Trong bối cảnh thị trường giao dịch cổ phiếu tự do có quá nhiều rủi ro, gây mất an toàn về giao dịch và thanh khoản cho các nhà đầu tư, Chính phủ và các cơ quan quản lý đã quyết tâm cho ra đời thị trường thị trường giao dịch cổ phiếu công ty đại chúng chưa niêm yết (UPCoM).

Do vậy, ngày 24/6/2009, cùng với sự kiện chuyển đổi mô hình hoạt động từ Trung tâm Giao dịch Chứng khoán Hà Nội thành Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX), thị trường UPCoM chính thức được vận hành tại HNX với mục tiêu thu hẹp thị trường tự do, mở rộng thị trường giao dịch có tổ chức, có quản lý của Nhà nước, quy tụ các cổ phiếu của các công ty chưa niêm yết về một đầu mối quản lý thống nhất, tạo ra cơ hội giao dịch chứng khoán công khai, minh bạch, an toàn và thuận lợi cho nhà đầu tư.

Một loạt các chính sách đã được ban hành tạo điều kiện cho UPCoM phát triển. Cụ thể: Nghị định số 108/2013/NĐ-CP về việc xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực chứng khoán và TTCK, Quyết định số 51/2014/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ quy định các doanh nghiệp nhà nước cổ phần hóa phải thực hiện đăng ký niêm yết và đăng ký giao dịch trên TTCK, Nghị định số 60/2015/NĐ-CP cũng yêu cầu các doanh nghiệp đã là công ty đại chúng buộc phải đăng ký giao dịch trên UPCoM vì mục đích bảo vệ nhà đầu tư.

Cùng với đó là các Thông tư của Bộ Tài chính như: Thông tư số 180/2015/TT-BTC quy định công ty đại chúng phải đăng ký giao dịch trên UPCoM trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày kết thúc đợt chào bán; Thông tư số 115/2016/TT-BTC gắn đấu giá cổ phần hoá DNNN tại Sở GDCK với đăng ký giao dịch cổ phiếu trên thị trường UPCoM...

Sự hoàn thiện về khuôn khổ pháp lý đã tạo ra cú huých giúp thị trường UPCoM khởi sắc. Nếu như trong 6 năm đầu hoạt động, UPCoM chỉ có mức tăng trưởng rất khiêm tốn với 169 doanh nghiệp ĐKGD, giá trị giao dịch khoảng 15 tỷ đồng/phiên tính đến thời điểm 15/9/2014 thì giai đoạn sau đó, chỉ trong vòng 4 năm đến thời điểm 15/6/2019, số doanh nghiệp ĐKGD tăng gấp 5 lần lên 833 doanh nghiệp.

Giá trị giao dịch tăng 18 lần lên mức trên 250 tỷ đồng/phiên trong 5 tháng đầu năm 2019; quy mô thị trường tăng từ 24 nghìn tỷ lên 330 nghìn tỷ đồng. Giao dịch của nhà đầu tư nước ngoài đã tăng từ 157 tỷ đồng trong năm 2013 tăng lên 16,913 tỷ đồng trong năm 2018 và trong hơn 5 tháng đầu năm 2019 đã đạt 6,424 tỷ đồng. Tính đến ngày 15/6/2019, giá trị vốn hóa của thị trường UPCoM đạt 945,871 tỷ đồng, UPCoM Index đạt 55.04 điểm.

Trong chuyến làm việc tại trụ sở HNX nhằm học hỏi kinh nghiệm tổ chức và vận hành thị trường UPCoM, đại diện Sở Giao dịch Chứng khoán Thái Lan đánh giá cao những kết quả và bước phát triển tích cực của thị trường UPCoM, trở thành kinh nghiệm quý cho nhiều quốc gia.

Từ kinh nghiệm của Việt Nam, vị chuyên gia này cũng khẳng định, UPCoM là một mô hình thị trường hiệu quả, là nơi cổ phiếu các doanh nghiệp đại chúng được giao dịch có tổ chức, minh bạch và an toàn cho nhà đầu tư. UPCoM cũng là môi trường ươm mầm, là bước đệm cho các doanh nghiệp đại chúng tập dượt trước khi lên niêm yết. Hơn thế nữa, UPCoM còn là nhân tố góp phần to lớn trong việc thúc đẩy quá trình cổ phần hóa các doanh nghiệp Nhà nước, gắn đấu giá cổ phần hóa các doanh nghiệp Nhà nước với UPCoM. 

Đại diện của HNX cho biết, trong thời gian tới, tiếp tục củng cố và bổ sung tính thị trường cho UPCoM, hoàn thiện và đưa mảng thị trường này thành mảnh ghép của thị trường cổ phiếu mà một trong những nhiệm vụ quan trọng nhất là tăng cường công tác giám sát, nâng cao tính minh bạch cho thị trường UPCoM. Công tác giám sát trên thị trường này ngày càng được đẩy mạnh và đạt tới mức giám sát cao như đối với thị trường niêm yết.

Trên cơ sở đó, HNX đang kiến nghị UBCKNN xem xét áp dụng margin cho các cổ phiếu của các công ty đại chúng quy mô lớn trên UPCoM đáp ứng điều kiện như cổ phiếu niêm yết và sẽ kiến nghị nới biên độ giá giao dịch trên thị trường này. Ngoài ra, HNX cũng sẽ tiếp tục đẩy mạnh các chương trình hỗ trợ, thúc đẩy minh bạch cho các công ty trên UPCoM.