Ngày 19/7, trong buổi tọa đàm Giải quyết tranh chấp tín dụng tại tòa án và xử lý tài sản đảm bảo do Hiệp hội ngân hàng (VNBA), Tòa án tối cao và IFC tổ chức tại TP.Hồ Chí Minh, ông Dương Thanh Minh, Câu lạc bộ Pháp chế ngân hàng thuộc VNBA đưa ra một thực trạng: có từ 20-30% các khoản vay trong ngân hàng hiện nay trên thị trường được thế chấp bằng động sản (kho cà phê, các mặt hàng tôm, cá…).

Nguyên do các khoản vay có tài sản đảm bảo bằng động sản hiện đang ở mức thấp do các ngân hàng thiếu nhân sự thẩm định, vì thẩm định tài sản là động sản phải hiểu được chất lượng của nó mới có thể định giá chính xác. Từ đó dẫn đến 80% tài sản đảm bảo nợ vay của các ngân hàng hiện vẫn là bất động sản.

Trong khi các quy định về giao dịch đảm bảo trong hơn 10 năm qua liên tục thu hẹp lại quyền bán tài sản đảm bảo nợ vay của các NH khi khách hàng không thể thực hiện nghĩa vụ trả nợ vay và vốn gốc.

Tân Tổng thư ký VNBA Nguyễn Toàn Thắng cho rằng:“hoạt động tín dụng luôn tiềm ẩn nhiều rủi ro khi phát sinh nợ xấu trong quá trình cho vay là điều khó tránh khỏi. Trong những năm gần đây do kinh tế khó khăn nên việc xử lý nợ được ngành ngân hàng đặt lên nhiệm vụ trọng tâm nhưng xử lý nợ còn chậm”.

Theo con số thống kê của cơ quan tòa án, trung bình mỗi năm có khoảng hơn 11.000 vụ án tranh chấp liên quan đến hoạt động tín dụng. Ông Jinchang Lai, Trưởng nhóm cơ sở hạ tầng tài chính khu vực Đông Á của IFC nhìn nhận: thực tế ở những quốc gia tương đồng như Việt Nam, các ngân hàng thường có thói quen giải quyết tranh chấp tại tòa là cứu cánh cuối cùng vì phán quyết của tòa sẽ tạo ra công bằng, nhưng ngân hàng thường tránh những thủ tục phức tạp tại toà trong việc giải quyết tranh chấp một khoản vay.

“Chúng ta nắm tài sản đảm bảo nhưng lại rất ít khi lấy lại được 100% giá trị tài sản đảm bảo. Mỗi năm có đến 170 ngàn vụ việc giao dịch bảo đảm đủ thấy rằng khó có thể giải quyết hết được? Chúng ta phải xác định ngay từ khi ký kết là phải định giá trên một tài khoản khác đối với các khoản phải thu vào tài khoản này và hệ thống tòa án sẽ tôn trọng trên hợp đồng này” - ông Jinchang Lai gợi ý.

Bộ Luật Dân sự mới 2015 chính thức có hiệu lực đầu năm 2017 được ông Hồ Quang Huy, Phó cục trưởng Cục Quản lý xử lý vi phạm hành chính và theo dõi thi hành pháp luật, Bộ Tư pháp thông tin bổ sung nhiều điểm đáng chú ý trong tranh chấp và xử lý tài sản đảm bảo nợ vay ngân hàng.

Tuy nhiên, các luật sư cho rằng, quy trình thi hành án và phát mãi tài sản là nợ vay do bên vay không đủ khả năng thanh toán sẽ tiếp tục đeo bám ngân hàng trong những năm tới nếu ngân hàng vẫn cho vay lệ thuộc vào tài sản thế chấp là động sản.