Tác động lớn đến chuỗi cung ứng điện tử, dệt may…

Chiều 10/11, tại Hà Nội, Trung tâm Thông tin và Dự báo kinh tế - xã hội quốc gia (NCIF) thuộc Bộ Kế hoạch và Đầu tư phối hợp với Viện Konrad - Adenauer - Stiftung Việt Nam tổ chức hội thảo “RCEP định hình các chuỗi cung ứng ở Việt Nam như thế nào”.

Ông Lương Văn Khôi - Phó giám đốc NCIF cho biết, RCEP được ký năm 2020 giữa ASEAN với 5 nước đối tác Australia, New Zealand, Trung quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc. Đây là hiệp định thương mại tự do có quy mô lớn nhất, bao trùm 30% GDP toàn cầu. RCEP sẽ xóa bỏ khoảng 90% số dòng thuế trong 20 năm kể từ khi có hiệu lực, tốc độ cắt giảm ở các nhóm ngành khá khác nhau.

Ngoài các cam kết của một hiệp định truyền thống, RCEP còn có thêm các cam kết về thương mại điện tử, viễn thông, cạnh tranh, doanh nghiệp nhỏ và vừa (SMEs), mua sắm công... Quan trọng nhất, theo ông Khôi là RCEP hài hòa hóa nguồn gốc xuất xứ khu vực với việc áp dụng phương pháp cộng gộp tỷ lệ xuất xứ, từ đó mở ra khá nhiều cơ hội và lợi ích cho các xuất khẩu nội khối.

Theo báo cáo “Ảnh hưởng của RCEP tới định hình chuỗi cung ứng ở Việt Nam” do NCIF và Viện Konrad - Adenauer - Stiftung Việt Nam thực hiện, hiệp định này có vai trò quan trọng trong định hình các chuỗi cung ứng tại Việt Nam. Do các hiệp định đã ký trước đó giữa nhiều nước thành viên, một số nhóm sản phẩm như linh kiện điện tử, dệt may giữa các quốc gia trong RCEP đã có mức thuế rất thấp nên tác động thương mại của RCEP không nhiều.

Tuy nhiên, thuế của một số mặt hàng Việt Nam như dệt may, ô tô, một số sản phẩm điện tử được cắt giảm và việc áp dụng quy tắc xuất xứ thống nhất trong RCEP sẽ giúp Việt Nam tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng khu vực. Xu hướng dịch chuyển chuỗi cung ứng vào Việt Nam đã diễn ra từ trước nhờ các hiệp định song phương hoặc trong khuôn khổ ASEAN+6 sẽ tiếp tục được đẩy mạnh nhờ RCEP. Dòng vốn FDI của Việt Nam cũng được kỳ vọng tăng lên khi các nhà đầu tư lớn trong khu vực đẩy mạnh chuyên môn hóa để phát triển chuỗi cung ứng.

RCEP cũng tác động lớn đến chuỗi cung ứng ngành điện tử, sản xuất ô tô, dệt, may mặc ở Việt Nam. Trong đó, đối với lĩnh vực điện tử, các nước RCEP là đối tác cung cấp bộ phận, linh kiện điện tử lớn nhất của Việt Nam, chiếm tới 66% tổng giá trị nhập khẩu nhóm hàng này, nhờ vai trò của Trung Quốc và Hàn Quốc.

Nghiên cứu cũng cho thấy, RCEP tạo cơ hội để Việt Nam cải thiện giá trị gia tăng và tăng năng suất, khắc phục tình trạng gia công hiện nay bằng cách thúc đẩy mở rộng thị trường, nâng cao hiệu quả kinh tế theo quy mô, thu hút đầu tư các ngành sản xuất thượng nguồn để cải thiện giá trị gia tăng và tăng năng suất lao động. Đồng thời tăng cường chuyên môn hóa vào các ngành mà Việt Nam đang có lợi thế, từ đó lôi kéo thêm nhiều FDI trong chuỗi cung ứng đến Việt Nam.

Tận dụng tốt quy tắc xuất xứ

Theo Phó Chủ tịch Hiệp hội công nghiệp hỗ trợ Việt Nam Đỗ Thúy Hương, nhiều tập đoàn, nhà cung ứng công nghệ hàng đầu trên thế giới như Apple, Foxconn… đang xem xét đặt chuỗi sản xuất, cung ứng tại Việt Nam. Điều này mở ra cánh cửa cho các doanh nghiệp Việt Nam hợp tác, tham gia trong chuỗi cung ứng với hàm lượng và giá trị cao hơn.

Do đó, ngành điện tử Việt Nam cần có những chính sách, sự đột phá để thích nghi sự thay đổi nhanh chóng với nhu cầu ngày càng cao về sản xuất và vận hành tinh gọn của thị trường nhằm giúp doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa có thể giảm chi phí, tối ưu hóa hoạt động sản xuất, phát triển bền vững bằng việc cập nhật những xu hướng, công nghệ tiên tiến và giải pháp sản xuất thông minh.

Theo ông Trần Toàn Thắng - Trưởng Ban dự báo kinh tế ngành và doanh nghiệp (NCIF), thời gian tới cần tăng cường phổ biến thông tin về RCEP, đặc biệt là lợi ích và thách thức của các quy định trong RCEP trên góc độ định hình các chuỗi cung ứng. Từ đó, giúp doanh nghiệp sẵn sàng hơn trong hoạch định kế hoạch sản xuất kinh doanh và tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu.

Tăng cường năng lực và đẩy nhanh chương trình giúp phát triển ngành công nghiệp phụ trợ ở Việt Nam, đặc biệt là những ngành đang đối mặt với các thách thức lớn từ RCEP do các quy định về thuế quan và hài hòa nguồn gốc xuất xứ ở Việt Nam. Cùng với đó, thu hút đầu tư FDI có chọn lọc, đặc biệt cần đi kèm với các hình thức bảo hộ, hỗ trợ phù hợp với những ngành sản xuất linh kiện, tạo cơ hội để các doanh nghiệp Việt phát triển tốt hơn trong những ngành này.

Ông Thắng cũng cho rằng, cần khuyến khích xuất khẩu của doanh nghiệp Việt với các đối tác trong RCEP với những ngành thuận lợi nhằm nâng cao năng lực xuất khẩu, tăng tích lũy và chuyển dần lên phân khúc giá trị gia tăng cao hơn của thị trường. Trong ngắn hạn, lựa chọn đối tác thu hút FDI phù hợp với từng ngành cụ thể, đặc biệt là các nước có trình độ công nghệ cao và đầu tư vào các sản phẩm thượng nguồn có giá trị gia tăng lớn, để tận dụng được quy tắc xuất xứ và nâng cấp chuỗi giá trị của Việt Nam.