Trong bối cảnh thị trường cơ sở rơi vào xu hướng giảm và biến động mạnh trong phiên, chứng khoán phái sinh đã phát huy lợi thế giao dịch hai chiều để tạo thêm cơ hội cho nhà đầu tư. Kể từ đầu năm 2018 thị trường cơ sở đã trải qua 2 đợt giảm vào tháng 2 và tháng 4, đây cũng là những giai đoạn chứng khoán phái sinh lên ngôi với thanh khoản tăng mạnh.

Trong đợt giảm tháng 4, giá trị giao dịch của thị trường phái sinh đã tăng gấp 3 lần từ mức bình quân hơn 2000 tỷ hồi đầu tháng lên mức 6000 tỷ, đạt đỉnh với giá trị 7.100 tỷ trong phiên ngày 3/5, gần bằng giá trị giao dịch trên thị trường cơ sở là 7.300 tỷ đồng. Thị trường phái sinh đã thu hút một lượng vốn đáng kể từ thị trường cơ sở và chủ yếu từ khối nhà đầu tư trong nước.

Số liệu từ HNX cho thấy, Khối lượng giao dịch cao nhất vào ngày 27/4 với 63.706 hợp đồng và giá trị giao dịch danh nghĩa đạt hơn 6.521 tỷ đồng, tương ứng gấp 1,62 và 1,66 lần so với kỷ lục lập trong các tháng trước đó.

Ngoài ra, Số lượng tài khoản giao dịch phái sinh được mở tiếp tục tăng 9,63% so với tháng trước, đạt 27.486 tài khoản. Hoạt động giao dịch vẫn tập trung chủ yếu ở các nhà đầu tư cá nhân trong nước (98,31%). Hoạt động tự doanh của các công ty chứng khoán tăng so với tháng 3, chiếm 1,09% khối lượng giao dịch.

Khối lượng giao dịch của nhà đầu tư nước ngoài trong tháng 4 giảm so với tháng 3, đạt 1.957 hợp đồng, chiếm 0,17% khối lượng giao dịch toàn thị trường. Tuy nhiên, lần đầu tiên đã xuất hiện giao dịch của tổ chức nước ngoài trên thị trường chứng khoán phái sinh với 189 hợp đồng được giao dịch.

Mặc dù khối lượng giao dịch tăng mạnh, khối lượng hợp đồng mở không tăng và giữ ở mức bình quân 9.000 HĐ, dẫn tới tỷ lệ khối lượng hợp đồng mở rất thấp so với khối lượng giao dịch trong phiên, chỉ là 14% so với mức 50% vào đầu tháng.

Đa phần các HĐTL được đóng vị thế ngay trong phiên để bảo toàn trạng thái. Xu hướng thị trường giảm kéo dài với các phiên phục hồi kỹ thuật xen kẽ, đồng thời các chỉ số biến động mạnh đã tạo cơ hội cho nhà đầu tư phái sinh giao dịch ngay trong phiên.

Tuy nhiên, SSI Research đánh giá, việc khó có thể xác định xu hướng thị trường đã khiến nhà đầu tư không đủ tự tin để duy trì vị thế hợp đồng trong thời gian dài. Do đó, thị trường phái sinh giai đoạn này đóng vai trò là phương án đầu cơ ngắn hạn thay thế cho thị trường cơ sở, mà vẫn chưa thể hiện được vai trò phòng vệ rủi ro.