Theo Chi cục Hải quan Cửa khẩu Hữu Nghị, hiện nay, tình hình diễn biến phức tạp của dịch COVID-19  đã tác động trực tiếp đến hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa qua biên giới tại các tỉnh phía Bắc, trong đó có khu vực cửa khẩu Lạng Sơn.

Tại khu vực cửa khẩu quốc tế Hữu Nghị có lưu lượng người và phương tiện tập trung tăng cao đã dẫn đến tình trạng ùn ứ cục bộ và phát sinh một số khó khăn. Điển hình như: khó khăn trong công tác điều phối, sắp xếp phương tiện và hàng hóa chờ xuất khẩu, tăng sức ép lên công tác phòng, chống dịch và công tác đảm bảo an ninh trật tự, vệ sinh môi trường trên địa bàn trong khi năng lực thông quan hàng hóa chưa đáp ứng đủ nhu cầu.

Đồng thời, phía Trung Quốc cũng đã tăng cường, thắt chặt công tác phòng dịch COVID-19 và áp dụng rất nhiều biện pháp kiểm tra, giám sát đối với phương tiện chở hàng hóa xuất khẩu từ Việt Nam sang, điều này đã hạn chế và làm giảm số lượng xe Việt Nam sang Trung Quốc giao hàng.

Đặc biệt từ cuối tháng 11/2021, phía Trung Quốc đã thắt chặt hơn nữa yêu cầu phòng chống dịch như: yêu cầu lái xe Trung Quốc khi điều khiển phương tiện sang Việt Nam giao hàng không được rời ca bin xe, mang mặc trang phục phòng chống dịch đầy đủ, xe đi và về trong ngày không được lưu tại Việt Nam.

Người Việt Nam lái xe sang Trung Quốc giao hàng chỉ được phép lái qua đường biên giới giữa hai nước và xuống xe để người Trung Quốc lái xe Việt Nam vào khu vực kiểm tra, giao nhận hàng hóa.

Bên cạnh đó, số lượng lái xe chuyên trách của Trung Quốc không nhiều, vì vậy để lái cả xe sang Việt Nam giao hàng và lái xe hàng Việt Nam vào Trung Quốc không đáp ứng được yêu cầu giao nhận hàng hóa thực tế giữa hai nước.

Phía Trung Quốc cũng tăng cường kiểm tra, kiểm dịch 100% hàng hoa quả, nông sản của Việt Nam xuất khẩu, dẫn đến năng lực thông quan hàng ngày không đáp ứng kịp số lượng xe chở hàng hóa xuất khẩu tới khu vực cửa khẩu, gây ùn tắc cục bộ rất lớn.

Trước tình trạng trên, Chi cục Hải quan Cửa khẩu Hữu Nghị đã cũng các lực lượng chức năng tại cửa khẩu phối hợp, tăng cường thực hiện các biện pháp nhằm tháo gỡ khó khăn. Cụ thể như, thông tin tuyên truyền tới các doanh nghiệp có hoạt động xuất khẩu hàng hóa qua địa bàn chủ động nắm bắt tình hình xuất nhập khẩu, điều tiết từ sớm, từ xa lượng xe hàng đưa lên cửa khẩu phù hợp; tổ chức nhiều buổi hội đàm với phía Trung Quốc nhằm thống nhất các biện pháp giải quyết tình trạng tồn xe, ùn ứ hàng hóa tại khu vực cửa khẩu...

Qua theo dõi, Chi cục Hải quan Cửa khẩu Hữu Nghị nhận thấy, trong tổng số lượng xe hàng xuất khẩu bị ùn tắc, chỉ có khoảng 13%  là mặt hàng nông sản Việt Nam, còn lại chủ yếu là hàng xuất khẩu chuyển cửa khẩu, xuất quá cảnh.

Việc tất cả các phương tiện chở hàng xuất khẩu lên cửa khẩu phải dừng đỗ tại các bãi ngoài cửa khẩu, được điều tiết theo thứ tự vào trước ra trước không phân biệt mặt hàng, loại hình xuất khẩu, doanh nghiệp xuất khẩu gây ra một số bất cập. Với nhóm hàng linh kiện điện tử, may mặc, da giầy thì các Công ty này có hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc vào cửa khẩu, đồng thời cũng có xe xuất khẩu đối ứng đến cửa khẩu xuất và có nhu cầu sang tải đối ứng giữa hai xe Trung Quốc và Việt Nam, do không được ưu tiên vượt tuyến nên dẫn tới tình trạng cả xe xuất và xe nhập đều bị đóng băng không làm thủ tục hải quan được ngay.

Việc phía Trung Quốc tăng cường kiểm tra, kiểm dịch đối với hàng hóa là hoa quả, nông sản của Việt Nam dẫn đến mặt hàng này xuất khẩu rất chậm. Trong khi các mặt hàng khác phía Trung Quốc ít kiểm tra hơn thì lẽ ra thời gian thông quan sẽ nhanh và nhiều hơn, nhưng lại phải chờ tới lượt sau khi các xe hàng hoa quả, nông sản Việt Nam hoàn thành thủ tục hải quan.

Việc tận dụng xe Trung Quốc chở hàng nhập khẩu sang Việt Nam và chở hàng từ Việt Nam xuất khẩu sang Trung Quốc rất thuận lợi tăng năng lực xuất khẩu, nhập khẩu giảm ùn tắc, giảm chi phí cho doanh nghiệp. Việc xem xét tình huống ưu tiên cho xe vượt tuyến là thiết thực và hợp lý.

Nhằm góp phần giải quyết tình hình ùn tắc hàng hóa, giải tỏa khó khăn cho doanh nghiệp, Chi cục Hải quan cửa khẩu Hữu Nghị đề xuất một số  phương án ưu tiên hàng hóa xuất khẩu như:

Cần xác định đối tượng ưu tiên: Ưu tiên doanh nghiệp xuất khẩu các  mặt hàng là: linh kiện điện tử, máy móc, may mặc, da giày... có hàng đối ứng cả nhập và xuất; có xe Trung Quốc tại Bãi chờ chở hàng xuất khẩu của Việt Nam sang Trung Quốc. Doanh nghiệp có công văn trình bày các nội dung: Tên Công ty, số tờ khai, biển số xe Việt Nam, số rơmooc, số container, biển số Trung Quốc sang tải theo số xe, số rơmooc, số container).

Cần có sự phân công nhiệm vụ, trách nhiệm cụ thể đối với từng cơ quan chức năng có liên quan trong việc xác định hàng hóa ưu tiên: Cơ quan Hải quan xác nhận doanh nghiệp - số tờ khai - mặt hàng ưu tiên; Lực lượng Biên phòng, Công ty Cổ phần Hữu Nghị Xuân Cương kiểm soát phương tiện Việt Nam và Trung Quốc trên công văn trình bày của Doanh nghiệp; Cảnh sát Giao thông phối hợp cho xe chở hàng ưu tiên vào cửa khẩu trên nội dung đơn có xác nhận của cơ quan Hải quan, lực lượng Biên Phòng, Công ty Cổ phần Hữu Nghị Xuân Cương.