Trong năm qua, Hoa Kỳ và Trung Quốc đã áp đặt thuế quan lên hàng hóa trị giá hàng tỷ đô la của nhau.

Ông Trump cáo buộc Bắc Kinh về cách giao dịch không công bằng và đánh cắp tài sản trí tuệ.

"Trung Quốc đã bị ảnh hưởng nặng nề trong những tháng qua", ông Trump nói tại Hội nghị thượng đỉnh G7 gần đây.

"Họ đã bị mất ba triệu việc làm và sắp tới đây sẽ còn mất nhiều hơn nữa".

Đây không phải là lần đầu tiên Tổng thống Trump nói về thiệt hại mà cuộc chiến thương mại đã gây ra cho Trung Quốc. "Họ đã mất hai triệu rưỡi việc làm trong một khoảng thời gian rất ngắn", ông nói tuần trước.

Các phóng viên của BBC đã tìm ra nơi mà Tổng thống Trump lấy được con số này.

Văn phòng báo chí Nhà Trắng đã trả lời câu hỏi của phóng viên BBC bằng cách gửi đường dẫn đến một bài báo do tờ South China Morning Post, có trụ sở tại Hong Kong, đăng vào tháng 7.

Bài viết này trích dẫn một bản tường trình từ một ngân hàng đầu tư Trung Quốc, China International Capital Corp (CICC), ước tính rằng thiệt hại việc làm liên quan đến cuộc chiến thương mại trong lĩnh vực sản xuất lên tới 1,9 triệu trong khoảng thời gian từ tháng 7/2018 đến tháng 5/2019.

Khi bị gặng hỏi, người phát ngôn của ông Trump cho biết cuộc khảo sát của CICC không bao gồm dữ liệu sau tháng 5, khi đã có sự gia tăng đáng kể về mức thuế lên hàng hóa Trung Quốc.

Tuy nhiên, không có lời giải thích nào được đưa ra về việc con số ba triệu hay 2,5 triệu một tuần trước đó, có nguồn gốc từ đâu?

BBC cũng đã liên lạc với Bộ Ngân Khố Hoa Kỳ, nhưng chưa nhận được phản hồi.

Thực tế ra sao?

Trung Quốc không có dữ liệu chính thức nào về tổn thất việc làm do chiến tranh thương mại Mỹ-Trung gây ra, nhưng các cuộc điều tra kinh tế do hai ngân hàng Trung Quốc thực hiện cho thấy cuộc chiến thương mại đã ảnh hưởng từ 1,2 đến 1,9 triệu việc làm trong lĩnh vực công nghiệp.

Trong khi việc áp thuế đã tác động đến mức sản xuất của Trung Quốc, còn có những lý do khác khiến công việc bị mất đi.

"Có thể biết được sự suy giảm công việc là đến đâu và nguyên nhân là gì?" Mary Lovely thuộc Viện kinh tế quốc tế Peterson, một viện nghiên cứu có trụ sở tại Hoa Kỳ cho biết.

"Rất khó để thiết lập hệ nhân quả cho tình trạng giảm công ăn việc làm," Mary Lovely nói.

Mất việc làm trong ngành sản xuất đã một phần trở thành xu hướng dài hạn tại Trung Quốc khi nước này hướng tới một nền kinh tế dựa trên dịch vụ nhiều hơn, với việc tạo ra việc làm trong các ngành tài chính và công nghệ, và quá trình chuyển đổi này bắt đầu ngay cả trước khi cuộc chiến thương mại bắt đầu.

Vì vậy, tổn thất trong lĩnh vực công nghiệp cần phải được cân bằng với lợi nhuận ở những nơi khác trên toàn nền kinh tế.

Mỹ hoãn lệnh cấm Huawei thêm 90 ngày. Trong khi ông Trump 'bị hiểu nhầm' khi nói hối hận về cuộc chiến thương mại với Trung Quốc.

Lĩnh vực sản xuất của Trung Quốc cũng phải đối mặt với áp lực từ các nước trong vùng có giá lao động rẻ hơn.

Chính phủ Trung Quốc cũng đã có một nỗ lực đặc biệt để tăng việc làm ở những khu vực thành thị.

"Các dịch vụ ở khu vực đô thị đã thu hút phần lớn lao động từ các nhà máy bị đóng cửa," Dan Wang, nhà phân tích kinh tế Trung Quốc tại Bộ phận thống kê của tờ The Econimist ở Bắc Kinh cho biết.

Cũng có sự di cư ngược từ các tỉnh ven biển trở về quê nhà của công nhân như An Huy, Tứ Xuyên và Hà Nam, nơi các ngành công nghiệp địa phương đang phát triển.

Tổng lực lượng lao động của Trung Quốc năm 2018 là 788 triệu, theo các con số của Ngân hàng Thế giới. Vì vậy, việc mất mát hai triệu việc làm trong lĩnh vực sản xuất trong năm qua sẽ chỉ chiếm 0,25% tổng lực lao động.

Thất nghiệp chung của cả nước năm 2018 - theo thống kê chính thức của chính phủ Trung Quốc - là 3,8%, mức thấp nhất kể từ 2002.