Theo Báo cáo kinh tế vĩ mô quý II/2016, tình hình kinh tế - xã hội trong thời điểm này có hai điểm cần chú ý là lạm phát có nguy cơ tăng cao trở lại, và tốc độ tăng trưởng gây thất vọng khi chỉ đạt 5,5%. Viện trưởng Viện Nghiên cứu kinh tế và chính sách Nguyễn Đức Thành nhận định, tốc độ tăng trưởng GDP trong quý II thường cao hơn quý I và cũng là quý định hình tốc độ tăng trưởng cả năm. Do đó, với tốc độ tăng trưởng trong quý II, thì tốc độ tăng trưởng GDP cả năm 2016 chỉ có thể ở mức 6%, thấp hơn so với dự báo về tăng trưởng GDP của năm 2016 từng được Viện đưa ra cuối năm ngoái (6,2%).

Tuy nhiên, ông Nguyễn Đức Thành nhận định, trong quý II cũng có một số tín hiệu tích cực, khi Chính phủ đã có những bước đi đầu tiên và vững chắc trong việc cải thiện môi trường kinh doanh, hứa hẹn mở rộng không gian cho doanh nghiệp tư nhân. Tình hình hoạt động của doanh nghiệp có nhiều cải thiện trong nửa đầu năm 2016, với số lượng doanh nghiệp đăng ký thành lập mới và cũng bổ sung vốn tăng mạnh. Dù vậy, lượng lao động sử dụng trong các doanh nghiệp mới lại giảm so với cùng kỳ năm ngoái.

Phân tích về dư địa cho tăng trưởng trong 6 tháng cuối năm, TS. Vũ Đình Ánh cho rằng, tăng trưởng xuất khẩu trong 6 tháng đạt 5,9%, cách xa so với mục tiêu tăng trưởng xuất khẩu 10%, tương tự như câu chuyện tăng trưởng kinh tế. Tuy nhiên, điểm cần quan tâm là nếu loại trừ yếu tố giá (giá xuất khẩu giảm 3,85%), thì tốc độ tăng xuất khẩu đạt 11%. Nói cách khác, việc khó vươn tới mục tiêu tăng trưởng xuất khẩu không phải do khả năng xuất khẩu kém, mà do giá thế giới yếu, nên cửa từ thúc đẩy tăng xuất khẩu gần như đã đóng lại.

Đối với động lực từ tăng sản lượng dầu khai thác, ông Vũ Đình Ánh cũng chỉ rõ, dù có thể chính thức tăng khai thác thêm 2 triệu tấn dầu, cũng chỉ có thể giúp tăng từ 0,2% điểm tăng trước, tức là tăng 5,52% lên khoảng 5,7%, khả quan nhất thì lên gần 6%. Không thể tăng trưởng GDP từ 5,52% lên 6,7% như mục tiêu đề ra - ông Vũ Đình Ánh khẳng định.

Với hai động lực tăng trưởng còn lại là nông nghiệp và công nghiệp, ông Vũ Đình Ánh cho biết, nông nghiệp đã tăng trưởng âm 0,18% trong 6 tháng qua, trong đó trồng trọt tăng trưởng âm 0,78%, do mất hơn triệu tấn lúa vụ đông xuân. Trong khi đó, nếu tốc độ tăng trưởng khả quan hơn, thì nông nghiệp cũng chỉ có thể đóng góp vào tăng trưởng chung 0,03%, khó có thể trở thành đòn bẩy cho tăng trưởng trong 6 tháng cuối năm.

Trong khi đó, chưa xác định được hạn mặn tại khu vực đồng bằng sông Cửu Long là trường hợp đơn nhất hay sẽ kéo dài, nên cũng chưa thể khẳng định nông nghiệp sẽ có đóng góp vào tăng trưởng của nền kinh tế trong thời gian tới không? Hai động lực tăng trưởng còn lại là công nghiệp chế biến, chế tạo và dịch vụ, tuy có tốc độ tăng khả quan, song tốc độ tiêu dùng của người dân đến nửa đầu năm 2016 đã có dấu hiệu chững lại, sau khi hồi phục từ năm 2013.

Trước việc khó có khả năng thực hiện mục tiêu đã đề ra, song Chính phủ vẫn quyết định giữ mục tiêu tăng trưởng 6,7% trong năm 2016, nhiều chuyên gia tham dự Tọa đàm nhận định, có thể sẽ có tình trạng ngựa quen đường cũ. Bởi đã có tín hiệu từ Chính phủ về tăng giải ngân các nguồn vốn (ODA, trái phiếu Chính phủ), cũng như thực hiện mọi biện pháp huy động nguồn lực kể cả huy động ngoại tệ trong dân, để có thêm nguồn lực phục vụ phát triển kinh tế.

Để thực hiện mục tiêu tăng trưởng GDP đã đề ra, thì tăng trưởng trong hai quý cuối năm sẽ phải đạt 7,6%, tức là phải tăng trưởng cao hơn 2 điểm phần trăm -một tiền lệ chưa từng có trong quá trình phát triển của nước ta, cũng như trên cả thế giới. Mặt khác, tăng trưởng kinh tế không thể cứ muốn là được, mà là tiến trình liên tục, có tính quán tính cao, nên khó có thể tăng 2 điểm phần trăm trong khoảng thời gian ngắn.