Số lượng điểm đến

Trong những năm qua, phát huy tiềm năng, lợi thế và các nguồn lực để phát triển du lịch, trên phạm vi cả nước đã có nhiều điểm đến du lịch nông thôn được hình thành trên cơ sở khai thác hiệu quả giá trị đặc sắc, mang đậm dấu ấn của văn hóa, sinh thái vùng miền. Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, tính đến tháng 8/2023, cả nước có hơn 1.300 khu, điểm du lịch thuộc các địa phương quản lý; trong đó, có khoảng 70% là các điểm du lịch thuộc khu vực nông thôn. Đây được xem là nguồn lực quan trọng để đẩy mạnh phát triển nông thôn, đem lại việc làm, thu nhập cho người dân, thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn, đồng thời bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống, bảo vệ môi trường…

Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, đến hết tháng 6/2023 đã có 45/63 tỉnh, thành ban hành Đề án hoặc Kế hoạch triển khai phát triển du lịch nông thôn trong xây dựng nông thôn mới. Nhiều tỉnh đặt mục tiêu sớm chuẩn hóa sản phẩm du lịch nông thôn và phấn đấu có ít nhất 1 điểm du lịch được công nhận gắn với lợi thế về nông nghiệp, văn hóa, làng nghề hoặc môi trường sinh thái.

Thu nhập người dân

Nhờ phát triển du lịch nông nghiệp, nông thôn gắn với du lịch, thu nhập của bà con nông dân được cải thiện. Chẳng hạn, hiện tại sau khi phát triển du lịch, thu nhập bình quân của bà con vùng dân tộc thiểu số và miền núi tỉnh Tuyên Quang tăng đáng kể, đạt 37 triệu đồng/người/năm. Nhiều địa phương tại tỉnh này cũng phấn đấu nâng cao thu nhập bình quân đầu người của bà con lên khoảng 50 triệu đồng/người/năm.

Tại TP. Cần Thơ, phát triển mô hình du lịch nông nghiệp theo hướng bền vững dựa trên thế mạnh tài nguyên bản địa giúp các hộ nông dân có thu nhập cao hơn những hộ sản xuất nông nghiệp đơn thuần từ 30% trở lên. Thậm chí, nhờ kết hợp thành công mô hình du lịch nông nghiệp, mỗi năm, có hộ nông dân có nguồn lợi nhuận ổn định khoảng 9-10 tỷ đồng, đồng thời tạo việc làm thường xuyên cho gần 40 lao động địa phương...

Về mô hình, sản phẩm du lịch

Tại nhiều địa phương đã xuất hiện những điểm đến, mô hình, sản phẩm du lịch nông thôn hấp dẫn. Có thể kể đến những chương trình chiêm ngưỡng mùa lúa chín Ruộng bậc thang khu vực Tây Bắc; du lịch trang trại ở vườn cà phê Đắk Lắk; tham quan đồng cừu, vườn nho Ninh Thuận; khám phá miệt vườn sông nước ở các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long… Bên cạnh đó, các vùng, địa phương đã hình thành các sản phẩm du lịch nông thôn mang nhiều đặc trưng và dấn ấn của vùng, miền, địa phương.

Chẳng hạn như vùng Đồng bằng sông Hồng tập trung khai thác các sản phẩm du lịch nông thôn như tham quan làng cổ Đường Lâm, Sơn Tây Hà Nội; du lịch gắn với các làng nghề truyền thống tham quan làng tranh dân gian Đông Hồ (Bắc Ninh), làng nghề Bát Tràng (Hà Nội)... Vùng Đông Nam Bộ khai thác các sản phẩm du lịch nông thôn chủ yếu tập trung vào du lịch sinh thái cộng đồng trải nghiệm tại các nông trại miệt vườn Lái Thiêu, Bạch Đằng Bình Dương, tham quan các nhà vườn, thưởng thức trái cây đặc sản...

Khó khăn, hạn chế

Tuy nhiên, du lịch nông nghiệp, nông thôn vẫn còn những khó khăn, hạn chế sau:

- Cơ chế về quy hoạch, quản lý, sử dụng đất đai trong khai thác và phục vụ loại hình du lịch này còn lúng túng, chưa có quy định, hướng dẫn cụ thể. Việc hình thành những mô hình nông trại sinh thái, kết hợp du lịch nghỉ dưỡng, trải nghiệm tiềm ẩn phá vỡ quy hoạch vùng, phá vỡ quy hoạch, vi phạm quy định về chuyển mục đích sử dụng đất...

- Không ít sản phẩm du lịch sao chép lẫn nhau, thiếu khác biệt, thiếu gắn kết, chưa quan tâm chia sẻ lợi ích với cộng đồng.

- Hoạt động xúc tiến quảng bá đối với các điểm đến du lịch tại các khu vực nông thôn chưa được quan tâm đúng mức do nguồn lực của địa phương khá hạn hẹp...

- Không ít mô hình còn mang tính tự phát, thiếu sự quản lý của chính quyền địa phương.

Đề xuất, kiến nghị

Để thúc đẩy ngành Du lịch này phát triển, trong thời gian tới cần quan tâm một số vấn đề sau:

- Cần đưa quy hoạch du lịch nông nghiệp, nông thôn trong tổng thể Quy hoạch hệ thống du lịch quốc gia. Quy hoạch du lịch nông nghiệp, nông thôn cần dựa trên tài nguyên nông nghiệp, nông thôn, giá trị cảnh quan, các giá trị văn hóa phi vật thể như lễ hội, nghệ thuật trình diễn dân gian, phong tục tập quán, nghề thủ công, văn hóa các dân tộc… nhằm tổ chức bài bản loại hình du lịch giàu tiềm năng này.

- Đẩy mạnh đa dạng hóa, phát triển sản phẩm du lịch đặc sắc, khác biệt, có tính trải nghiệm và giá trị gia tăng cao. Tạo không gian đổi mới, sáng tạo, hình thành sản phẩm mới, xanh và bền, gắn với xu hướng tìm về thiên nhiên, tăng tính trải nghiệm, trách nhiệm cho du khách.

- Xây dựng, triển khai các chương trình xúc tiến quảng bá, hỗ trợ phát triển sản phẩm du lịch nông thôn dựa trên lợi thế của hoạt động sản xuất nông nghiệp, đặc trưng văn hóa, sinh thái của các địa phương; xây dựng, phát triển và định vị thương hiệu điểm đến du lịch nông thôn.

- Tháo gỡ các khó khăn về cơ chế, chính sách, để du lịch nông nghiệp, nông thôn phát triển, đặc biệt là chính sách đất đai, thu hút đầu tư vào du lịch. Đẩy mạnh hỗ trợ các cộng đồng nông thôn làm du lịch nông nghiệp, nông thôn, thông qua các doanh nghiệp du lịch, lữ hành.

- Tăng cường kiểm tra giám sát các mô hình homestay, mô hình nông nghiệp tự phát nhằm đảm bảo các quy định về vận hành quản lý, chất lượng... tránh tình trạng vi phạm làm phá vỡ quy hoạch.

- Đẩy mạnh công tác tư vấn, đào tạo các chủ thể kinh doanh du lịch nông nghiệp. Đưa loại hình du lịch này trở thành môn học, ngành học trong các trường chuyên ngành về du lịch và nông nghiệp - nông thôn...

Kết luận

Tại Việt Nam, hoạt động du lịch nông nghiệp, nông thôn thời gian qua đã được đẩy mạnh đã giúp cho ngành Công nghiệp du lịch hình thành đa dạng các loại hình sản phẩm du lịch, tạo đà cho tăng trưởng kinh tế cho các điểm đến du lịch, cho các địa phương và kinh tế quốc gia; Từng bước nâng cao đời sống, cải thiện thu nhập và phúc lợi cho người dân ở vùng nông thôn... Trong thời gian tới, cần tiếp tục phát huy lợi thế, tiềm năng sẵn có để thúc đẩy ngành du lịch nông nghiệp, nông thôn phát triển hơn, đóng góp nhiều hơn cho tăng trưởng kinh tế của Đất nước.

Tài liệu tham khảo:

1. Thủ tướng Chính phủ (2020), Quyết định số 147/QĐ-TTg ngày 22/01/2023. Chiến lược phát triển du lịch Việt Nam đến năm 2030;
2. Thủ tướng Chính phủ (2022), Quyết định số 922/QĐ-TTg ngày 02/08/2022 phê duyệt Chương trình phát triển du lịch nông thôn trong xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025;
3. Đoàn Mạnh Cương (2023), Tháo gỡ khó khăn về chính sách đất đai cho phát triển du lịch nông nghiệp, nông thôn, Cổng thông tin điện tử Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam;
4. Trung tâm Thông tin du lịch (2023), Đẩy mạnh khai thác tiềm năng, thế mạnh của du lịch nông nghiệp, nông thôn, Cổng thông tin điện tử Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam.