ hành chính công và chất lượng cơ sở hạ tầng. Báo cáo PCI 2013 còn chỉ ra rằng một chính sách thuế ổn định hơn, dự đoán trước được sẽ giúp giảm bớt hoạt động chuyển giá để trốn thuế của các doanh nghiệp FDI đang hoạt động ở Việt Nam.

Nguồn: Đại học Duke (Hoa Kỳ)

Khảo sát của VCCI cũng cho thấy, tâm lí bi quan của doanh nghiệp FDI tăng lên. Niềm tin và hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp FDI đang ở mức thấp nhất kể từ khi có khảo sát PCI đối với nhà đầu tư nước ngoài. Chỉ 28% doanh nghiệp FDI có ý định tăng quy mô kinh doanh trong vòng hai năm tới. Tăng trưởng vốn và lao động của doanh nghiệp cũng thấp hơn năm trước. Mặt khác, doanh thu ở mức ổn định, nhưng lợi nhuận doanh nghiệp tăng nhẹ.

Theo số liệu khảo sát PCI, 54% doanh nghiệp FDI, trước khi lựa chọn Việt Nam, đã từng cân nhắc đầu tư vào quốc gia khác (chủ yếu là Trung Quốc (11,1%), Thái Lan (10,6%) và Campuchia 13 PCI 2013 (7,7%). Năm 2011 và 2012, tỉ lệ doanh nghiệp FDI cân nhắc các địa điểm đầu tư khác chỉ là 32%. Con số này tự thân nó là một chỉ báo quan trọng về thứ hạng của Việt Nam trong mắt nhà đầu tư quốc tế. Theo đó, Việt Nam có thể không là điểm đến được ưu ái nhất với các nhà đầu tư quốc tế như giai đoạn 2007-2010, mà hiện giờ đang phải cạnh tranh với các đối thủ truyền thống trong khu vực và một số quốc gia mới nổi.

Tuy nhiên, điều đáng mừng là trong số nhà đầu tư cân nhắc địa điểm đầu tư, 69% đã chọn Việt Nam thay vì chọn các quốc gia khác, trong khi có 31% đầu tư vào Việt Nam như một phần của chiến lược đầu tư đa quốc gia.