Phóng viên: Vì sao cần phải nâng hạng TTCK, thưa ông?

Ông Nguyễn Việt Quang: “Nâng hạng” chính là đề cập đến sự thay đổi tích cực trong triển vọng của bất kỳ một chiến lược, cuộc đua nào, không riêng TTCK.

Đối với TTCK, việc nâng hạng chính là khẳng định được độ tin cậy của thị trường và thường được thực hiện sau khi đánh giá thông tin định tính và định lượng, góp phần làm tăng giá trị tài chính của chứng khoán/tài sản đó.

Nếu Việt Nam được nâng hạng từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi sẽ thu hút được dòng vốn lớn hơn và ổn định hơn của nhà đầu tư nước ngoài. Khi đó, dòng vốn đầu tư vào thị trường có tính ổn định cao hơn so với dòng tiền “nóng” đầu tư vào thị trường cận biên.

Do vậy, các doanh nghiệp niêm yết và nhà đầu tư trong nước sẽ tránh được tình trạng dòng tiền nước ngoài đổ vào một cách ồ ạt, sau đó lại bị rút ròng liên tục từ đó sẽ giúp TTCK ổn định hơn.

Việc dòng vốn nước ngoài chảy vào thị trường nhiều hơn, sự tham gia của các nhà đầu tư nước ngoài cũng giúp các doanh nghiệp nội địa có cơ hội hơn khi tiếp xúc với trình độ, kinh nghiệm quản lý mới, hiện đại.

Các doanh nghiệp và các tổ chức kinh doanh chứng khoán trong nước có động lực phải thay đổi để đáp ứng yêu cầu mới, qua đó năng lực hoạt động của doanh nghiệp và tổ chức trung gian thị trường được nâng cao.

Phóng viên: Vậy cần tập trung làm gì để đẩy nhanh tiến trình nâng hạng, thưa ông?

Ông Nguyễn Việt Quang: Về cơ bản, TTCK đã đạt được hầu hết các tiêu chí của các tổ chức xếp hạng như MSCI, FTSE Russell. Tuy nhiên, có 2 nhóm vấn đề cần tập trung tháo gỡ để có thể nâng hạng TTCK, đó là: Yêu cầu ký quỹ trước giao dịch (prefunding) và giới hạn sở hữu nước ngoài.

Cá nhân tôi thấy, các sản phẩm hiện nay trên TTCK chưa đáp ứng được nhu cầu của các nhà đầu tư tổ chức và nhà đầu tư nước ngoài khi mà chúng ta còn có nhiều các hạn chế về tỷ lệ sở hữu đối với các ngành nghề kinh doanh có điều kiện. Prefunding cũng là sản phẩn còn thiếu danh cho nhà đầu tư nước ngoài. Ngoài ra, việc chưa thể giao dịch T0 hoặc có các sản phẩn như short selling là những điểm mà thị trường hiện nay chưa đáp ứng được.

Về tỷ lệ sở hữu cho nhà đầu tư nước ngoài, hiện tại, theo Luật Đầu tư và Nghị định số 31/2021/NĐ-CP, đang có 25 ngành nghề chưa được tiếp cận thị trường và 59 ngành nghề tiếp cận thị trường có điều kiện đối với nhà đầu tư nước ngoài.

Về yêu cầu ký quỹ trước giao dịch (pre-funding), hệ thống giao dịch chứng khoán KRX đang được Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) đặt mục tiêu đi vào vận hành vào cuối tháng 12/2023. Hệ thống này sẽ là cơ sở về mặt kỹ thuật cho việc không cần yêu cầu nhà đầu tư nước ngoài phải có đủ 100% tiền trong tài khoản trước khi mua chứng khoán.

Công ty chứng khoán cho biết có thể phối hợp với các bên liên quan hỗ trợ ứng vốn cho nhà đầu tư nước ngoài để thực hiện giao dịch mà không cần ký quỹ 100%. Việc triển khai hệ thống CCP được sớm hay không thi mấu chốt cần có sự cho phép của Ngân hàng Nhà nước thì hệ thống mới có thể triển khai được.

Để tháo gỡ hai nút thắt này, cần có sự vào cuộc, phối hợp đồng bộ giữa Bộ Tài chính, UBCKNN với Bộ Kế hoạch và Đầu tư; Ngân hàng Nhà nước.

Phóng viên: Ông có nhận xét gì về khả năng hoàn thành mục tiêu nâng hạng thị trường trước năm 2025?

Ông Nguyễn Việt Quang: Trong thời gian vừa qua, cơ quan quản lý đã nỗ lực thúc đẩy, rút ngắn lộ trình được nâng hạng của TTCK Việt Nam. Về khuôn khổ pháp lý, Luật Chứng khoán 2019, Luật Đầu tư 2020, Luật Doanh nghiệp 2020 và các văn bản hướng dẫn đã từng bước đáp ứng các tiêu chí về nâng hạng thị trường.

TTCK Việt Nam cũng ngày càng minh bạch và lành mạnh hơn khi nhiều sai phạm bị xử lý nghiêm. Nhiều doanh nghiệp đã chủ động công bố thông tin bằng tiếng Anh, riêng nhóm VN30 đã có 100% doanh nghiệp công bố thông tin bằng tiếng Anh.

Với việc trong tháng 11, hệ thống KRX được tiến hành kiểm thử lần cuối và đa phần các công ty chứng khoán dã đáp ứng được các kịch bản kiểm thử thì khả năng đưa hệ thống KRX vào vận hành trong cuối năm nay là rất cao.

Bên cạnh đó, nhiều vấn đề mới hỗ trợ cho nâng hạng cũng đã được quy định rõ ràng hơn trong Nghị định số 155/2020/NĐ-CP và Thông tư số 96/2020/TT-BTC. Sắp tới, UBCKNN sẽ tiếp tục đề xuất sửa đổi các văn bản pháp lý liên quan để đảm bảo TTCK minh bạch, công khai, bền vững, hỗ trợ cho tiến trình nâng hạng. Do vậy, mục tiêu đến năm 2025 TTCK được nâng hạng là hoàn toàn khả thi.

Ông có đề xuất giải pháp gì giúp TTCK Việt Nam sớm hoàn thành mục tiêu nâng hạng?

Ông Nguyễn Việt Quang: Tôi cho rằng các cơ quan quản lý cần sớm dỡ bỏ các quy định về tỉ lệ sở hữu nước ngoài tại doanh nghiệp và cần sớm có giải pháp triển khai hệ thống CCP, trong đó ngân hàng lưu ký phải là thành viên bù trừ là phương án tối ưu để xử lý vấn đề yêu cầu ký quỹ trước giao dịch.

Nếu khắc phục được vấn đề prefunding thì câu chuyện nâng hạng TTCK Việt Nam sẽ sớm đạt được mục tiêu nâng hạng.

Phóng viên: Trân trọng cảm ơn ông!