Thí điểm từ 1/10/2021

Dược liệu là mặt hàng truyền thống, chủ lực NK qua cửa khẩu Chi Ma gần 30 năm qua (từ những năm 90 của thế kỷ trước). Thống kê cho thấy, năm 2015, NK mặt hàng này là trên 34.000 tấn, trị giá 14,2 triệu USD; năm 2016 NK trên 7.000 tấn, trị giá 9,7 triệu USD; năm 2017 NK khoảng 8.000 tấn, trị giá 12,7 triệu USD, chiếm 27% tổng kim ngạch NK qua cửa khẩu Chi Ma (46,9 triệu USD). Xuất phát từ tính truyền thống NK, cùng với định hướng phát triển của cửa khẩu, Nhà nước và DN, Việt Nam – Trung Quốc đã đầu tư cơ sở hạ tầng kho bãi để phục vụ XNK mặt hàng này.

Theo đó, tỉnh Lạng Sơn đã đầu tư đồng bộ cơ sở hạ tầng: đường giao thông, điện nước, nhà làm việc của lực lượng quản lý chuyên ngành… với tổng mức đầu tư từ ngân sách nhà nước trên 320 tỷ đồng. Hiện nay khu vực cửa khẩu có 7 bến bãi đã được Tổng cục Hải quan công nhận là địa điểm tập kết, kiểm tra, giám sát hàng hoá XNK và 4 kho ngoại quan, đảm bảo đáp ứng nhu cầu lưu trữ, bảo quản đối với mặt hàng dược liệu NK.

Tại đây, Trung tâm Kiểm nghiệm thuốc, mỹ phẩm, thực phẩm thuộc Sở Y tế Lạng Sơn cũng đã đáp ứng đủ điều kiện về nhân lực và trang thiết bị máy móc đảm bảo công tác kiểm nghiệm, kiểm tra chất lượng các mẫu nguyên liệu thuốc bắc qua cửa khẩu.

Tuy nhiên, từ ngày 1/7/2017 khi Nghị định 54/2017/NĐ-CP có hiệu lực, quy định thuốc, nguyên liệu làm thuốc không được NK qua cửa khẩu Chi Ma - Ái Điểm, chỉ được NK qua các cửa khẩu quốc tế. Và từ thời điểm đó tới nay, DN Việt Nam phải làm thủ tục NK dược liệu qua cửa khẩu quốc tế Hữu Nghị, đồng nghĩa với chi phí vận chuyển của DN Trung Quốc từ cửa khẩu Ái Điểm sang cửa khẩu quốc tế Hữu Nghị tăng. Quy định này đã khiến nhiều DN không còn mặn mà trong việc làm thủ tục NK mặt hàng này tại địa bàn Lạng Sơn mà chuyển làm thủ tục qua địa bàn khác như Cao Bằng, Quảng Ninh…, thậm chí làm thủ tục NK qua đường biển.

Trong khi đó, công tác chống buôn lậu của các lực lượng chức năng tại Lạng Sơn đối với mặt hàng này cũng trở nên căng thẳng hơn. Nhiều vụ vận chuyển, buôn lậu dược liệu số lượng lên tới hàng trăm tấn được phanh phui cho thấy, không chỉ giảm tỷ lệ NK dược liệu chính ngạch mà tình trạng buôn lậu mặt hàng này cũng gia tăng.

Để tiếp tục tạo điều kiện cho các DN kinh doanh cũng như giảm tình trạng nhập lậu mặt hàng dược liệu, tại nhiều cuộc họp, làm việc với lãnh đạo nhà nước, tỉnh Lạng Sơn đã đề xuất được thí điểm NK mặt hàng dược liệu qua cặp cửa khẩu song phương Chi Ma - Ái Điểm. Tỉnh Lạng Sơn cho rằng, nếu mặt hàng dược liệu được NK qua cửa khẩu Chi Ma sẽ giúp kim ngạch XNK hàng hóa qua cửa khẩu này tăng cao hơn; giảm áp lực cho công tác chống buôn lậu và chất lượng hàng hóa đến tay người tiêu dùng cũng đảm bảo an toàn.

Trên cơ sở đó, ngày 23/9/2021, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 111/NQ-CP về việc thực hiện Đề án thí điểm NK dược liệu qua cửa khẩu song phương Chi Ma, tỉnh Lạng Sơn kể từ ngày 1/10/2021.

Chuẩn bị cho lộ trình mới

Tỉnh Lạng Sơn đã chủ động các phương án để đảm bảo hoạt động NK mặt hàng này được diễn ra thông suốt, an toàn và đúng quy định. Cục Hải quan Lạng Sơn đang gấp rút xây dựng phần mềm quản lý về tiêu chuẩn chất lượng của các loại dược liệu được phép NK.

Theo ghi nhận của phóng viên, trong những ngày này, tại Chi cục Hải quan cửa khẩu Chi Ma (Cục Hải quan Lạng Sơn) đang tích cực chủ động phối hợp với các lực lượng Biên phòng, Kiểm dịch, Trung tâm quản lý cửa khẩu, DN kinh doanh bến bãi xây dựng phương án nhằm đảm bảo kiểm soát chặt chẽ chất lượng, chủng loại hàng NK, không để xảy ra tình trạng buôn lậu và gian lận thương mại đối với mặt hàng này.

Lực lượng Biên phòng chủ động nâng cấp phần mềm quản lý phương tiện điện tử để tạo thuận lợi cho việc đăng ký, thống kê phương tiện, lái xe chở mặt hàng dược liệu NK vào khu vực cửa khẩu, đồng thời tiếp tục duy trì “luồng Xanh” cho hoạt động XNK.

Còn đối với lực lượng Kiểm dịch thực vật, công tác tìm hiểu, nghiên cứu những thành phần dịch hại để quản lý chặt chẽ hơn và để tạo thuận lợi thông thoáng, nhanh chóng cho DN trong quá trình làm thủ tục cũng đang được tích cực triển khai.

Không riêng gì cơ quan quản lý, các DN kinh doanh bến bãi cũng tích cực hoàn thiện đầy đủ các điều kiện đảm bảo bến bãi, kho chứa đạt yêu cầu bảo quản hàng hóa...

Đại diện Trung tâm Quản lý cửa khẩu, Ban quản lý khu kinh tế cửa khẩu Đồng Đăng - Lạng Sơn cho biết, đơn vị đã tuyên truyền rộng rãi tới các DN hoạt động XNK. Đồng thời xây dựng phương án cụ thể trình UBND tỉnh phê duyệt phương án phòng chống dịch, điều kiện đáp ứng kho bãi…

Theo đại diện Cục Hải quan Lạng Sơn, việc Chính phủ cho phép thực hiện thí điểm NK mặt hàng dược liệu qua cửa khẩu Chi Ma sẽ giúp kim ngạch hàng hóa qua cửa khẩu này tăng cao. Ngoài ra, việc cho phép NK dược liệu qua cửa khẩu Chi Ma là tiền đề quan trọng để trao đổi, đàm phán với Trung Quốc để một số mặt hàng nông sản, thuỷ, hải sản của Việt Nam được XK sang Trung Quốc, từ đó khai thác tối đa hiệu quả tiềm năng của cặp cửa khẩu song phương này. Đặc biệt, việc phía Việt Nam cho phép NK dược liệu sẽ mở ra hướng XK mặt hàng dược liệu của Việt Nam sang Trung Quốc.

Tại buổi kiểm tra tình hình XNK hàng hóa qua cửa khẩu Chi Ma (ngày 25/9), bà Đoàn Thu Hà - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lạng Sơn yêu cầu các cơ quan, lực lượng chức năng cần khẩn trương tham mưu cho tỉnh ban hành kế hoạch, quy trình triển khai thực hiện Đề án thí điểm NK dược liệu qua cửa khẩu Chi Ma theo tinh thần Nghị quyết số 111/NQ-CP ngày 23/9/2021 của Chính phủ.

Bà Đoàn Thu Hà cũng yêu cầu, trong quá trình triển khai thực hiện phải đảm bảo đầy đủ các điều kiện về hạ tầng, trang thiết bị, lực lượng và thiết lập cơ chế phối hợp giữa các cơ quan, đơn vị bảo đảm kiểm soát chất lượng dược liệu NK; thực hiện tốt công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả.

Như vậy, sau một thời gian dài gián đoạn, việc Chính phủ cho phép thí điểm NK dược liệu trở lại qua cửa khẩu Chi Ma là một tín hiệu vui đối với Lạng Sơn cũng như cộng đồng DN XNK, nhất là tại đây đã có cơ sở hạ tầng khang trang, đường giao thông đi lại thuận tiện, văn hóa, xã hội, an ninh, quốc phòng được đảm bảo.