Các đoàn thể Nhân dân giữ vai trò quan trọng trong vận động người dân thực hiện chủ trương của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước, trong đó có nhiệm vụ bảo vệ môi trường (BVMT), phát triển kinh tế xanh, tăng trưởng xanh (TTX) và kinh tế tuần hoàn (KTTH). Do đó, theo Bộ Tài nguyên và Môi trường, trong thời gian tới, cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục, nâng cao nhận thức của người dân về vai trò, tầm quan trọng và yêu cầu khai thác, sử dụng hợp lý, hiệu quả, bền vững tài nguyên thiên nhiên (TNTN).

Theo đó, cần thực hiện 2 mô hình để huy động sự tham gia của người dân trong khai thác, sử dụng hiệu quả tài nguyên thiên nhiên và phát triển kinh tế tuần hoàn là mô hình 5 nấc thang và mô hình người dân trở thành đối tác tích cực.

Cụ thể, với mô hình 5 nấc thang, trong quá trình tổ chức các hoạt động huy động người dân tham gia khai thác, sử dụng hiệu quả, bền vững TNTN, BVMT, phát triển KTX, TTX và KTTH, các cấp của đoàn thể nhân dân cần vận dụng mô hình huy động người dân tham gia, gồm năm nấc thang từ thấp đến cao như sau:

Nấc thang thứ nhất: Đoàn thể nhân dân các cấp cung cấp thông tin để người dân có hiểu biết về môi trường thiên nhiên, BVMT, KTX, TTX và KTTH.

Nấc thang thứ hai: Các đoàn thể nhân dân hướng dẫn người dân chủ động thu thập thông tin có liên quan đến khai thác, sử dụng hiệu quả, bền vững TNTN, BVMT, phát triển KTX, TTX và KTTH.

Nấc thang thứ ba: Các đoàn thể nhân dân tổ chức các hình thức gặp gỡ lắng nghe ý kiến của người dân: hội nghị, hội thảo, thảo luận nhóm, diễn đàn, đối thoại, tham vấn, tư vấn. Nấc thang này đã biến người dân từ thụ động chuyển sang tự nguyện; biến từ lúc người dân chưa có nhu cầu thành có nhu cầu tham gia vào hoạt động truyền thông, phong trào và xây dựng mô hình chung tay khai thác, sử dụng hiệu quả, bền vững TNTN, BVMT, phát triển KTX, TTX và KTTH.

Nấc thang thứ tư: Người dân bắt đầu hợp tác với các đoàn thể nhân dân để tham gia vào các hoạt động khai thác, sử dụng hiệu quả, bền vững TNTN, BVMT, phát triển KTX, TTX và KTTH.

Nấc thang thứ năm: Người dân đã chủ động và sáng tạo tham gia vào hoạt động khai thác, sử dụng hiệu quả, bền vững TNTN, BVMT, phát triển KTX, TTX và KTTH do chính quyền các cấp, các cơ quan quản lý và các đoàn thể nhân dân tổ chức.

Với mô hình người dân trở thành đối tác tích cực, trong quá trình tổ chức các hoạt động huy động người dân tham gia khai thác, sử dụng hiệu quả, bền vững TNTN, BVMT, phát triển KTX, TTX và KTTH, các đoàn thể nhân dân cần vận dụng mô hình người dân là đối tác tích cực theo 3 cấp độ sau:

- Cấp độ thứ nhất: Người dân là người hưởng lợi từ hoạt động. Đây là cấp độ thấp nhất, các chủ thể xã hội bước đầu chỉ huy động được người dân tham gia như những người hưởng lợi từ hoạt động mang lại. Người dân còn thụ động trong toàn bộ hoạt động khai thác, sử dụng hiệu quả, bền vững TNTN, BVMT, phát triển KTX, TTX và KTTH.

- Cấp độ thứ hai: Người dân đã trở thành đối tác tham gia vào quá trình hoạt động khai thác, sử dụng hiệu quả, bền vững TNTN, BVMT, phát triển KTX, TTX và KTTH. Đây là quá trình cao hơn cấp độ trước, người dân đã tham gia sâu hơn, trở thành đối tác thực sự của quá trình hoạt động. Cấp độ này, người dân đã có nhận thức và biết rõ lợi ích của hoạt động khai thác, sử dụng hiệu quả, bền vững TNTN, BVMT, phát triển KTX, TTX và KTTH;

- Cấp độ thứ ba: Người dân đã trở thành chủ thể, đã chủ động và tự giác tham gia hoạt động: Người dân tham gia với vai trò khác hơn hai cấp độ trước – trong số họ đã có những người trở thành trưởng nhóm, chủ nhiệm CLB, tổ trưởng hoặc tuyên truyền viên, báo cáo viên, đồng đằng viên; có những người đã đóng góp ý tưởng sáng tạo và nguồn lực phục vụ cho các hoạt động. Đây là cấp bậc cao nhất, người dân đã trở thành chủ thể trong quá trình hoạt động khai thác, sử dụng hiệu quả, bền vững TNTN, BVMT, phát triển KTX, TTX và KTTH do chính quyền, các cơ quan quản lý và các đoàn thể nhân dân tổ chức.

Bên cạnh 2 mô hình nêu trên, theo Bộ Tài nguyên và Môi trường, cần tổ chức các hoạt động phát huy dân chủ trong cộng đồng như: Tham vấn Nhân dân để nghe ý kiến về khai thác, sử dụng hiệu quả, bền vững TNTN, BVMT, phát triển KTX, TTX và KTTH; Tổ chức diễn đàn nhằm huy động người dân tham gia thảo luận về thực trạng BVMT, những vấn đề môi trường bức xúc và nêu sáng kiến huy động cộng đồng dân cư tham gia khai thác, sử dụng hiệu quả, bền vững TNTN, BVMT, phát triển KTX, TTX và KTTH; Đối thoại giữa Nhân dân với cán bộ hoặc các cơ quan, đơn vị có liên quan đến hoạt động khai thác, sử dụng hiệu quả, bền vững TNTN, BVMT, phát triển KTX, TTX và KTTH.