Nền kinh tế toàn cầu đang bước vào quý cuối cùng của năm 2021 với vô số những “sóng gió” đe doạ làm chậm sự phục hồi của nền kinh tế và chứng tỏ quan điểm nhẹ nhàng của các nhà hoạch định chính sách về vấn đề lạm phát là sai lầm.

Biến thể Delta lan rộng phá vỡ các kế hoạch mở cửa trở lại. Các nhà lập pháp Mỹ tranh cãi về mức trần nợ và kế hoạch chi tiêu. Trung Quốc đang phải chịu đựng cuộc khủng hoảng năng lượng và các ảnh hưởng đến từ việc siết chặt quản lý, trong khi rủi ro tiềm tàng về cuộc khủng hoảng của Evergrande Group vẫn còn đó.

Chi phí nhiên liệu và thực phẩm tăng cao trên toàn thế giới, kết hợp với sự tắc nghẽn trong khâu logistics, sự căng thẳng của các chuỗi cung ứng đã làm tăng áp lực lên giá cả. Tình trạng thiếu lao động tiếp tục xảy ra với một số doanh nghiệp.

Mặc dù quá trình mở cửa trở lại vẫn đang được thực hiện, bối cảnh hiện nay đang làm dấy lên lo ngại về sự kết hợp giữa tăng trưởng yếu và lạm phát nhanh trong thời gian sắp tới. Điều này có nguy cơ gây ảnh hưởng tới nỗ lực của các ngân hàng trung ương khi họ muốn kích thích tăng trưởng mà không gây xáo trộn thị trường.

"Những kỳ vọng về một lối thoát nhanh chóng khỏi đại dịch đã thay đổi" - Frederic Neumann, trưởng bộ phận nghiên cứu kinh tế châu Á của HSBC Holdings tại Hong Kong cho biết - "Sự phục hồi hoàn toàn sẽ được tính bằng năm, không phải bằng quý như những dự báo trước."

Một cuộc khủng hoảng kinh tế tiềm tàng

Thiếu hụt năng lượng trên diện rộng tại Trung Quốc buộc các nhà máy phải hạn chế sản xuất và khiến các nhà kinh tế phải cắt giảm dự báo tăng trưởng. Trang tài chính Bloomberg Economics cho rằng tình trạng thiếu điện sẽ là đòn giáng mạnh lên quá trình mở cửa trở lại với kinh tế Trung Quốc.

Các khu vực bị ảnh hưởng đang bao phủ hai phần ba nền kinh tế nước này, bao gồm năm tỉnh đứng đầu về tổng sản phẩm quốc nội - Quảng Đông, Giang Tô, Sơn Đông, Chiết Giang và Hà Nam. Một trong những dấu hiệu mở đầu về cuộc khủng hoảng sắp xảy ra là hoạt động sản xuất trong tháng 9 đã giảm lần đầu tiên kể từ khi đại dịch bắt đầu.

Cuộc khủng hoảng năng lượng cộng thêm cuộc khủng hoảng từ tập đoàn bất động sản Evergrande – quả bom nợ năng nhất thế giới có thể gây ra sự suy thoái trong lĩnh vực nhà ở đang gây áp lực lên nền kinh tế Trung Quốc. Việc Bắc Kinh thúc đẩy các quy định chặt chẽ hơn đối với các ngành công nghiệp, bao gồm cả công nghệ, cũng đang khiến các nhà đầu tư lo lắng.

Khủng hoảng năng lượng tại Trung Quốc không chỉ gây ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế của nước này mà còn khiến giá cả thực phẩm leo thang bởi khủng hoảng năng lượng có nghĩa nước này đang phải trải qua một mùa thu hoạch khó khăn từ ngô, đậu nành đến lạc và bông.

Trong năm qua, Bắc Kinh đã nhập khẩu một lượng nông sản kỷ lục do tình trạng thiếu hụt trong nước, khiến giá cả và chi phí lương thực toàn cầu lên mức cao nhất trong nhiều năm.

Theo số liệu của Liên Hợp Quốc, chỉ số giá lương thực thế giới đã tăng 33% trong vòng 12 tháng qua. Đồng thời, giá nhiên liệu năng lượng như khí đốt, than và điện cũng đang đạt kỷ lục.

Giá dầu vượt mốc 80 USD mỗi thùng lần đầu tiên sau ba năm, còn giá khí đốt tự nhiên đang ở mức đắt nhất trong 7 năm. Theo ông Patrick Pouyanne - Giám đốc điều hành của TotalEnergies SE – tập đoàn năng lượng quốc tế cho biết, cuộc khủng hoảng khí đốt đang ảnh hưởng đến châu Âu có thể sẽ kéo dài cả mùa đông.

Cuộc khủng hoảng về giá năng lượng thậm chí có thể sẽ trở nên tồi tệ hơn trong thời gian tới. Các chuyên gia phân tích tài chính tại Mỹ dự báo giá dầu có khả năng đạt 100 USD và điều này có thể gây ra một cuộc khủng hoảng kinh tế.

Sức ép lên chuỗi cung ứng

Khi mùa đông đến, biến thể Delta có thể sẽ lây lan rộng hơn và ảnh hưởng đến các ngả đường quan trọng trong thương mại quốc tế từ các cảng ở Thượng Hải và Los Angeles, đến hệ thống đường sắt ở Chicago và các nhà kho ở Anh.

Các nhà bán lẻ, bao gồm Costco Wholesale tại Mỹ, đang đặt hàng mọi thứ có thể để đảm bảo các kệ hàng của họ luôn có hàng, đặc biệt dịp lễ mua sắm cuối năm đang đến gần.

Tuy nhiên, các nhà sản xuất đang gặp khó khăn trong việc tìm nguồn cung ứng các bộ phận quan trọng như chất bán dẫn, hóa chất và thủy tinh.

Dubai’s DP World, một trong những nhà khai thác cảng biển lớn nhất thế giới, dự báo sự tắc nghẽn tại các cảng biển sẽ làm ảnh hưởng đến dòng chảy thương mại toàn cầu trong ít nhất hai năm tới.

Ngoài ra, sự thiếu hụt lao động trong một số ngành công nghiệp cũng đang trở thành nỗi lo với nhiều công ty.

Những vấn đề còn xuất phát từ chính sách kinh tế của Mỹ, đầu tàu cho sự phục hồi kinh tế toàn cầu. Theo đó, nếu Nghị viện không nâng giới hạn vay nợ trước thời hạn đó, Chính phủ nước này có nguy cơ rơi vào cảnh vỡ nợ, gây mất mát hàng triệu công việc, đứt đoạn các chương trình phúc lợi, và chao đảo thị trường tài chính.

Trên toàn cầu, dư địa hỗ trợ chính sách tài khóa cũng đang thu hẹp dần sau khi các chính phủ gánh khoản nợ lớn nhất kể từ những năm 1970.

Hiện tại, Chủ tịch Fed (Mỹ) và Chủ tịch Ngân hàng Trung ương châu Âu Christine Lagarde đều đang bày tỏ sự lạc quan thận trọng rằng lạm phát sẽ giảm bớt. Nhưng các nhà kinh tế đang đặt câu hỏi về thời điểm nào thì lạm phát sẽ trở thành một vấn đề của dài hạn.