Theo Hiệp hội Rau quả Việt Nam, ước 11 tháng năm 2023, xuất khẩu rau quả ước đạt 5,2 tỷ USD, tăng 70% so với cùng kỳ năm ngoái và là mức cao nhất từ trước đến nay. Với con số xuất khẩu này, nhóm rau quả lần đầu dẫn đầu ngành nông nghiệp, vượt các nhóm chủ lực như gạo, hạt điều, cà phê, sắn...

Về mặt hàng, sầu riêng là quả đóng góp vào sức tăng trưởng lớn nhất cho nhóm này với tỷ lệ chiếm 40% kim ngạch. Tiếp đến là mít, dưa hấu, bưởi, nhãn đều có mức tăng trưởng 50 - 200% so với cùng kỳ năm ngoái.

Về thị trường, hiện Trung Quốc là quốc gia nhập nhiều nhất rau quả Việt Nam với tổng kim ngạch 10 tháng đạt 3,2 tỷ USD, tăng 2,7% so với cùng kỳ năm ngoái và chiếm 66% thị phần.

Tiếp theo là xuất khẩu sang thị trường Hoa Kỳ đạt trên 212 triệu USD, giảm hơn 3% so với cùng kỳ năm ngoái; Hàn Quốc đạt 187 triệu USD, tăng 25%; Nhật Bản là 151 triệu USD, tăng 7%...

Ông Đặng Phúc Nguyên - Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam – nhận định, xuất khẩu rau quả bứt phá năm nay nhờ Trung Quốc và nhiều quốc gia tăng mua hàng Việt.

Bên cạnh đó, Việt Nam có thêm nhiều mặt hàng rau quả xuất khẩu và thị trường tiêu thụ mới. Đặc biệt, sầu riêng được cấp thêm nhiều mã vùng trồng giúp mở rộng đầu ra cho nông sản Việt. Sản lượng và chất lượng sầu riêng nói riêng và rau quả năm nay nói chung có nhiều cải thiện đã giúp gia tăng giá trị xuất khẩu.

“Xuất khẩu rau quả tiếp tục tăng mạnh dịp cuối năm do bước vào cao điểm mùa lễ Tết. Theo đó, kim ngạch xuất khẩu rau quả được dự báo sẽ đạt 5,5 tỷ USD trong năm 2023”, ông Đặng Phúc Nguyên nhận định.

Theo ông Lò Xuân Quyết – Trưởng đại diện Văn phòng Xúc tiến thương mại Việt Nam tại Hàng Châu, Trung Quốc, Việt Nam xếp thứ 10 trong số các quốc gia xuất khẩu nông sản vào Trung Quốc, kim ngạch xuất khẩu năm 2022 đạt trên 6 tỷ USD, chiếm tỷ trọng khoảng 2,6% tổng giá trị nhập khẩu nông sản của nước này.

Riêng nhóm hàng rau quả thì Việt Nam nằm trong nhóm 3 nước có kim ngạch xuất khẩu nhóm hàng rau quả lớn nhất sang thị trường Trung Quốc, sau Thái Lan và Chilê.

Đến nay, Việt Nam có 11 loại trái cây được phép xuất khẩu chính thức sang Trung Quốc gồm: thanh long, dưa hấu, chuối, vải, nhãn, chôm chôm, mít, xoài, măng cụt, sầu riêng và chanh dây.

Kim ngạch xuất khẩu rau quả sang Trung Quốc năm 2022 đạt 1,98 tỷ USD, tăng 34,4% so với năm 2021, chiếm 8,9% thị phần nhập khẩu rau quả nước này. Thanh long là loại trái cây chiếm tỷ trọng (giá trị và số lượng) lớn nhất trong các loại trái cây xuất khẩu sang Trung Quốc và cũng chiếm gần 100% nhập khẩu thanh long của nước này từ bên ngoài.

“Trong thời gian tới, sầu riêng dự báo sẽ chiếm lĩnh vị trí hàng đầu trong các loại trái cây Việt Nam tại thị trường Trung Quốc”, ông Lò Xuân Quyết nhận định.

Theo Báo cáo triển vọng nông nghiệp Trung Quốc (2022 - 2031), năm 2021, tiêu thụ rau xanh của Trung Quốc đạt 561 triệu tấn, tăng 0,5%; tiêu thụ trái cây đạt 282 triệu tấn, tăng 2,5%; thủy sản đạt 68,88 triệu tấn, tăng 2,3%; đường ăn là 15,5 triệu tấn; sữa và sản phẩm sữa đạt 59,72 triệu tấn...; mỗi năm nhập khẩu hơn chục tỷ USD các mặt hàng này.

Nhu cầu tiêu dùng và nhập khẩu đối với trái cây nhiệt đới của Trung Quốc còn rất lớn và tăng trưởng hàng năm, dự báo đến năm 2026 số lượng tiêu thụ và nhập khẩu trái cây lần lượt đạt 319 triệu tấn và 14,98 triệu tấn. Tiềm năng thị trường tiêu dùng nông sản nhiệt đới tại các địa phương trong nội địa, đặc biệt là khu vực phía Bắc, Đông Bắc Trung Quốc còn lớn.

Theo ông Lò Xuân Quyết, hiện thị trường Trung Quốc đang có xu hướng quy chuẩn hóa các quy định và hệ thống quản lý, giám sát về chất lượng, an toàn vệ sinh thực phẩm, truy xuất nguồn gốc đối với hàng hóa thực phẩm theo tiêu chuẩn quốc tế.

Việt Nam nằm trong nhóm 10 quốc gia và vùng lãnh thổ có số lượng hàng hóa nông sản, thực phẩm bị cảnh báo nhiều nhất. Các lỗi bị cảnh báo gồm: Chất lượng, an toàn vệ sinh thực phẩm (sử dụng phụ gia thực phẩm vượt ngưỡng cho phép; nấm mốc; vi khuẩn gây bệnh); Hồ sơ kèm theo hàng hóa (thiếu chứng nhận hàng hóa; hàng hóa không đúng với chứng nhận/chứng thư; hàng hóa chưa được phép nhập khẩu); Tem nhãn bao bì hàng hóa không đáp ứng quy định, yêu cầu nhập khẩu...

Trung Quốc ngày càng coi trọng nội nhu và lấy tiêu dùng nội địa là động lực cho tăng trưởng kinh tế thông qua việc thúc đẩy thị trường nội địa phát triển, lấy tiêu dùng bù đắp cho xuất khẩu. Người tiêu dùng Trung Quốc ngày càng quan tâm đến các sản phẩm tốt cho sức khỏe, chất lượng cao và nguồn gốc xuất xứ rõ ràng.

Ông Lò Xuân Quyết khuyến cáo, doanh nghiệp cần tuân thủ các quy định về tiêu chuẩn chất lượng, kiểm nghiệm kiểm dịch, bao bì đóng gói, truy xuất nguồn gốc của nước nhập khẩu; chú trọng xây dựng thương hiệu. Doanh nghiệp cần có nhân lực hiểu biết chuyên môn, thông thạo ngôn ngữ, am hiểu thị trường nước nhập khẩu.

“Hàng Việt cần sẵn sàng cạnh tranh với hàng hóa nông sản, thực phẩm của các quốc gia cùng tham gia xuất khẩu vào thị trường Trung Quốc”, ông Lò Xuân Quyết nhấn mạnh.