Chia sẻ tại Diễn đàn Doanh nghiệp Phát triển bền vững năm 2025 do Hội đồng Doanh nghiệp vì sự phát triển bền vững Việt Nam - Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam tổ chức diễn ra mới đây, bà Trịnh Thị Hương - Phó Cục trưởng Cục Phát triển doanh nghiệp tư nhân và kinh tế tập thể (Bộ Tài chính) cho rằng, chuyển đổi xanh để phát triển bền vững không chỉ là thách thức mà còn là cơ hội lớn cho các doanh nghiệp Việt Nam nếu đón bắt được xu hướng.

Theo bà Hương, đối với doanh nghiệp, có 2 lực chính để thúc đẩy doanh nghiệp chuyển đổi xanh. Thứ nhất là lực đẩy - là áp lực, yêu cầu của thị trường, của khách hàng, đối tác, nhà đầu tư, trách nhiệm tuân thủ quy định pháp luật. Do đó chuyển đổi xanh trong doanh nghiệp là yêu cầu cấp thiết và quan trọng để doanh nghiệp Việt Nam đáp ứng xu hướng phát triển của quốc tế.

Thứ hai là lực kéo – là cơ hội và động lực, lợi ích mà chuyển đổi xanh có thể mang lại cho doanh nghiệp bao gồm: khả năng nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp; đáp ứng tiêu chuẩn thị trường quốc tế, tránh bị loại khỏi chuỗi cung ứng toàn cầu trong xu thế phát triển bền vững của nền kinh tế toàn cầu; hỗ trợ doanh nghiệp mở rộng cơ hội tiếp cận vốn bằng nhiều hình thức và kênh huy động khác nhau như: thông qua tín dụng xanh, trái phiếu xanh, quỹ hỗ trợ quốc tế.

Bên cạnh đó, chuyển đổi xanh giúp doanh nghiệp gia tăng giá trị thương hiệu, đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng trong bối cảnh doanh nghiệp xanh ngày càng được được xã hội, người tiêu dùng và nhà đầu tư đánh giá cao; giúp tạo động lực tăng trưởng mới thông qua việc hình thành các ngành nghề mới cho phát triển, mở rộng quy mô của doanh nghiệp như năng lượng tái tạo, kinh tế tuần hoàn, dịch vụ môi trường…

Tuy nhiên, bà Hương cũng thẳng thắn chỉ ra rằng chuyển đổi xanh, kinh doanh bền vững vẫn đang là vấn đề mới và khó đối với các đa số các doanh nghiệp Việt Nam. Phần lớn các doanh nghiệp, đặc biệt là khu vực doanh nghiệp nhỏ và vừa chiếm đa số ở Việt Nam, vẫn gặp phải 3 rào cản chính trong chuyển đổi xanh, đó là thiếu thông tin và nhận thức, thiếu nguồn lực (vốn, nhân lực, công nghệ) và thiếu sự kết nối, hỗ trợ từ hệ sinh thái để cùng triển khai khung tiêu chuẩn môi trường, xã hội, quản trị (ESG) theo một chuỗi giá trị.

Để giúp các doanh nghiệp từng bước khắc phục và vượt qua các rào cản này, bà Hương cho biết thời gian qua, Bộ Tài chính đã tham mưu cho Chính phủ đã ban hành nhiều chính sách, chương trình, kế hoạch để hiện thực hóa mục tiêu xanh hóa nền kinh tế và hỗ trợ thúc đẩy doanh nghiệp chuyển đổi xanh như: Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021 - 2030, Chiến lược quốc gia về biến đổi khí hậu giai đoạn đến năm 2050, Kế hoạch hành động quốc gia thực hiện kinh tế tuần hoàn đến năm 2035, Chương trình hỗ trợ doanh nghiệp khu vực tư nhân kinh doanh bền vững giai đoạn 2022 - 2025 theo Quyết định số 167/QĐ-TTg.

Đồng thời, Bộ Tài chính đã chủ trì, phối hợp với các cơ quan, đối tác trong và ngoài nước khởi xướng nhiều sáng kiến nhằm thúc đẩy kinh doanh bền vững như: Sáng kiến ESG 2025, Inclusive Business Hub, Social Impact Pathway…

Đồng thời, Nghị quyết số 68 NQ/TW của Bộ Chính trị đã quy định nhiều chính sách hỗ trợ mạnh mẽ cho doanh nghiệp chuyển đổi xanh, tiêu biểu như: ưu tiên một phần nguồn tín dụng thương mại dành cho doanh nghiệp tư nhân vay để đầu tư máy móc, thiết bị, công nghệ mới, chuyển đổi số, chuyển đổi xanh; đẩy mạnh phát triển tín dụng xanh với chính sách Nhà nước hỗ trợ lãi suất 2%/năm cho các doanh nghiệp vay vốn để thực hiện các dự án xanh, tuần hoàn và áp dụng khung tiêu chuẩn môi trường, xã hội, quản trị (ESG);

Có chính sách hỗ trợ chi phí đầu tư mua sắm máy móc, đổi mới công nghệ, chi phí thực hiện chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, kinh doanh bền vững, tuần hoàn thông qua cơ chế khấu trừ thuế thu nhập doanh nghiệp hoặc tài trợ qua các quỹ. Ưu đãi thuế cho hoạt động R&D, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, chuyển đổi xanh…

Đại diện Cục Phát triển doanh nghiệp tư nhân và kinh tế tập thể cho biết, trong thời gian tới,, Bộ Tài chính sẽ tập trung vào một số nhiệm vụ cụ thể để hỗ trợ doanh nghiệp đẩy mạnh chuyển đổi xanh. Cụ thể như sau:  

Thứ nhất, hoàn thiện thể chế, chính sách tài khoá, tài chính nhằm thúc đẩy ứng dụng khoa học công nghệ, chuyển đổi số, chuyển đổi xanh xanh: (i) Ưu đãi thuế cho hoạt động R&D, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, chuyển đổi xanh; (ii) Miễn, giảm thuế thu nhập doanh nghiệp, thu nhập cá nhân đối với doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, chuyên gia, nhà khoa học; (iii) Miễn lệ phí môn bài, miễn thuế thu nhập doanh nghiệp trong 3 năm đầu cho doanh nghiệp nhỏ và vừa thành lập mới.

Thứ hai, khơi thông dòng vốn xanh bao gồm: Thực hiện cơ chế hỗ trợ lãi suất 2%/năm đối với dự án xanh, kinh tế tuần hoàn; đồng thời rút kinh nghiệm để tránh tình trạng giải ngân thấp như gói hỗ trợ 2% trước đây; Phát triển trái phiếu xanh, trái phiếu bền vững, gắn với thị trường vốn minh bạch; Tăng cường vai trò của Quỹ Bảo vệ môi trường, Quỹ phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa, Quỹ bảo lãnh tín dụng; hoàn thiện thị trường tín chỉ carbon.

Thứ ba, khuyến khích liên kết chuỗi và doanh nghiệp tiên phong; có chính sách đặc thù để hình thành tập đoàn tư nhân lớn, sếu đầu đàn - dẫn dắt chuỗi giá trị và tham gia các dự án trọng điểm quốc gia về hạ tầng xanh, năng lượng tái tạo, công nghiệp hỗ trợ.

Ngoài ra, Bộ Tài chính đang tiến hành tổng kết Chương trình hỗ trợ doanh nghiệp khu vực tư nhân kinh doanh bền vững giai đoạn 2022 – 2025 và nghiên cứu đề xuất Chương trình giai đoạn 2026 - 2030, trong đó quy định các nội dung, giải pháp, nguồn lực cụ thể để hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi sang mô hình kinh doanh xanh, áp dụng khoa học đổi mới sáng tạo, bảo vệ môi trường…