Theo HNX, giao dịch hợp đồng tương lai chỉ số VN30 trên thị trường CKPS và giao dịch cổ phiếu trên thị trường cổ phiếu niêm yết HNX giống nhau ở phương thức giao dịch là khớp lệnh và thỏa thuận; Các loại lệnh giao dịch là ATO, ATC, LO, MAK, MOK, MTL; Nguyên tắc khớp lệnh là ưu tiên về giá và thời gian.
Tuy nhiên hai loại chứng khoán này đa số lại khác nhau về các đặc điểm sau:
Về cách thức mở tài khoản, giao dịch cổ phiếu niêm yết HNX thì nhà đầu tư mở một tài khoản tại các công ty chứng khoán (CTCK) là thành viên giao dịch cổ phiếu của HNX.
Còn Giao dịch hợp đồng tương lai VN30 thì Nhà đầu tư mở tài khoản giao dịch tại các CTCK là thành viên giao dịch CKPS và mở tài khoản ký quỹ tại các CTCK là thành viên bù trừ CKPS.
Nhà đầu tư có thể sử dụng tài khoản giao dịch cổ phiếu để giao dịch CKPS trong trường hợp CTCK nơi nhà đầu tư mở tài khoản đồng thời là thành viên giao dịch CKPS. Khi đó, nhà đầu tư chỉ cần mở thêm 1 tài khoản ký quỹ tại CTCK là thành viên bù trừ được chỉ định.
Nhà đầu tư vẫn có thể giao dịch CKPS tại các CTCK không phải là thành viên giao dịch CKPS thông qua ủy thác đầu tư cho CTCK thực hiện các giao dịch tại thành viên giao dịch CKPS.
Về ký quỹ (Margin), giao dịch cổ phiếu niêm yết HNX thì nhà đầu tư phải có đủ 100% tiền và cổ phiếu trong tài khoản trước khi giao dịch. Nhà đầu tư có thể vay ký quỹ (margin) để mua cổ phiếu. Chỉ các cổ phiếu đủ tiêu chuẩn mới được thực hiện các giao dịch ký quỹ.
Với giao dịch hợp đồng tương lai VN30 thì nhà đầu tư chỉ cần ký quỹ một tỷ lệ nhất định so với giá trị các hợp đồng giao dịch. Hiện tại tỷ lệ ký quỹ theo quy định của VSD là 10% nhưng để phòng ngừa rủi ro, các CTCK thường yêu cầu mức ký quỹ cao hơn, từ 13,5-15%. Ký quỹ trong giao dịch CKPS là việc nhà đầu tư đặt cọc 1 khoản tiền để đảm bảo cho các giao dịch của mình.
Nhà đầu tư chỉ cần ký quỹ một tỷ lệ nhất định so với giá trị các hợp đồng giao dịch. Hiện tại tỷ lệ ký quỹ theo quy định của VSD là 10% nhưng để phòng ngừa rủi ro, các CTCK thường yêu cầu mức ký quỹ cao hơn, từ 13,5-15%.
Thời gian giao dịch của giao dịch cổ phiếu niêm yết HNX là từ 9h00-14h45. Giao dịch hợp đồng tương lai VN30 sớm hơn là 8h45-14h45.
Kết cấu phiên giao dịch của giao dịch cổ phiếu niêm yết HNX gồm 2 phiên: khớp lệnh liên tục và định kỳ đóng cửa. Còn giao dịch hợp đồng tương lai VN30 gồm 3 phiên: khớp lệnh định kỳ mở cửa, khớp lệnh liên tục, và khớp lệnh định kỳ đóng cửa.
Thời hạn sở hữu của nhà đầu tư khi giao dịch cổ phiếu niêm yết HNX Không giới hạn thời gian sở hữu còn giao dịch hợp đồng tương lai VN30 thì nhà đầu tư sở hữu hợp đồng cho đến ngày đáo hạn. Ngày giao dịch cuối cùng được quy định trong mẫu hợp đồng và thông báo trên lịch giao dịch, hiện tại là ngày thứ Năm thứ ba trong tháng.
Khối lượng phát hành của giao dịch cổ phiếu niêm yết HNX thì theo quy mô vốn của các doanh nghiệp còn giao dịch hợp đồng tương lai VN30 thì không giới hạn số lượng.
Khối lượng giao dịch tối thiểu trong giao dịch cổ phiếu niêm yết HNX có khối lượng là 100 cổ phiếu. Trong khi đó, giao dịch hợp đồng tương lai VN30 có khối lượng là 1 hợp đồng.
Khối lượng giao dịch tối đa/lệnh khi giao dịch cổ phiếu niêm yết HNX là không giới hạn còn giao dịch hợp đồng tương lai VN30 là 500 hợp đồng/lệnh.
Khối lượng nắm giữ tối đa khi giao dịch cổ phiếu niêm yết HNX là không giới hạn, trừ một số trường hợp đặc biệt hạn chế tỷ lệ nắm giữ của nhà đầu tư nước ngoài. Còn giao dịch hợp đồng tương lai VN30 thì giới hạn vị thế nắm giữ tối đa với nhà đầu tư cá nhân là 5.000 hợp đồng, tổ chức là 10.000 hợp đồng, nhà đầu tư chuyên nghiệp là 20.000 hợp đồng.
Đơn vị yết giá/bước giá của giao dịch cổ phiếu niêm yết HNX là 1.000 đồng còn giao dịch hợp đồng tương lai VN30 tính theo điểm chỉ số cơ sở của hợp đồng. Bước giá tối thiểu của hợp đồng tương lai chỉ số VN30 là 0,1 điểm chỉ số.
Biên độ dao động giá của giao dịch cổ phiếu niêm yết HNX là
10%. Ngày giao dịch đầu tiên của cổ phiếu niêm yết: 30%. Giao dịch hợp đồng tương lai VN30 là 7%.
Giá tham chiếu của giao dịch cổ phiếu niêm yết HNX là giá đóng cửa của cổ phiếu trong phiên giao dịch liền trước. Ngày giao dịch đầu tiên: mức giá do doanh nghiệp đăng ký và HNX phê duyệt. Còn giá tham chiếu của giao dịch hợp đồng tương lai VN30 là giá thanh toán cuối ngày của hợp đồng tương lai trong ngày giao dịch liền trước. Ngày giao dịch đầu tiên: là giá lý thuyết (do VSD tính toán và công bố).
Thời gian thanh toán giao dịch cổ phiếu niêm yết HNX là
T+2 tiền về tài khoản, T+3 chứng khoán về tài khoản, nhà đầu tư thanh toán tiền và cổ phiếu cho người bán qua hệ thống thanh toán bù trừ với giá trị đúng bằng giá trị khớp lệnh.
Giao dịch hợp đồng tương lai VN30 thì thời gian thanh toán là T+0 ghi nhận sở hữu vị thế (ngay trong ngày và theo thời gian thực), T+1 tiền về tài khoản. Việc thanh toán được thực hiện vào cuối giờ giao dịch hàng ngày. Nếu tài khoản phái sinh của nhà tư lỗ ròng khiến cho số dư ký quỹ dưới mức quy định, trung tâm bù trừ sẽ gọi ký quỹ và nhà đầu tư sẽ phải thanh toán đầy đủ toàn bộ số tiền bổ sung ký quỹ vào sáng ngày giao dịch hôm sau, nếu không CTCK sẽ tiến hành đóng một phần vị thế hợp đồng của nhà đầu tư. Nếu tài khoản phái sinh của nhà đầu tư lãi ròng, tài khoản ký quỹ có số dư, nhà đầu tư sẽ được nhận toàn bộ số lãi phát sinh đó vào sáng ngày hôm sau.
Chốt lãi/lỗ của giao dịch cổ phiếu niêm yết HNX là nhà đầu tư bán cổ phiếu để thu tiền về. Còn của giao dịch hợp đồng tương lai VN30 là sau khi mua hoặc bán hợp đồng tương lai thì nhà đầu tư phải giao dịch đóng vị thế để chốt lãi/lỗ, nghĩa là thực hiện lệnh giao dịch ngược với giao dịch trước đó. Ví dụ: nếu trước đó nhà đầu tư bán hợp đồng tương lai chỉ số VN30 thì để đóng vị thế, nhà đầu tư sẽ phải mua lại hợp đồng tương lai cùng kỳ hạn với số lượng đúng bằng số lượng đã bán trước đó.
