Cần cơ chế quản lý với nhà, đất không sử dụng vào mục đích để ở

Theo Bộ Tài chính, mặc dù pháp luật chuyên ngành có quy định về nguyên tắc quản lý chung cho tài sản công là nhà, đất thuộc sở hữu nhà nước, nhưng chưa có quy định riêng đối với việc quản lý, sử dụng và khai thác quỹ nhà, đất chuyên dùng hiện giao cho các tổ chức quản lý, kinh doanh nhà địa phương quản lý. Do đó, các địa phương còn lúng túng trong công tác quản lý, vận hành, khai thác và xử lý đối với quỹ nhà, đất này.

Bên cạnh đó, nhiều cơ sở nhà, đất sau khi thu hồi hoặc chuyển giao về địa phương quản lý, xử lý nhưng chưa thể xử lý được ngay do phải điều chỉnh quy hoạch, nếu không đưa vào khai thác sẽ bị bỏ trống, lãng phí, trong khi nhu cầu thuê rất lớn, đặc biệt là cho thuê để thực hiện các chính sách của Nhà nước trong lĩnh vực xã hội hóa. Vì vậy, việc xây dựng cơ chế để điều chỉnh vấn đề này là cần thiết trong bối cảnh hiện nay. 

Để tháo gỡ các vướng mắc hiện hành và hoàn thiện quy định pháp luật, Bộ Tài chính đã xây dựng Dự thảo Nghị định của Chính phủ quy định việc quản lý, sử dụng và khai thác nhà, đất không sử dụng vào mục đích để ở giao cho tổ chức có chức năng quản lý, kinh doanh nhà địa phương quản lý. Dự thảo Nghị định được xây dựng nhằm cụ thể hóa các nguyên tắc quy định tại Luật Quản lý, sử dụng tài sản công năm 2017, bảo đảm việc quản lý, sử dụng và khai thác phù hợp với đặc thù nhà, đất do các địa phương giao cho các tổ chức có chức năng quản lý, kinh doanh nhà quản lý.

Dự thảo Nghị định tuân thủ các quy định của Luật Quản lý, sử dụng tài sản công, Luật Nhà ở và các quy định của pháp luật khác có liên quan để bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ trong hệ thống pháp luật. Đồng thời, quy định cụ thể về quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm của các cơ quan tổ chức, đơn vị có liên quan trọng việc quản lý, sử dụng và khai thác nhà, đất giao cho tổ chức có chức năng quản lý, kinh doanh nhà địa phương quản lý. 

Góp phần quản lý chặt chẽ, khai thác có hiệu quả nhà, đất công

Dự thảo Nghị định của Chính phủ quy định, việc quản lý, sử dụng và khai thác nhà, đất không sử dụng vào mục đích để ở giao cho tổ chức có chức năng quản lý, kinh doanh nhà địa phương quản lý đã quy định cụ thể về quản lý nhà, đất giao cho đơn vị sự nghiệp công lập quản lý, khai thác.

Theo đó, Dự thảo quy định ba hình thức quản lý, khai thác nhà, đất (Cho thuê nhà; bố trí cho các cơ quan, tổ chức, đơn vị sử dụng tạm thời; quản lý theo nguyên trạng trong thời gian chờ thực hiện xử lý nhà, đất theo quy định của pháp luật). Tùy thuộc vào loại nhà, đất và yêu cầu quản lý trong từng giai đoạn, địa phương sẽ quyết định hình thức cụ thể nhằm quản lý chặt chẽ, khai thác có hiệu quả nhất. 

Để thực hiện tốt vai trò là đại diện chủ sở hữu, thống nhất quản lý đối với quỹ nhà, đất của địa phương, kiểm soát tình hình quản lý, khai thác, kiểm soát việc thu, nộp tiền thuê nhà, Dự thảo quy định, hàng năm, đơn vị sự nghiệp công lập phải lập Kế hoạch quản lý, khai thác nhà, đất để trình UBND cấp tỉnh xem xét, phê duyệt; Kế hoạch được điều chỉnh, bổ sung khi phát sinh các yếu tố làm thay đổi dự kiến ban đầu. Việc này cũng nhằm tránh nợ đọng như diễn ra ở một số địa phương thời gian vừa qua, đồng thời tăng cường tính chủ động, sáng tạo, tự chịu trách nhiệm của tổ chức có chức năng quản lý, kinh doanh nhà,

Bộ Tài chính cho biết, thực tế thời gian vừa qua cho thấy, trong khi Nhà nước có quỹ nhà, đất tạm thời nhàn rỗi nhưng các cơ quan, tổ chức, đơn vị của Nhà nước có nhu cầu sử dụng tạm thời trong thời gian chờ thực hiện dự án đầu tư xây dựng mới, sửa chữa, nâng cấp, cải tạo trụ sở, cơ sở hoạt động sự nghiệp hoặc chờ tiếp nhận trụ sở, cơ sở hoạt động sự nghiệp để quản lý, sử dụng lại phải đi thuê trụ sở bên ngoài, vừa phát sinh thêm chi phí, vừa ảnh hưởng tới hoạt động.

Để giải quyết vấn đề trên, Dự thảo Nghị định quy định, trường hợp tổ chức có chức năng quản lý, kinh doanh nhà có quỹ nhà chưa cho thuê thì được bố trí cho các cơ quan, tổ chức, đơn vị của Nhà nước sử dụng tạm thời. Sau khi hết thời hạn sử dụng tạm thời, cơ quan, tổ chức, đơn vị có trách nhiệm bàn giao lại tài sản cho tổ chức có chức năng quản lý, kinh doanh nhà để quản lý, khai thác theo quy định.

Trong thời gian được bố trí sử dụng tạm thời, cơ quan, tổ chức, đơn vị có trách nhiệm sử dụng nhà, đất đúng mục đích được bố trí; thực hiện chi trả chi phi điện, nước, nhân công phục vụ, chi phi sửa chữa (nếu có) và các chi phí khác có liên quan...

Dự thảo Nghị định cũng quy định cụ thể về quản lý nhà, đất giao cho Công ty quản lý, kinh doanh nhà quản lý, khai thác; Quản lý, sử dụng số tiền thu được từ khai thác nhà, đất giao cho tổ chức có chức năng quản lý, kinh doanh nhà địa phương quản lý; Trách nhiệm doanh nhà; tổ chức, cá nhân thuê dụng nhà đất tạm thời của tổ chức có chức năng quản lý, kinh doanh nhà và cơ quan, tổ chức, đơn vị được sử dụng nhà, đất tạm thời; Xử lý tranh chấp, vi phạm, khiếu nại, tố cáo.

Trên cơ sở thực tế và kiến nghị của các địa phương, Dự thảo Nghị định quy định việc xử lý chuyển tiếp đối với các trường hợp phát sinh phổ biến trong thực tế gồm: Nhà (gắn liền với đất) đang cho thuê theo Hợp đồng ký trước ngày Nghị định này có hiệu lực thi hành; Nhà đang cho thuê nhưng chưa ký Hợp đồng hoặc đã ký hợp đồng nhưng đã hết hạn thuê; Nhà, đất đang cho thuê trước thời điểm Nghị định này được ký ban hành nhưng qua rà soát, thực hiện công tác thanh tra, kiểm tra, kiểm toán đã phát hiện không thực hiện đúng quy định của pháp luật; Xử lý trường hợp tổ chức, cá nhân thuê nhà đã đầu tư xây dựng công trình, cải tạo công trình hiện hữu được cho thuê trước ngày Nghị định này có hiệu lực thi hành; Xử lý trường hợp đơn vị thuê đã bố trí làm nhà ở trước ngày Nghị định này có hiệu lực thi hành tương tự trường hợp các cơ quan, tổ chức, đơn vị, doanh nghiệp nhà nước đã bố trí làm nhà ở theo quy định của Chính phủ về sắp xếp lại, xử lý tài sản công. 

Dự thảo Nghị định của Chính phủ cũng quy định việc quản lý, sử dụng và khai thác nhà, đất không sử dụng vào mục đích để ở giao cho tổ chức có chức năng quản lý, kinh doanh nhà địa phương quản lý được xây dựng đã góp phần tạo lập hành lang pháp lý cho việc quản lý, sử dụng và khai thác quỹ nhà, đất là tài sản công. Qua đó, góp phần quản lý chặt chẽ, khai thác có hiệu quả nhà, đất phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.