Đóng góp chưa tương xứng

Khai mạc Diễn đàn, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ cho biết, Nghị quyết Đại hội Đảng XII và Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 2011 - 2020 xác định mục tiêu tốc độ tăng trưởng dịch vụ nói chung phải cao hơn tốc độ tăng GDP và trong phát triển dịch vụ thì ưu tiên các loại hình có giá trị gia tăng cao, hiện đại và có tính hội nhập quốc tế, trong đó có logistics.

Tháng 2/2017, Thủ tướng ký Quyết định số 200/QĐ-TTg ban hành Kế hoạch hành động nâng cao năng lực cạnh tranh logistics tới năm 2025. Tuy nhiên, theo Phó Thủ tướng, ngành kinh tế này ở Việt Nam đang “ngược chiều” thế giới khi chi phí cao (chiếm khoảng 20% giá trị hàng hoá) nhưng đóng góp cho GDP  lại không tương xứng (ước chỉ 2,3%). Vì thế, Chính phủ muốn nghe ý kiến của các chuyên gia, nhà quản lý và doanh nghiệp để có những điều chỉnh chính sách phù hợp.

Lãnh đạo Cục Chế biến và phát triển thị trường nông sản (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) đặt vấn đề: Một trong những giải pháp đưa Việt Nam trở thành trung tâm chế biến nông sản của khu vực đó là phát triển ngành logistic. “Nút thắt” của ngành nông nghiệp nằm ở khâu chế biến khi chỉ có 7.700 cơ sở chế biến công nghiệp, phần lớn là quy mô nhỏ, tập trung chủ yếu ở TP. Hồ Chí Minh và Hà Nội. Chính vì vậy, không đủ sức để tạo ra chuỗi giá trị trong sản xuất nông sản ở khắp các vùng sản xuất nông nghiệp, đồng thời làm gia tăng chi phí.

Thống kê cho thấy, chi phí logistics của Việt Nam chiếm khoảng 20,9% giá trị hàng hóa, cao gấp đôi so với các nền kinh tế phát triển, trong đó chi phí vận tải chiếm tới 60%. Chi phí logistics cho rau quả chiếm 30%, với gạo cũng tương đương. Ví dụ, tổng giá trị xuất khẩu gạo năm 2018 là 3,1 tỷ USD thì chi phí logistics chiếm tới 1 tỷ USD, làm tăng giá nông sản, giảm khả năng cạnh tranh.

Ngay cả ví von hàng hóa nông sản Việt Nam là “to”- cồng kềnh, “thô”- không qua chế biến và “rẻ”- giá trị thấp của Bộ trưởng Bộ NN - PTNT Nguyễn Xuân Cường cũng bắt nguồn từ những hạn chế của dịch vụ hậu cần. Bộ trưởng Bộ Công thương Trần Tuấn Anh dẫn chứng cụ thể hơn: Chi phí để 1kg tôm từ miền Nam tới tay người tiêu dùng miền Bắc còn cao hơn chi phí 1kg tôm từ Ecuador (Nam Mỹ) về Việt Nam. Các bộ trưởng đều cho rằng đã đến lúc “căn chỉnh” lại nhận thức, không nên coi logistics là ngành trung gian mà phải là một ngành kinh tế, mang lại giá trị gia tăng cho các thành phần liên quan.

Trong khi đó, chuyên gia nghiên cứu cao cấp của Ngân hàng Thế giới (WB) Phạm Minh Đức dẫn một báo cáo mới công bố gần đây của tổ chức này khẳng định: chuỗi giá trị nói chung và chuỗi nông sản là yếu tố thúc đẩy tăng trưởng và phát triển của toàn cầu. WB cũng khuyến nghị Việt Nam cần gắn các chính sách đầu tư hạ tầng giao thông với chính sách thương mại và chuỗi giá trị, xây dựng bộ dữ liệu cần thiết về logistics.

Ứng dụng hiệu quả công nghiệp 4.0

Thị trường logistics nước ta đang có các chỉ số tăng trưởng ấn tượng, xu hướng bắt đầu chú ý đến phát triển công nghệ thông tin và khoa học kinh tế vào vận tải, tỷ lệ sử dụng điện thoại thông minh cao. Rõ ràng, yêu cầu và tính thiết yếu cũng như cơ hội để phát triển hình thức kinh tế chia sẻ trong logistics là hoàn toàn rộng mở. Có thể kể ra tiềm năng phát triển các dịch vụ chia sẻ kho bãi, container, hay chia sẻ các tài sản, máy móc thừa trong hoạt động logistics.

Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ cho rằng, việc Chính phủ thúc đẩy logistics và các doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực này còn có ý nghĩa quan trọng đối với việc giảm chi phí, giá thành hàng hóa nói chung, trong đó có nông sản và nâng cao thu nhập cho nông dân. Phó Thủ tướng tin tưởng công nghệ thông tin sẽ giúp logistics “cất cánh”  trên các nền tảng robot tự làm, định vị dẫn đường, giám sát, ứng dụng quét mã vạch trong quản lý kho bãi, tối ưu hóa tồn kho dựa trên công nghệ điện toán đám mây, tích hợp dịch vụ quản lý đơn hàng, bán hàng trực tuyến...

“Ngoài ứng dụng công nghệ, doanh nghiệp cần thay đổi mô hình, phương thức kinh doanh để tiết giảm tối đa chi phí, tối ưu hoá lợi ích. Logistics sẽ là thiên đường cho khởi nghiệp sáng tạo” - Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ nhấn mạnh và cho biết, Thủ tướng đã phê duyệt Đề án thúc đẩy mô hình kinh tế chia sẻ.

Về hạ tầng để phát triển logistics, Phó Thủ tướng cho rằng, cần tập trung hoàn thiện kết nối Bắc - Nam, ưu tiên cho cao tốc đường bộ tới từng tỉnh trong giai đoạn 2021 - 2025. Bên cạnh đó, quan tâm tới kết nối Đông - Tây để sử dụng hiệu quả hệ thống cơ sở hạ tầng khu công nghiệp, đường bộ, cảng biển của các vùng và cả nước cũng như các quốc gia trên Hành lang kinh tế Đông - Tây...