Tại Hội nghị toàn quốc sơ kết 6 tháng đầu năm 2020 và triển khai nhiệm vụ thời gian tới của Ban Chỉ đạo phòng chống tội phạm của Chính phủ (Ban chỉ đạo 138/CP) và Ban Chỉ đạo quốc gia chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả (Ban chỉ đạo 389 quốc gia) sáng ngày 23/7/2020, Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan Nguyễn Văn Cẩn, Ủy viên Ban Chỉ đạo 389 quốc gia đã báo cáo tham luận về chống gian lận xuất xứ (C/O), chuyển tải hàng hóa bất hợp pháp.

Theo Tổng cục trưởng Nguyễn Văn Cẩn, 6 tháng đầu năm 2020, toàn ngành Hải quan phát hiện, xử lý hơn 9.600 vụ vi phạm pháp luật Hải quan, khởi tố và đề nghị khởi tố 50 vụ, trong đó, nổi cộm là hoạt động của các đối tượng vi phạm về gian lận, giả mạo xuất xứ hàng hóa.

Với vai trò là cơ quan thường trực Ban Chỉ đạo 389 quốc gia, Bộ Tài chính (Tổng cục Hải quan) đã chủ động xây dựng kế hoạch, đấu tranh, bắt giữ, xử lý hàng trăm vụ vi phạm liên quan đến gian lận xuất xứ, giả mạo xuất xứ Việt Nam để xuất khẩu như: mặt hàng gỗ ván ép, xe đạp điện, xe máy điện năng lượng mặt trời... với nhiều thủ đoạn tinh vi, lợi dụng kẽ hở cơ chế chính sách.

Lực lượng hải quan đã tịch thu 50.000 sản phẩm xe đạp, xe đạp điện giả mạo xuất xứ Việt Nam. Những kết quả mà cơ quan Hải quan đạt được các tổ chức quốc tế đánh giá cao và chưa xét Việt Nam vào nhóm tiếp tay cho buôn lậu, gian lận thương mại.

Đáng chú ý, trong 6 tháng đầu năm 2020, lực lượng hải quan đã điều tra, xác minh, xác định một doanh nghiệp không thuộc đối tượng được cấp có thẩm quyền cho phép cấp C/O nhưng tự ý cấp C/O không đúng cho 30 doanh nghiệp xuất khẩu. Hiện Tổng cục Hải quan đang phối hợp với cơ quan Cảnh sát điều tra, Bộ Công an tổ chức xác minh, xử lý nghiêm minh.

Đối với nhóm mặt hàng giả mạo xuất xứ Việt Nam, không đủ điều kiện, tiêu chuẩn xuất xứ Việt Nam nhưng vẫn được cấp C/O, Tổng cục Hải quan kiến nghị Bộ Công Thương, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) - hai đơn vị được cấp chứng nhận C/O nhanh chóng thu hồi C/O được cấp không đúng quy định.

Tổng cục trưởng Nguyễn Văn Cẩn dẫn chứng trường hợp doanh nghiệp kê khai sản xuất gỗ ván ép được cấp C/O xuất xứ hàng Việt Nam. Tuy nhiên, khi hải quan xác minh nguồn gốc gỗ mua từ nông trường mà doanh nghiệp khai báo, giám đốc lâm trường và chủ tịch xã thừa nhận nhận tiền để khai có cung cấp gỗ cho doanh nghiệp, thực tế lâm trường không có gỗ.

Đối với hàng hóa do nước ngoài sản xuất nhưng trên nhãn mác, bao bì ghi “Made in Vietnam”, Tổng cục Hải quan kiến nghị Bộ Công Thương có quy định chính thức về xuất xứ đối với hàng hóa sản xuất trong nước, cũng như hàng hóa có yếu tố nước ngoài sản xuất và tiêu thụ tại Việt Nam để cơ quan thực thi nhiệm vụ làm căn cứ pháp lý để xử phạt hành vi vi phạm.

Tổng cục Hải quan cũng đề nghị xây hàng rào để ngăn cách hàng nhập khẩu và hàng trong nước kinh doanh tại cảng ICD để tránh trường hợp hàng giả, hàng nhập lậu, hàng hóa kinh doanh không làm thủ tục hải quan theo quy định.