Có thể điểm lại những điểm nhấn và kết quả nổi bật trong cải cách thủ tục hành chính lĩnh vực hải quan thời gian qua về một số nội dung sau:

Thứ nhất, trong việc thực hiện rà soát đơn giản thủ tục hành chính, Tổng cục Hải quan đã triển khai thực hiện Kế hoạch cải cách hành chính năm 2015 theo Quyết định số 81/QĐ-TCHQ ngày 13/01/2015; Công văn số 756/TCHQ-PC ngày 28/01/2015, công văn số 6041/TCHQ-PC ngày 01/7/2015 về việc triển khai thực hiện Chỉ số cải cách hành chính của ngành Hải quan.Kết quả thực hiện rà soát, chuẩn hóa công khai niêm yết thủ tục hành chính theo Quyết định số 08/QĐ-TTg ngày 06/01/2015 của Thủ tướng Chính phủ. Hiện nay, Tổng cục Hải quan đang xin ý kiến Vụ Pháp chế Bộ về kết quả chuẩn hóa Bộ TTHC lĩnh vực hải quan, cụ thể: 23 thủ tục mới; thay thế 128 thủ tục; bãi bỏ 84 thủ tục; giữ nguyên 13 thủ tục.

Trên cơ sở Luật Hải quan 2014 và các văn bản hướng dẫn thi hành có hiệu lực, tính đến 8/7/2015: 17 thủ tục hành chính đã được bãi bỏ trong đó 01 TTHC cấp Tổng cục và 16 TTHC cấp Chi cục (giảm từ 153 TTHC xuống còn 128 TTHC); 46 TTHC được đơn giản hóa (cấp Cục là 05 và cấp Chi cục là 41). Tổng cục Hải quan đã đề xuất phương án đơn giản hóa đối với 11 thủ tục hành chính liên quan đến quản lý biên giới trong xuất cảnh, nhập cảnh tại cửa khẩu cảng biển và cửa khẩu biên giới đất liền thuộc phạm vi quản lý của Bộ Tài chính.

Thứ hai, hệ thống VNACCS/VCIS đã được triển khai tại 34/34 Cục Hải quan và 171/171 Chi cục Hải quan trong phạm vi toàn quốc. Tổng cục Hải quan đã tiến hành đo thời gian giải phóng hàng tại Chi cục Hải quan cảng Sài Gòn KV1 tháng 10/2014: thời gian đăng ký tờ khai hải quan chỉ còn khoảng 3 giây; thời gian trung bình từ khi doanh nghiệp đăng ký tờ khai đến khi quyết định thông quan/giải phóng hàng đối với hàng nhập khẩu chỉ còn là 34 giờ 32 phút 14 giây, so với kết quả năm 2013 (42 giờ 07 phút 40 giây), khoảng thời gian này đã giảm đi 7,8 giờ (tương đương 18,5%); Thời gian trung bình từ khi doanh nghiệp đăng ký tờ khai đến khi quyết định thông quan đối với hàng xuất khẩu là 06 giờ 58 phút 55 giây, giảm 9,6 giờ (tương đương 58%) so với năm 2013 (16 giờ 36 phút 10 giây); đối với lô hàng phân luồng xanh, không phải nộp thuế thì thời gian này chỉ có 4 giây;

Thứ ba, thực hiện thanh toán thuế điện tử tại 34/34 Cục Hải quan tỉnh, thành phố: tiếp nhận thông tin thu từ 22 ngân hàng thương mại có ký thỏa thuận phối hợp thu với tần suất tức thời (online) và từ Kho bạc với tần suất 15 phút/lần; tự động hạch toán kế toán, thanh khoản nợ, thông quan hàng hóa cho doanh nghiệp xuất nhập khẩu với số thu chiếm 63% số thu của Tổng cục Hải quan;

Thứ tư, triển khai, tiếp nhận điện tử bản lược khai hàng hóa và các chứng từ có liên quan cho phương tiện vận tải biển xuất cảnh, nhập cảnh (E-manifest) tại tất cả các cửa khẩu cảng biển trên phạm vi toàn quốc và 02 cửa khẩu cảng sông quốc tế tại Vĩnh Xương (An Giang) và Thường Phước (Đồng Tháp). Tất cả các hãng tàu, đại lý hãng tàu, công ty giao nhận đều phải thực hiện E-manifest. Việc triển khai hệ thống đã tạo thuận lợi và giảm được gánh nặng chuẩn bị số lượng hồ sơ giấy rất lớn đối với doanh nghiệp, đồng thời giúp giảm chi phí trong quá trình làm thủ tục hải quan;

Thứ năm, cải cách thủ tục hải quan thể hiện sự đột phá thông qua việc thực hiện cơ chế một cửa quốc gia và một cửa ASEAN.

Trong đó, đối với việc thực hiện cơ chế một cửa quốc gia đã đạt được những kết quả như:

- Từ tháng 11/2014 đã kết nối với Bộ Giao thông vận tải triển khai tại Cảng Hải Phòng đối với các thủ tục tàu biển nhập cảnh, xuất cảnh, quá cảnh; tháng 12/2014 kết nối với Bộ Công Thương đối với các thủ tục cấp giấy chứng nhận xuất xứ C/O form D, giấy phép nhập khẩu các chất làm suy giảm tầng ô-dôn, giấy phép nhập khẩu mô-tô phân khối lớn, giấy phép nhập khẩu vật liệu nổ công nghiệp, giấy chứng nhận quy trình Kimberly đối với kim cương thô.

- Ngày 04/6/2015 đã tiếp tục kết nối cơ chế một cửa quốc gia với 3 Bộ: Y tế, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Tài nguyên và Môi trường. Với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, sẽ triển khai các thủ tục liên quan đến hàng hóa XNK trong lĩnh vực quản lý của Tổng cục Thủy sản, Cục Chăn nuôi, Cục Bảo vệ thực vật, Cục Thú y, Cục Trồng trọt, Tổng cục Lâm nghiệp, Cục Quản lý chất lượng nông lâm sản và thủy sản. Thủ tục hành chính của Bộ Y tế liên quan đến lĩnh vực quản lý của Cục An toàn thực phẩm, Cục Quản lý dược, Vụ Trang thiết bị và Công trình y tế. Các đơn vị có thủ tục liên quan thuộc Bộ Tài nguyên và Môi trường gồm Cục Khí tượng thủy văn và Biến đổi khí hậu; Tổng cục Môi trường; Tổng cục Địa chất và Khoáng sản. Đến năm 2016 sẽ mở rộng đến các Bộ, ngành còn lại.

- Tính đến ngày 27/7/2015, Cơ chế một cửa quốc gia đã chính thức kết nối để thực hiện 12 thủ tục của 05 Bộ, cụ thể: Bộ Công thương (03 thủ tục), Bộ GTVT (05 thủ tục), Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (01 thủ tục), Bộ Tài nguyên và Môi trường (01 thủ tục) và Bộ Y tế (02 thủ tục). Dự kiến đến cuối năm 2015: Bộ Tài chính (TCHQ) sẽ tiếp tục triển khai mở rộng thêm các thủ tục hành chính trên cơ sở danh sách thủ tục do các Bộ đăng ký; đồng thời kết hợp với mở rộng kết nối thêm với 03 Bộ: Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Thông tin và Truyền Thông, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch vào tháng 9/2015. Tính đến hết tháng 11/2015, đã có 31.157 hồ sơ, thực hiện 22 thủ tục trên Cổng NSW (chưa tính các thủ tục trong lĩnh vực của Bộ Tài chính). Bên cạnh đó, đối với việc triển khai Cơ chế một cửa ASEAN, cho tới thời điểm hiện tại, trong 7 nước thành viên công bố đã triển khai NSW theo đúng cam kết (bao gồm Brunei, Indonesia, Malaysia, Philippines, Singapore, Thái Lan, Việt Nam) thì Việt Nam và 4 nước là Indonesia, Malaysia, Singapore và Thái Lan công bố đã sẵn sàng về mặt kỹ thuật cho việc kết nối ASW vào cuối năm 2015 đầu 2016.

Việc thực hiện cơ chế một cửa quốc gia (NSW) mang lại rất nhiều lợi ích cho doanh nghiệp. Theo tính toán dự kiến, NSW sẽ cắt giảm từ 10 đến 20% chi phí, 30% thời gian cho việc thông quan lô hàng xuất nhập khẩu. Đây là một sự kiện có ý nghĩa quan trọng, là bước ngoặt cho thực hiện cải cách hành chính, tiến tới Chính phủ điện tử của Việt Nam.