Trình bày Tờ trình tại phiên họp, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long cho biết, Dự án Luật Quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại DN (sửa đổi) áp dụng đối với đại diện chủ sở hữu nhà nước; DN do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ; DN do các tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội nắm giữ 100% vốn điều lệ; Người đại diện phần vốn nhà nước đầu tư tại DN; Cơ quan, tổ chức, cá nhân khác có liên quan đến hoạt động đầu tư, quản lý, sử dụng vốn nhà nước tại DN.

Theo Bộ trưởng Bộ Tư pháp, nội dung các chính sách của đề nghị xây dựng Luật tập trung vào 04 chinh sách trọng tâm, gồm: Đầu tư vốn Nhà nước vào DN; cơ cấu lại vốn Nhà nước tại DN; quản lý vốn nhà nước đầu tư tại DN; quyền, trách nhiệm của đại diện chủ sở hữu. 

Cụ thể, đối với nội dung đầu tư vốn Nhà nước vào DN, Dự án Luật quy định cụ thể khái niệm vốn nhà nước tại DN, vốn của DN, vốn đầu tư của chủ sở hữu (Nhà nước) tại DN. Quy định cụ thể nguồn lực, quy trình đầu tư vốn nhà nước vào DN và hình thức, phạm vi đầu tư vốn nhà nước.

Nội dung đầu tư vốn nhà nước bám sát định hướng Nghị quyết Đại hội Đảng XIII nhằm củng cố, phát triển một số tập đoàn kinh tế, tổng công ty quy mô lớn, có hiệu quả kinh tế cao, có năng lực công nghệ và đổi mới sáng tạo trong một số ngành, lĩnh vực mới, có tính chất quan trọng của nền kinh tế như năng lượng tái tạo, kết cấu hạ tầng quốc gia, tài chính, công nghiệp viễn thông, công nghệ lõi…

Với nội dung cơ cấu lại vốn Nhà nước tại DN, Dự án Luật luật hóa một số nội dung quy định mang tính chất nguyên tắc chung nhằm nâng cao tính hiệu lực, hiệu quả của pháp luật trong quá trình thực hiện chuyển đổi cổ phần hóa, bán, thoái vốn như: giá trị DN phải được định giá lại sát với thị trường thông qua tổ chức có chức năng thẩm định giá và làm cơ sở để xác định giá khởi điểm; việc bán cổ phần, thoái vốn phải thực hiện theo nguyên tắc thị trường, công khai, minh bạch, tối đa lợi ích kinh tế - xã hội cho nhà nước; DN sau cổ phần hóa phải đăng ký giao dịch, niêm yết trên thị trường chứng khoán;….

Đồng thời, thể chế hóa cụ thể nội dung Nghị quyết số 12-NQ/TW ngày 3/6/2017 của Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về tiếp tục cơ cấu lại, đổi mới và nâng cao hiệu quả DNNN. Đối với thoái vốn, bãi bỏ phương thức “chào bán cạnh tranh”; giá khởi điểm phải do tổ chức có chức năng thẩm định giá xác định.

Bổ sung các trường hợp chuyển giao thực tế phát sinh trong thời gian qua; quy định nguyên tắc chuyển giao theo hướng tách bạch giữa chuyển giao có thanh toán và chuyển giao không thanh toán, việc chuyển giao không thanh toán (điều chỉnh tăng, giảm vốn) chỉ áp dụng đối với các DN hoạt động trong lĩnh vực quốc phòng, an ninh, DNNN cung ứng sản phẩm dịch vụ công, các công ty nông, lâm nghiệp và các lĩnh vực khác (độc quyền) theo quy định của Chính phủ (điện lực, dầu khí,...).

Về quản lý vốn nhà nước đầu tư tại DN, Dự án Luật quy định cụ thể nội dung quản lý vốn nhà nước đầu tư tại DN do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ; DN do Nhà nước nắm trên 50% vốn điều lệ, tổng số cổ phần có quyền biểu quyết; DN do DNNN sở hữu 100% vốn điều lệ. Xây dựng các tiêu chí giám sát, đánh giá hiệu quả hoạt động theo nguyên tắc thị trường, phù hợp với từng loại hình DN và bám sát nguyên tắc tổng thể không đánh giá từng dự án.

Về quyền, trách nhiệm của đại diện chủ sở hữu, Dự án Luật phân công, phân cấp thực hiện quyền đại diện chủ sở hữu nhà nước của các cơ quan, tổ chức; Quyền, trách nhiệm của các cơ quan liên quan trong thực hiện quyền của chủ sở hữu; Quy định về trách nhiệm giải trình của DNNN, cơ quan đại diện chủ sở hữu trước hoạt động giám sát của cơ quan thuộc Hội đồng nhân dân, Quốc hội; Nâng cao trách nhiệm của cơ quan đại diện chủ sở hữu trong việc giao mục tiêu cụ thể tại kế hoạch sản xuất kinh doanh của DN để tận dụng tối đa nguồn lực, phù hợp với thực tiễn hoạt động, dự báo thị trường và quản lý theo mục tiêu đối với DN...

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long cũng cho biết, Chính phủ đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, đưa dự án Luật Quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại DN (sửa đổi) vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2023, trình Quốc hội cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 5 (tháng 5/2023) và thông qua tại Kỳ họp thứ 6 (tháng 10/2023).

Nêu ý kiến thẩm tra nội dung Tờ trình của Chính phủ, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng cho biết, Ủy ban Pháp luật và các cơ quan của Quốc hội tán thành sửa đổi toàn diện Luật Quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất kinh doanh tại DN, kịp thời khắc phục những bất cập, vướng mắc của Luật hiện hành.

Chủ nhiệm Ủy ban Hoàng Thanh Tùng cho biết thêm, sau khi xem xét, phân tích nội dung Tờ trình, thường trực Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội đề nghị Chính phủ lưu ý, cân nhắc thận trọng việc sử dụng một số khái niệm mới (vốn đầu tư của chủ sở hữu nhà nước tại DN, vốn của DN...) bảo đảm phù hợp, thống nhất với các Luật Đầu tư công, Luật Đấu thầu, Luật DN và tinh thần Nghị quyết số 12-NQ/TW Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về tiếp tục cơ cấu lại, đổi mới và nâng cao hiệu quả DNNN.

Đồng thời, cần xem xét đánh giá tác động của việc thực thi Luật này sau khi được ban hành gắn với quy định của Luật DN nhằm xác định chính sách quản lý phù hợp, đặc biệt là việc đầu tư vốn vào các công ty cổ phần, nhất là công ty cổ phần do Nhà nước nắm giữ dưới 50% vốn điều lệ. Quy định rõ các nguyên tắc, tiêu chí để giám sát, kiểm tra hoạt động sử dụng, đầu tư vốn nhà nước tại DN để bảo toàn và bảo đảm sử dụng hiệu quả nguồn vốn nhà nước, tránh sơ hở có thể dẫn đến sai phạm, vi phạm, gây thất thoát nguồn lực của Nhà nước…

Qua thảo luận, các Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã đồng ý chủ trương bổ sung Dự án Luật vào chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2023 để trình Quốc hội xem xét tại Kỳ họp thứ 5, thông qua tại Kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa XV.