Nguồn: Tổng cục Đường bộ Việt Nam (2022)

Tính đến tháng 6/2022, cả nước có 22 cảng hàng không đang khai thác với tổng diện tích khoảng 11.859 ha; trong đó có 9 cảng hàng không quốc tế và 13 cảng hàng không quốc nội (Bộ Công Thương, 2022). Thị trường vận tải hàng hoá hàng không đã có bước tăng trưởng nhảy vọt với sản lượng năm 2021 đạt 1,3 triệu tấn và đạt hơn 1,52 triệu tấn vào năm 2022, tăng gần 83 lần so với năm 1991 và 21,2% so với năm 2019; đạt tốc độ tăng trưởng bình quân trung bình cả thời kỳ 1991 - 2022 là 15,3%/năm.

Trung tâm logistics

Trung tâm logistics được coi là yếu tố quan trọng trong hệ thống cơ sở hạ tầng logistics. Trung tâm logistics có vai trò giúp cho nhà xuất nhập khẩu và những chủ hàng nội địa có thể luân chuyển hàng hóa một cách hiệu quả với giá thành thấp. Tính đến tháng 6/2022, các tỉnh đã đưa ra các quy hoạch, triển khai và xây dựng trung tâm logistics tích hợp trong quy hoạch Tỉnh. Tiêu biểu phải kể đến Trung tâm logistics ICD Vĩnh Phúc có quy mô hơn 83 ha tại thị trấn Hương Canh và xã Sơn Lôi (huyện Bình Xuyên, tỉnh Vĩnh Phúc); Trung tâm logistics tại Khu kinh tế Vũng Áng có quy mô diện tích lập quy hoạch 133,32 ha nằm trên địa bàn xã Kỳ Lợi (thị xã Kỳ Anh, Hà Tĩnh)…(Bộ Công Thương, 2022).

Một số tồn tại về hạ tầng logistics của Việt Nam

Nguồn: Cục Hàng hải Việt Nam (2022)

Mặc dù hạ tầng logistics của Việt Nam trong thời gian qua đã được đầu tư và đạt được những kết quả ấn tượng. Tuy vậy vẫn còn tồn tại một số hạn chế như:

- Mạng lưới đường cao tốc nói chung còn thiếu, đặc biệt trên các trục vận tải có lưu lượng lớn như trục Bắc Nam, các tuyến vành đai Thủ đô Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh. Nhìn chung, độ bao phủ của mạng lưới quốc lộ là khá tốt, tuy nhiên, do điều kiện địa hình có đến 39% mạng lưới quốc lộ nằm trong khu vực đồi núi và nhiều tuyến được quy hoạch là quốc lộ song chưa được nâng cấp, tiêu chuẩn thiết kế còn thấp, chưa đạt yêu cầu quy hoạch.

- Hầu hết các tuyến đường sắt đều được xây dựng từ lâu nên có tiêu chuẩn kỹ thuật thấp, có nhiều hạn chế về tải trọng, bình trắc diện nên tốc độ chạy tàu thấp, làm giảm tính cạnh tranh so với các phương thức vận tải khác.

- Hệ thống cảng thủy nội địa chủ yếu phục vụ bốc xếp hàng rời, hàng chuyên dùng với dây chuyền bốc xếp lạc hậu, năng suất thấp, trong khi đó các cảng thủy nội địa tổng hợp, container mới được đầu tư hiện đại, tuy nhiên, hiệu quả khai thác chưa cao. Hạn chế hiện nay của hệ thống cảng thủy là đường bộ kết nối với cảng có trọng tải thấp, không thuận lợi để trung chuyển hàng hóa bằng xe ô tô.

- Do ảnh hưởng đại dịch COVID-19, toàn bộ nền kinh tế trong đó ngành hàng không chịu thiệt hại nặng nề. Điều này cũng dẫn đến việc đầu tư cho cơ sở hạ tầng hàng không chững lại một phần do dịch COVID-19 nhưng phần lớn là do nguồn vốn đầu tư hạn chế.

Giải pháp đẩy mạnh phát triển hạ tầng logistics của Việt Nam trong thời gian tới

Để đẩy mạnh phát triển hạ tầng logistics của Việt Nam trong thời gian tới đáp ứng những yêu cầu của bối cảnh mới, cần thực hiện một số giải pháp sau:

Thứ nhất, cần tăng cường rà soát, triển khai phát triển hạ tầng logistics theo các quy hoạch, kế hoạch, chiến lược liên quan, trong đó chú trọng tới các trung tâm logistics; sử dụng nguồn lực hợp lý để đầu tư có trọng tâm, trọng điểm, tập trung ưu tiên phát triển các loại hình hạ tầng thương mại có tính lan tỏa, có tác động đáng kể hỗ trợ sản xuất lưu thông...

Thứ hai, tăng cường kết nối, phát triển hợp lý các phương thức vận tải, vận tải đa phương thức và dịch vụ logistics. Trong đó, đặc biệt chú trọng đến công tác đẩy mạnh tái cơ cấu thị trường vận tải nội địa theo hướng giảm thị phần vận tải bằng đường bộ, tăng thị phần vận tải bằng đường sắt và đường thủy nội địa, đặc biệt là trên các hành lang vận tải chính.

Thứ ba, nâng cao hiệu quả quản lý và sử dụng vốn đầu tư trong xây dựng kết cấu hạ tầng. Cân đối, bố trí các nguồn vốn đầu tư, nguồn vốn ngân sách, vốn ODA cho các dự án nhằm tăng cường khả năng kết nối giữa các phương thức vận tải, ưu tiên tập trung đầu tư xây dựng, nâng cấp các công trình có tính quan trọng, cấp bách.

Thứ tư, khuyến khích, thu hút đầu tư ngoài ngân sách để xây dựng, phát triển kết cấu hạ tầng giao thông. Huy động tối đa mọi nguồn lực để tăng cường thực hiện kết nối; đẩy mạnh hợp tác công tư đối với các dự án phát triển kết cấu hạ tầng giao thông.

Tài liệu tham khảo

1. Bộ Công Thương (2022), Báo cáo Logistics Việt Nam 2022 Logistics Xanh, NXB Công Thương;
2. Hiệp hội doanh nghiệp dịch vụ Logistics Việt Nam, https://www.vla.com.vn/;
3. Phạm Trung Hải (2019), Phát triển ngành dịch vụ logistics tại Việt Nam, Tạp chí Tài chính;
4. Cao Cẩm Linh (2021), Phát triển dịch vụ logistics ở Việt Nam trong bối cảnh kinh tế số, Tạp chí Tài chính;
5. Trần Đình Tuấn, Nguyễn Thu Hà (2021), Developing Vietnam’s Logistics services in the new context, International Journal of all research writings, Volume 3, Issue 6;
6. Hoang Thi Hong Le, Tran Dinh Tuan (2022), Promoting the development of Vietnam's logistics infrastructure, International Journal of all research writings, Volume 3, Issue 10.
7. Các website: Cục hàng hải Việt Nam, https://www.vinamarine.gov.vn; Tổng cục đường bộ Việt Nam, https://drvn.gov.vn; Trang thông tin điện tử Logistics Việt Nam, https://logistics.gov.vn/;