Báo cáo giải trình tại phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội chiều ngày 9/8, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết, tỷ lệ giải ngân 7 tháng qua thấp hơn cùng kỳ năm 2021 khoảng 2%, dự đoán cả năm 2022 tỷ lệ giải ngân sẽ đạt khoảng 92%.

Lý giải về nguyên nhân chậm giải ngân so với năm 2021, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho rằng, tháng 7/2021, Quốc hội mới thông qua kế hoạch đầu tư công trung hạn trong khi giá cả nguyên vật liệu xây dựng tăng rất cao, trung bình 20%. Trong khi đó, thực tế phần lớn nhà thầu ký theo trọn gói nên dẫn đến tình trạng càng làm càng lỗ hoặc "án binh bất động" chờ chính sách của Nhà nước. Thêm vào đó, tâm lý các địa phương về các vướng mắc trong xử lý thủ tục liên quan đất đai, giải phóng mặt bằng, đầu tư... nên hầu hết đang chậm hơn so yêu cầu, thậm chí tại một số địa phương còn “không dám làm” ảnh hưởng đến tiến độ giải ngân chung.

Tuy nhiên, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cũng cho biết, 7 tháng đầu năm nay, tỷ lệ giải ngân đang thấp hơn 2% nhưng giá trị tuyệt đối rất lớn, gấp 2 lần năm 2021. Đồng thời, Chính phủ rất quyết liệt trong xử lý vấn đề, thành lập 6 đoàn công tác đi các địa phương, các bộ, ngành có tỷ lệ giải ngân thấp để nắm rõ, đôn đốc, xử lý ngay vấn đề thuộc thẩm quyền. Bên cạnh đó, Chính phủ cũng đã tổ chức 2 hội nghị về đầu tư công; ban hành nhiều chỉ thị, công điện, hướng dẫn...; ngay trong tuần này, số vốn còn lại sẽ được ký chuyển xin ý kiến Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Trong thời gian tới, Chính phủ sẽ ban hành nghị quyết tháo gỡ ngay một số khó khăn, có các giải pháp hữu hiệu thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công. Các địa phương cũng cam kết giải ngân hết số vốn được giao.

Báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính – Ngân sách của Quốc hội Nguyễn Phú Cường cho biết, Ủy ban thống nhất chủ trương trên, song đề nghị Chính phủ quyết liệt đôn đốc, chỉ đạo các bộ, cơ quan trung ương và địa phương khẩn trương hoàn thiện thủ tục đầu tư dự án, phân bổ hết số vốn còn lại theo quy định. Việc phân bổ, giao vốn kế hoạch đầu tư công trung hạn đối với số vốn còn lại cần thực hiện trước 31/12/2022. Sau thời hạn trên, chuyển toàn bộ số vốn còn lại vào dự phòng chung để tăng cường kỷ luật, kỷ cương trong quản lý, sử dụng vốn đầu tư công.

Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính – Ngân sách của Quốc hội nêu rõ, về tình hình phân bổ, giao vốn kế hoạch đầu tư công trung hạn thì số vốn Chính phủ phải báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội trước khi giao là 455.909,989 tỷ đồng. Chính phủ cũng đã trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến trước khi giao đợt 3 là 100.426,504 tỷ đồng. Như vậy, số vốn còn lại Chính phủ chưa trình cho ý kiến (sau đợt 3) là 355.483,485 tỷ đồng.

Cho ý kiến về nội dung này, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ lưu ý, giải ngân đầu tư công vẫn chậm, đây là thực tế đã diễn ra nhiều năm nay. Nhấn mạnh về thời gian gần 01 năm thực hiện Nghị quyết số 43/2022/QH15 về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội nhưng không giao được vốn, dẫn đến tỷ lệ giải ngân thấp. Nhắc đến số vốn đầu tư công trung hạn vẫn còn dư (355.483,485 tỷ đồng), Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đề nghị Chính phủ làm rõ vì sao còn số lượng lớn như vậy, đồng thời làm rõ các vướng mắc để cùng tháo gỡ.

Chủ tịch Quốc hội đặt vấn đề, cân nhắc giao Uỷ ban Tài chính – Ngân sách phối hợp, thống kê toàn bộ số vốn cả trung hạn và chương trình theo Nghị quyết số 43/2022/QH15 mà chưa giao được. Từ đó, tìm ra các vướng mắc để cùng tháo gỡ theo tinh thần của Luật Đầu tư công, Luật Ngân sách nhà nước và Nghị quyết của Quốc hội.

Kết luận nội dung này, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho biết, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất chủ trương bố trí, bổ sung và điều chỉnh kế hoạch đầu tư công trung hạn vốn ngân sách trung ương giai đoạn 2021-2025 (đợt 3) cho các dự án đã đủ thủ tục đầu tư theo quy định. Trong đó, thống nhất việc giao vốn kế hoạch cho 3 dự án quan trọng quốc gia là 78.307,587 tỷ đồng, gồm Dự án đường bộ cao tốc Bắc – Nam phía Đông giai đoạn 2021-2025, Dự án đường Vành đai 4 – Vùng Thủ đô và Dự án đường Vành đai 3 TP. Hồ Chí Minh. 

Ủy ban Thường vụ Quốc hội yêu cầu Chính phủ bảo đảm điều hòa nguồn vốn đầu tư công của Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025, đặc biệt là với nguồn vốn đầu tư công của chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội để ưu tiên vốn cho các dự án trọng điểm, bảo đảm tập trung giải ngân trong 2 năm 2022-2023 vốn đầu tư công hỗ trợ Chương trình phục hồi kinh tế - xã hội. 

Đồng thời, Chính phủ chịu trách nhiệm hoàn thiện danh mục dự án, phân bổ chi tiết, đảm bảo tuân thủ đúng quy định của Luật Đầu tư công, Luật Ngân sách Nhà nước và các nghị quyết của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội.