Chính sách nhiều nhưng dàn trải, trùng lắp

Trong giai đoạn 2011 - 2020, Trung ương đã ban hành nhiều chính sách dân tộc. Tính đến tháng 10/2020, có 118 chính sách còn hiệu lực triển khai thực hiện ở vùng đồng bào DTTS&MN. Ngoài những chính sách tác động trực tiếp, còn có 21 chương trình mục tiêu có nội dung gián tiếp tác động đến vùng này.

Có thể thấy, hệ thống chính sách dân tộc ngày càng đầy đủ, bao phủ toàn diện các lĩnh vực, tập trung chủ yếu vào lĩnh vực giảm nghèo, hỗ trợ phát triển sản xuất, giáo dục - đào tạo, văn hóa… Nguồn lực thực hiện các chính sách ngày càng tăng, giai đoạn 2011 - 2015 là 690.000 tỷ đồng, giai đoạn 2016 - 2020 là 998.000 tỷ đồng. Nhờ vậy, vùng đồng bào DTTS&MN đã đạt được những thành tựu quan trọng, khá toàn diện trên tất cả các lĩnh vực kinh tế, văn hóa, xã hội, quốc phòng, an ninh, xây dựng Đảng và hệ thống chính trị.

Tuy nhiên, so với sự phát triển của đất nước nói chung, vùng đồng bào DTTS&MN vẫn là vùng chậm phát triển nhất. Điều đó cho thấy, việc hoạch định và thực hiện chính sách dân tộc ở nước ta vẫn còn những khó khăn, bất cập. Nguyên nhân chính là do hệ thống chính sách dân tộc nhiều về số lượng nhưng còn tản mạn, dàn trải, thiếu tính đồng bộ và sự kết nối giữa các chính sách. Nhiều chính sách có nội dung trùng lắp về đối tượng, địa bàn. Chẳng hạn như: đầu tư xây dựng đường giao thông đều có trong Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững, Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, Chương trình 135, định canh, định cư, ổn định sắp xếp dân cư vùng khó khăn, thiên tai…

Hay như hỗ trợ phát triển sản xuất, vay tín dụng ưu đãi, giải quyết việc làm, hỗ trợ đất sản xuất, nhà ở, nước sinh hoạt… đều có trong hầu hết các chính sách, chương trình, dự án nói trên. Một số chính sách còn nặng về hỗ trợ, tạo tâm lý trông chờ, ỷ lại hoặc thiếu cơ chế phân bổ nguồn lực để thực hiện; chưa dành một tỷ lệ ngân sách nhất định hằng năm để chủ động thực hiện chính sách dân tộc nên vẫn còn tư duy có tiền đến đâu làm đến đó…

Phát huy hiệu quả các chính sách

Theo Quyết định số 861/QĐ-TTg ngày 4/6/2021 của Thủ tướng Chính phủ, cả nước hiện có 3.434 xã thuộc vùng đồng bào DTTS&MN giai đoạn 2021 - 2025 trên địa bàn 51 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, bao gồm: 1.673 xã khu vực I, 210 xã khu vực II và 1.551 khu vực III.

Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII đã xác định: “Bảo đảm các dân tộc bình đẳng, đoàn kết, tôn trọng, giúp nhau cùng phát triển. Huy động, phân bổ, sử dụng, quản lý hiệu quả các nguồn lực để đầu tư phát triển, tạo chuyển biến căn bản về kinh tế, văn hóa, xã hội ở vùng có đông đồng bào dân tộc thiểu số”.

Vì vậy, việc thiết kế, xây dựng và tổ chức thực hiện hiệu quả hệ thống chính sách dân tộc nhằm khắc phục những hạn chế, bất cập trong giai đoạn trước là yêu cầu cấp thiết. Một trong những giải pháp quan trọng là tập trung xây dựng và tổ chức thực hiện có hiệu quả Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS&MN giai đoạn 2021 - 2030 (gọi tắt là Chương trình) đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1719/QĐ-TTg, ngày 14/10/2021.

Theo Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Hầu A Lềnh, Chương trình được xây dựng trên cơ sở rà soát, sửa đổi, bổ sung, tích hợp nhiều chính sách, chương trình, dự án, khắc phục tình trạng chồng chéo, tản mạn chính sách; tập trung thống nhất các nguồn lực; phân công rõ cơ quan, đầu mối chủ trì, chịu trách nhiệm chính tham mưu cho Chính phủ trong việc quản lý, chỉ đạo; bảo đảm sự phối hợp chặt chẽ của các bộ, ngành trong triển khai thực hiện. Nhờ vậy, đến năm 2021, có 48 chính sách dân tộc còn hiệu lực được tiếp tục thực hiện, 27 chính sách được tích hợp vào Chương trình.

Theo đồng chí Phạm Bình Minh, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ, để thực hiện mục tiêu về công tác dân tộc đã nêu trong Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII, các bộ, ban, ngành, đoàn thể, địa phương cần tập trung triển khai thực hiện tốt các chỉ thị, nghị quyết, kết luận của Đảng, Quốc hội, Chính phủ, các văn bản chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ có liên quan đến công tác dân tộc; huy động nguồn vốn, tổ chức triển khai thực hiện tốt Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS&MN giai đoạn 2021 – 2030, trước mắt là giai đoạn 2021 - 2025; giải ngân kịp thời nguồn vốn đầu tư, tập trung phát triển kinh tế - xã hội vùng DTTS&NM; tiếp tục xây dựng, hoàn thiện và ban hành các văn bản hướng dẫn triển khai thực hiện Chương trình đúng tiến độ, hiệu quả.