Thoát nghèo chuẩn cũ, tái nghèo chuẩn mới

Việc duy trì được tốc độ tăng trưởng kinh tế khá cao trong nhiều năm vừa qua đã đem lại sự cải thiện ngoạn mục về mức sống cho người dân khu vực. Và nếu xu hướng này tiếp tục diễn ra thì tỷ lệ người nghèo - được tính theo mức thu nhập hoặc chi tiêu dưới 1,25 USD/người/ngày trên cơ sở ngang giá sức mua năm 2005 - có thể giảm xuống còn 1,4% vào năm 2030. Như vậy, công tác xóa nghèo tại khu vực xem như đã hoàn tất.

Tuy nhiên báo cáo mới của Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) mang tên “Những Chỉ số chủ yếu của khu vực châu Á và TBD năm 2014” cho rằng, mức 1,25 USD/ngày chưa phản ánh đầy đủ bức tranh của tình trạng nghèo đói cùng cực.

Ba yếu tố bổ sung cần được tính đến trong bức tranh nghèo đói tại khu vực gồm: Chi phí tiêu dùng cụ thể của những người nghèo ở châu Á; Chi phí lương thực tăng nhanh hơn tốc độ tăng giá chung; Khả năng dễ bị ảnh hưởng bởi thiên tai, biến đổi khí hậu, khủng hoảng kinh tế cũng như những cú sốc khác. Những yếu tố này nếu được đưa vào tính toán sẽ tạo ra những thay đổi trong bức tranh đánh giá chung về nghèo đói trong khu vực.

Đơn cử, giá lương thực tăng nhanh làm gia tăng rủi ro bất ổn an ninh lương thực. So với những người bình thường, người nghèo sử dụng một tỷ lệ lớn hơn nhiều trong thu nhập của mình để mua lương thực. Vì vậy, vấn đề bất ổn an ninh lương thực cần được cân nhắc khi đánh giá về nghèo đói. Nếu tính đến thực tế rằng mức độ tăng của giá lương thực lớn hơn mức độ tăng của chỉ số giá tiêu dùng nói chung, tỷ lệ nghèo ở khu vực châu Á năm 2010 sẽ tăng thêm 4%, tương đương với việc tăng thêm 141 triệu người.

Bên cạnh đó, nhiều hộ gia đình có thu nhập thấp đang sống ở mức cận nghèo có thể dễ dàng rơi vào tình trạng nghèo đói nếu như gặp phải thiên tai, khủng hoảng tài chính, bệnh tật hoặc các cú sốc tiêu cực khác. Chuẩn nghèo có điều chỉnh theo mức độ dễ bị ảnh hưởng đó sẽ được “cộng thêm” 11,9% vào tỷ lệ nghèo ở khu vực châu Á năm 2010, tương đương có 418 triệu người nghèo tăng thêm.

Ngoài ra, báo cáo này cho rằng, chuẩn nghèo riêng cho khu vực châu Á ước tính nên ở mức khoảng 1,51 USD/người/ngày. Nếu như sử dụng chuẩn nghèo này sẽ làm tăng tỷ lệ nghèo của châu Á năm 2010 thêm 9,8%, tức từ 20,7% lên 30,5%. Số lượng những người nghèo sẽ tăng thêm 343 triệu người.

“Mức 1,25 USD/ngày không đủ để duy trì những phúc lợi tối thiểu ở nhiều vùng trong khu vực của chúng ta. Cần phải có những hiểu biết đầy đủ hơn về nghèo đói để giúp các nhà hoạch định chính sách xây dựng những cách tiếp cận hiệu quả nhằm giải quyết thách thức nghiêm trọng này” - ông Shang-Jin Wei, Trưởng Ban Kinh tế của ADB nêu quan điểm.

An ninh lương thực cần đặt lên hàng đầu

Vì những yếu tố trên không nhất thiết có tính loại trừ lẫn nhau, báo cáo nhận định: tác động tổng thể sẽ làm tăng mức ước tính về tỷ lệ nghèo ở khu vực châu Á năm 2010 thêm 28,8%, lên mức 49,5%. Về con số tuyệt đối, số lượng người nghèo sẽ tăng từ 1,02 tỷ người lên 1,75 tỷ người. Để đối phó với thách thức này, báo cáo kêu gọi cần có sự tập trung mạnh hơn vào những nỗ lực tăng cường an ninh lương thực và giảm mức độ dễ bị ảnh hưởng bên cạnh việc thúc đẩy tăng trưởng.

An ninh lương thực có thể được cải thiện bằng việc tăng cường nguồn cung lương thực thông qua các giải pháp như: phát triển công nghệ và tăng năng suất mạnh hơn; mở rộng khả năng tiếp cận và hợp lý hóa giá cả thông qua các chương trình viện trợ lương thực có mục tiêu cho người nghèo; cải thiện cơ sở hạ tầng từ nơi sản xuất đến nơi tiêu thụ; ổn định nguồn cung lương thực thông qua các bước như xây dựng các kho dự trữ khẩn cấp quốc gia hoặc khu vực…

Để quản lý mức độ dễ bị ảnh hưởng đang gia tăng, các chính phủ có thể đầu tư vào công tác lập bản đồ các vùng dễ gặp rủi ro và các nỗ lực giảm thiểu rủi ro thiên tai như các hệ thống cảnh báo sớm và đa dạng hóa các sinh kế. Bên cạnh đó, cần khuyến khích việc phát triển các sản phẩm bảo hiểm mà người nghèo có thể tiếp cận được. Việc củng cố cơ sở hạ tầng vững vàng hơn và tăng cường hệ thống an sinh xã hội cũng là những nhân tố quan trọng của một chiến lược giảm nghèo dài hạn.