Một năm thực hiện Nghị quyết 42 của Quốc hội:
Nợ xấu được xử lý nhanh hơn, thực chất hơn
Quá trình đi vào thực tiễn tuy chưa dài song những định hướng chính sách vĩ mô, giải pháp tháo gỡ trong Nghị quyết 42/2017/QH14 của Quốc hội về thí điểm xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng đã giúp ngành ngân hàng xử lý nợ xấu nhanh hơn, thực chất hơn. Sự thực chất này thể hiện ở chỗ, một số lượng lớn nợ xấu thu hồi được là nhờ khách hàng chủ động trả.
Hiệu ứng tích cực
“Nghị quyết 42 đã đi vào cuộc sống”, Chủ tịch Công ty TNHH một thành viên Quản lý tài sản của các tổ chức tín dụng Việt nam (VAMC) Nguyễn Tiến Đông nhận xét như vậy tại Hội nghị trực tuyến sơ kết một năm thực hiện Nghị quyết 42 và Đề án cơ cấu lại các tổ chức tín dụng gắn với xử lý nợ xấu giai đoạn 2016-2020, do Ngân hàng Nhà nước (NHNN) tổ chức sáng 28/8.
Ông Đông cho biết, trong một năm Nghị quyết 42 có hiệu lực (15/8/2017 – 15/8/2018), VAMC và 6 tổ chức tín dụng liên kết với VAMC thực hiện Nghị quyết 42 đã thu hồi được gần 100 nghìn tỷ đồng nợ xấu trong tổng số hơn 277 nghìn tỷ đồng nợ gốc đã mua.
“Riêng nửa cuối năm 2017 và 8 tháng năm 2018 chúng tôi thu được khoảng 48 nghìn tỷ đồng nợ xấu. Điều này cho thấy trong một năm qua tốc độ và hiệu quả xử lý nợ xấu đã nâng lên rõ rệt”, ông Đông nói.
Trong số những hiệu ứng tích cực mà Nghị quyết 42 mang lại, Chủ tịch VAMC nhấn mạnh việc Nghị quyết này đã bảo đảm quyền của chủ nợ, tạo sự đồng thuận ủng hộ của các bộ, ngành trung ương, địa phương và đặc biệt là tác động tích cực đến ý thức của khách hàng.
Ông kể: “Lúc trước có khoản nợ dăm bảy năm chúng tôi không thu được đồng nào vì khách hàng kêu khó khăn, đặc biệt là những khoản nợ VAMC mua theo giá thị trường. Nhưng đến giờ chúng tôi đã thu được trên 90% tổng số nợ mua theo giá thị trường. Ngoài bảo toàn vốn chúng tôi đã có chút ít để bù đắp chi phí”.
“Có Nghị quyết 42, khách hàng thiện chí trả nợ hơn”, Giám đốc NHNN chi nhánh Nghệ An Nguyễn Thị Thu Thu tán thành. Bà cho biết, hơn 85% trong tổng số 752 tỷ đồng nợ xấu xác định theo Nghị quyết 42 đã được thu hồi trên địa bàn tỉnh, 85% là do khách hàng chủ động trả nợ.
Ông Nguyễn Văn Du, Phó Chánh thanh tra Cơ quan thanh tra, giám sát ngân hàng NHNN cho biết, tính đến 30/6/2018, hệ thống tổ chức tín dụng đã xử lý được 138,29 nghìn tỷ đồng nợ xấu xác định theo Nghị quyết 42.
Trong đó, xử lý nợ xấu nội bảng là 70,23 nghìn tỷ đồng (chiếm 50,78%), xử lý các khoản nợ đang hạch toán ngoài bảng cân đối kế toán xác định theo Nghị quyết 42 là 21,59 nghìn tỷ đồng (chiếm 15,61%) và xử lý các khoản nợ xấu xác định theo Nghị quyết 42 đã bán cho VAMC được thanh toán bằng trái phiếu đặc biệt là 46,46 nghìn tỷ đồng (chiếm 33,59%).
“Các giải pháp xử lý nợ xấu được triển khai đồng bộ cùng với các biện pháp kiểm soát, phòng ngừa nợ xấu mới phát sinh đã góp phần quan trọng nâng cao chất lượng tín dụng và giảm tỷ lệ nợ xấu”, ông Du khẳng định. Theo số liệu của NHNN, đến cuối tháng 6.2018, tỷ lệ nợ xấu so với tổng nợ là 2,09%, giảm so với thời điểm 31/12/2016 (2,46%).
Theo Thống đốc NHNN Lê Minh Hưng, trong một năm qua, nợ xấu được giải quyết nhanh hơn và thực chất bởi 2 yếu tố nền tảng mà Nghị quyết 42 mang lại. Đó là ý thức của khách hàng và sự phối hợp xử lý nợ xấu đều tốt hơn.
Không để mất đà
Kết quả mà ngành ngân hàng đạt được sau một năm thực hiện Nghị quyết 42 được Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ nhận xét là “hết sức tốt đẹp và căn bản, tạo tiền đề cho giai đoạn tới”.
Nợ xấu được xử lý thực chất hơn, chủ yếu là do vai trò chủ động của tổ chức tín dụng và khách hàng trả, cùng lắm là trích lập dự phòng. Nhưng ông cũng lưu ý rằng, “tới đây nhiệm vụ còn rất nặng nề, yêu cầu rất cao”, vì vậy ngành ngân hàng “còn phải nỗ lực, không để mất đà này”.
Quả thực, sau hơn một năm thực hiện Nghị quyết 42, vẫn còn có những vướng mắc quan trọng cần sớm được tháo gỡ. Đầu tiên phải kể đến việc áp dụng thủ tục rút gọn giải quyết tranh chấp liên quan đến tài sản bảo đảm. Còn nhớ, khi cơ chế này được ghi trong Nghị quyết 42, dư luận đã đặt vào đây kỳ vọng thúc đẩy nhanh quá trình xử lý nợ xấu.
Tuy nhiên, Chủ tịch VAMC Nguyễn Tiến Đông cho biết, mặc dù Tòa án Nhân dân Tối cao đã có hướng dẫn nhưng thực tế hơn 2 nghìn vụ việc ở các địa phương, chưa có trường hợp nào được xử theo hình thức rút gọn. Tương tự, đại diện Ngân hàng NN - PTNT (Agribank) cho biết, hơn 3.000 vụ ra tòa của Agribank chỉ có 2 vụ được áp dụng thủ tục rút gọn. “Con số này quá ít và đây là một thách thức”, vị này nói.
Bên cạnh đó, các tổ chức tín dụng cũng gặp khó khăn trong việc xử lý tài sản bảo đảm là dự án bất động sản còn dở dang. Theo giải thích của Chủ tịch VAMC Nguyễn Tiến Đông, do Bộ Tài nguyên và Môi trường chưa ban hành các quy định, hướng dẫn cụ thể để áp dụng thống nhất về vấn đề này nên mỗi địa phương có cách hiểu, cách làm khác nhau.
Cũng bởi chưa có văn bản chỉ đạo của Tòa án Nhân dân Tối cao về việc hoàn trả tài sản bảo đảm là vật chứng trong vụ án hình sự sau khi đã hoàn tất các thủ tục xác minh chứng cứ quy định tại Nghị quyết 42 nên “việc này phụ thuộc nhiều vào cơ quan tố tụng”, đại diện Agribank cho hay.
Theo ông Nguyễn Văn Du, Phó Chánh thanh tra Cơ quan thanh tra, giám sát ngân hàng, các tổ chức tín dụng báo cáo vẫn đang gặp khó khăn trong việc thu giữ tài sản bảo đảm do khách hàng không hợp tác, các cơ quan chức năng (UBND, công an) chưa phối hợp và hỗ trợ tích cực.
Vì vậy, NHNN đề nghị Bộ Công an xem xét ban hành văn bản chỉ đạo công an các cấp phối hợp với chính quyền địa phương tăng cường giữ gìn, bảo đảm an ninh trật tự và hỗ trợ các tổ chức tín dụng trong trường hợp cần thiết khi thu giữ tài sản bảo đảm.
Dù nợ xấu (nội bảng và ngoại bảng) đã giảm từ 10,8% xuống còn 6,6% nhưng Thống đốc Lê Minh Hưng nhấn mạnh đây vẫn là mức rất cao, “đòi hỏi từng ngân hàng phải quyết tâm”.
Nêu ra thực tế là trong cùng một môi trường pháp lý có những ngân hàng làm tốt hơn, ông Hưng cho rằng, nếu mỗi ngân hàng quyết tâm và chỉ đạo quyết liệt thì kết quả xử lý nợ xấu sẽ tốt hơn rất nhiều. Đây có lẽ cũng là yêu cầu người đứng đầu NHNN đặt ra với hệ thống các tổ chức tín dụng trong những tháng còn lại của năm.
