Nhật Bản đã dẫn trước Trung Quốc trong lĩnh vực xây dựng cơ sở hạ tầng tại khu vực Đông Nam Á. Kết luận này được đưa ra dựa theo một cuộc khảo sát gần đây của Fitch Solutions được công bố bởi CNBC.

Theo đó, các dự án đầu tư co sở hạ tầng nổi bật của Nhật Bản tại Đông Nam Á được định giá 367 tỷ USD. Trong khi đó, các dự án của Trung Quốc có giá trị 255 tỷ USD.

Các dự án của Nhật Bản tập trung ở ba trong số các nền kinh tế lớn nhất của khu vực là Philippines, Singapore và Việt Nam.

Nhật Bản và Trung Quốc đã cạnh tranh để mở rộng ảnh hưởng của họ ở Đông Nam Á và được tiếp cận với các nguồn lực kinh tế và chiến lược của khu vực.

Tuy nhiên, những phát hiện của Fitch có thể gây ngạc nhiên cho một số người. Thứ nhất, nền kinh tế Nhật Bản đã rơi vào tình trạng trì trệ kéo dài ba thập kỷ và đã thua xa nền kinh tế Trung Quốc. Trung Quốc nay đã trở thành "đại cường" thứ hai thế giới, quy mô nền kinh tế gấp khoảng ba lần so với Nhật Bản.

Thứ hai là các khoản đầu tư cao cấp của Trung Quốc tại các quốc gia như Malaysia và Philippines, đã tạo ra rất nhiều tiếng vang trên phương tiện truyền thông xã hội. Ví dụ, tại Malaysia, Trung Quốc đã giành được dự án Đường sắt Bờ Đông, một trong hàng chục dự án cơ sở hạ tầng của Trung Quốc trên toàn thế giới - một nỗ lực để viết chương tiếp theo của toàn cầu hóa và thúc đẩy chương trình nghị sự địa chính trị của Bắc Kinh.

Trung Quốc cũng đã đầu tư rất nhiều vào cơ sở hạ tầng của Philippines, để tài trợ cho Sáng kiến "Xây dựng, xây dựng và xây dựng" của Tổng thống Rodrigo Duterte trong thời gian dài, hứa hẹn một thời kỳ hoàng kim của cơ sở hạ tầng.

Vấn đề là nhiều dự án cơ sở hạ tầng mà các nhà thầu Trung Quốc giành được không có tính kinh tế, vì chúng được xây dựng với chi phí tăng cao và khiến các quốc gia liên quan đến Bắc Kinh mắc nợ nhiều.

Đó là những gì đã xảy ra ở Sri Lanka, vốn đã vay mượn rất nhiều từ Bắc Kinh để các cảng của họ được nâng cấp bởi các nhà thầu Trung Quốc. Khi Sri Lanka không thể hoàn trả các khoản vay, Bắc Kinh đã chuyển chúng thành vốn chủ sở hữu, giả định quyền sở hữu và kiểm soát hai cảng lớn của Sri Lanka.

Thực trạng này đã nảy sinh các cáo buộc Trung Quốc tìm cách lôi kéo các quốc gia có vị trí chiến lược (các trường hợp khác liên quan đến Djibouti và Maldives) vào các bẫy nợ mà sau đó họ tận dụng để giành quyền kiểm soát tài sản chiến lược.

Đó là lý do tại sao một số nước Đông Nam Á đã tìm cách đàm phán lại các điều khoản của các dự án mà họ đã giao cho Bắc Kinh.

Chẳng hạn, tháng 8 năm ngoái, Thủ tướng Malaysia Mahathir Mohamad đã hủy dự án East Coast Rail Link, buộc Trung Quốc quay trở lại bàn đàm phán. Và ông đã giành được một thỏa thuận mới, điều này đã cắt giảm đáng kể chi phí của dự án.

Mặc dù không rõ liệu những thất bại này có giúp Nhật Bản mở rộng vị thế dẫn đầu với Trung Quốc ở Đông Nam Á hay không, một điều rõ ràng: Cạnh tranh giữa hai nước để kiểm soát các nguồn lực và các tiền đồn của Đông Nam Á vẫn sẽ tiếp tục.