Tăng TFP là động lực để thúc đẩy tăng năng suất

Theo các chuyên gia năng suất, chất lượng, ngày nay năng suất, chất lượng được nhìn nhận là thước đo thành công của từng doanh nghiệp.

Năng suất của nền kinh tế có 3 yếu tố chính là năng suất lao động, năng suất vốn và năng suất TFP (năng suất các yếu tố tổng hợp). TFP cũng chính là những đóng góp từ khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo vào năng suất.

Khi dư địa để tăng năng suất từ năng suất lao động và năng suất vốn không còn nhiều thì việc "bơm" thêm vốn, tăng lao động vào nền kinh tế rất khó thực hiện.

Trong các giai đoạn phát triển trước, đóng góp chủ yếu của tăng năng suất lao động của Việt Nam là do dịch chuyển cơ cấu. Lao động dịch chuyển từ khu vực nông nghiệp có năng suất lao động thấp sang khu vực công nghiệp và dịch vụ có năng suất lao động cao hơn.

Tuy nhiên, đây sẽ không thể là động lực phát triển bền vững. Vai trò của chuyển dịch cơ cấu trong tăng trưởng năng suất lao động đã giảm dần trong những năm gần đây.

Do đó, việc tăng TFP chính là động lực để thúc đẩy tăng năng suất trong doanh nghiệp cũng như năng suất của nền kinh tế nhiều nước nói chung và Việt Nam nói riêng.

Điều đó có nghĩa là các yếu tố khoa học - công nghệ phải được ưu tiên áp dụng. Đồng thời, chất lượng nguồn nhân lực và ý thức lao động phải được nâng lên để hấp thụ tối đa được chuyển giao công nghệ, tạo tiền đề cho tăng trưởng năng suất.

Ở góc độ hệ thống quản lý, theo nhiều chuyên gia, hiện nay, không ít doanh nghiệp chỉ áp dụng một hệ thống quản lý. Phần đông trong số đó áp dụng hệ thống nhằm giải quyết nhiều vấn đề về mặt tổ chức gặp phải ở một thời điểm. Đa phần doanh nghiệp không có khả năng tự cải tiến và chuẩn hóa công việc hàng ngày và dần xây dựng một hệ thống quản lý cho riêng mình.

Đến một lúc nào đó, doanh nghiệp lớn lên, quy mô mở rộng, nếu không có sự kiểm soát và hoạt động một cách tự phát thì khi có sự cố sẽ rất nghiêm trọng. Đây là giai đoạn doanh nghiệp có nhu cầu áp dụng các tiêu chuẩn hệ thống quản lý.

Để nâng cao năng suất, chất lượng trở thành thói quen trong doanh nghiệp, việc thay đổi tư duy của chủ doanh nghiệp, người lao động giữ vai trò rất quan trọng.

Trong doanh nghiệp, năng suất không chỉ là yếu tố sống còn mà còn cần phải thực hiện một cách thường xuyên, liên tục. Việc cải tiến khoa học, kỹ thuật là ngay từ chính người lao động thông qua việc học tập các công cụ cải tiến.

Cạnh đó, các chuyên gia cũng nhìn nhận, cơ quan quản lý nhà nước cần đưa ra các chính sách khuyến khích, hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới sáng tạo và ứng dụng khoa học - công nghệ; có giải pháp liên kết giữa doanh nghiệp trong nước và doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) để từ đó tăng cường chuyển giao công nghệ và tăng hiệu ứng lan tỏa công nghệ.

Khâu nguồn nhân lực cũng cần được chú trọng hơn nữa. Đưa năng suất, chất lượng vào đào tạo trong các trường để tạo dựng đội ngũ chuyên gia là một trong những nhiệm vụ cần thúc đẩy mạnh mẽ trong thời gian tới.

Cơ quan quản lý đồng hành cùng doanh nghiệp trong nâng cao năng suất

Thời gian tới, cần nâng cao nhận thức của cơ quan quản lý nhà nước trên địa bàn các địa phương trong vấn đề năng suất, chất lượng bởi đây không chỉ là câu chuyện của doanh nghiệp.

Nếu cơ quan quản lý đồng hành cùng doanh nghiệp, các cơ chế, chính sách, văn bản khi ban hành tạo được sự thông thoáng, thuận lợi sẽ là động lực để doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, cải tiến năng suất, chất lượng.

Nếu một văn bản khi ban hành ra gây khó khăn thì đương nhiên năng suất sẽ giảm. Thực hành thể chế tốt là điều quan trọng nhưng muốn làm được như vậy cần sự thay đổi trong hệ thống quản lý, cán bộ công chức.

Ngoài ra, các địa phương cũng cần xây dựng được cho mình lực lượng chuyên gia tư vấn về năng suất, chất lượng. Đó chính là lực lượng đã tham gia vào Ban Chỉ đạo ISO 9000 các cấp...