Tuy nhiên, theo nhận định của các chuyên gia, áp lực phức tạp đa chiều trên thị trường tài chính – tiền tệ thế giới đòi hỏi Ngân hàng Nhà nước (NHNN) phải có tính toán xa hơn, không chỉ những tháng cuối năm 2018 mà vắt sang cả năm 2019.

Kể từ tháng 10 đến nay, lãi suất trên thị trường liên ngân hàng duy trì xu hướng tăng. Đặc biệt, khoảng hai tuần nay, lãi suất trên thị trường liên ngân hàng tăng mạnh nhất, lên trên 4,7% ở tất cả kỳ hạn.

Lãi suất liên ngân hàng tăng mạnh

Ngày 8/11, lãi suất chào bình quân liên ngân hàng VND tăng ở hầu hết các kỳ hạn. Lãi suất qua đêm ở mức 4,8%/năm, lãi suất 1 tháng là 5,12%/năm, 6 tháng là 5,42%/năm và 9 tháng là 5,22%/năm.

Có thể nói, mức tăng hiện nay được xem là cao nhất từ đầu năm, nhưng cũng không gây bất ngờ cho thị trường. Từ đầu năm, lãi suất qua đêm liên ngân hàng đã có những thời điểm vượt mức 4%: gần trung tuần tháng 2 ở mức trên 4,5%/năm, cuối tháng 8 quanh mức 4,7%/năm…

Diễn biến tăng của lãi suất liên ngân hàng gần đây được các chuyên gia đánh giá là do thanh khoản trên thị trường bớt dồi dào, trong khi nhu cầu vốn của nền kinh tế cuối năm tăng lên.

Bên cạnh đó, cũng có ý kiến cho rằng kể từ tháng 6 đến nay, tỷ giá USD/VND liên tục tăng cũng làm chênh lệch lãi suất liên ngân hàng kỳ hạn qua đêm giữa VND và USD cao, việc đẩy lãi suất lên cao sẽ giảm áp lực lên tỷ giá.

Về mặt lý thuyết, lãi suất VND tăng sẽ làm tăng sự hấp dẫn của VND so với các ngoại tệ khác (mà đối tượng hướng tới chính là USD), từ đó kìm hãm đà mất giá của đồng nội tệ.

Đồng tình với quan điểm này, một chuyên gia khác bổ sung, hiện tỷ giá vẫn đang chịu nhiều áp lực do đồng USD trên thế giới đang có xu hướng tăng cao trước kỳ vọng Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) sẽ tiếp tục tăng lãi suất thêm một lần nữa vào cuối năm và 3 lần trong năm 2019.

Để giảm bớt áp lực lên tỷ giá, cần phải duy trì lãi suất VND chênh lệch ở một mức độ nhất định so với lãi suất USD.

"Đến nay, về cơ bản NHNN vẫn giữ được ổn định lãi suất và tỷ giá, nhưng áp lực phức tạp đa chiều trên thị trường tài chính – tiền tệ thế giới đòi hỏi cơ quan này phải có tính toán xa hơn, không chỉ những tháng cuối năm 2018 mà vắt sang cả năm 2019", một chuyên gia nói.

Theo dõi thị trường có thể thấy, việc siết chặt tín dụng của NHNN ngay từ đầu năm khiến tăng trưởng tín dụng giảm mạnh so với năm ngoái. Trong khi đó, thời điểm này, room tín dụng của nhiều ngân hàng đã cạn, nên việc đẩy vốn ra nền kinh tế cũng được các ngân hàng tính toán thận trọng, bởi nếu không cẩn thận sẽ bị NHNN "tuýt còi".

Nếu chỉ vì nhu cầu vốn của nền kinh tế tăng thì cũng không thể làm cho thanh khoản căng thẳng đến mức lãi suất thị trường liên ngân hàng liên tục tăng được.

Nguồn tiền lớn đã đi đâu?

Thực tế, thanh khoản của ngân hàng không chỉ có từ nguồn huy động vốn từ khu vực dân cư và các doanh nghiệp, mà có một lượng lớn tiền gửi từ Kho bạc Nhà nước.

Do đó, vốn VND trong hệ thống ngân hàng hiện nay đã đi đâu còn liên quan đến số dư tiền gửi Kho bạc Nhà nước tại các ngân hàng thương mại được nhận định là một biến số khó lường và dự kiến sẽ biến động nhiều hơn trong các tháng cuối năm do nhu cầu chi tiêu ngân sách, chi tiêu đầu tư công có xu hướng gia tăng.

Tính đến cuối tháng 10/2018, số dư tiền gửi Kho bạc Nhà nước tại các ngân hàng thương mại cũng có xu hướng biến động thường xuyên hơn với mức giảm khoảng 15.000 – 20.000 tỷ đồng.

Bên cạnh đó, xen giữa việc tăng mạnh lãi suất liên ngân hàng là tỷ giá USD/VND cũng đang có xu hướng tăng kể từ cuối tháng 6 và luôn giữ ở mức cao cho đến nay. Mặc dù có thời điểm tỷ giá USD hạ nhiệt, nhưng chỉ trong thời gian ngắn lại tăng nhanh. Đây cũng chính là nguyên nhân khiến nhiều doanh nghiệp chuyển hướng từ vay ngoại tệ sang VND để tránh rủi ro về tỷ giá.

Để đáp ứng nhu cầu thanh khoản cao của hệ thống ngân hàng, ngay trong tháng 10, NHNN cho vay trên thị trường mở (OMO) lên tới 44.544 tỷ đồng. Còn nếu tính cả lượng tín phiếu bán mới và đáo hạn, trong tháng 10 vừa qua, NHNN đã phát hành 15.170 tỷ đồng và đáo hạn 62.691 tỷ đồng. Tính chung cả tháng, NHNN đã bơm ròng 92.065 tỷ đồng ra thị trường.

Cùng với đà tăng trên thị trường liên ngân hàng, lãi suất khu vực tổ chức kinh tế và dân cư cũng điều chỉnh tăng trong tháng 10. Trong đó, mức tăng rõ rệt ở các kỳ hạn ngắn 1 – 3 tháng và kỳ hạn dài 12 – 13 tháng.

Đến cuối tháng 10, mặt bằng lãi suất huy động VND phổ biến ở mức 0,6-1%/năm đối với tiền gửi không kỳ hạn và có kỳ hạn dưới 1 tháng; 4,3-5,5%/năm đối với tiền gửi có kỳ hạn từ 1 tháng đến dưới 6 tháng; 5,3-6,5%/ năm đối với tiền gửi có kỳ hạn từ 6 tháng đến dưới 12 tháng; kỳ hạn trên 12 tháng ở mức 6,5-7,3%/năm.